Σκοπιανό: Πιέζουν για λύση στο όνομα οι ΗΠΑ

Του Γιώργου Σκαφιδά

Χρειάζονται δύο για να χορέψει κανείς τάνγκο, κατά το κοινώς λεγόμενο. Χρειάζονται όμως αρκετοί περισσότεροι, για να επιτευχθεί μια συμβιβαστική λύση στο γόρδιο δεσμό της ονομασίας των Σκοπίων.

Ως προς τις διαθέσεις των «έξω» στο συγκεκριμένο μέτωπο, υπάρχουν θετικά σημάδια τους τελευταίους μήνες (πτώση Γκρούεφσκι κ.α.) και πιεστικές προσδοκίες (κυρίως από την πλευρά των ΗΠΑ). Υπάρχουν όμως και αγκάθια που παραμένουν, με τις συγκεκαλυμμένες ευλογίες διαφόρων Ευρωπαίων.

Οι Αμερικανοί είναι προφανές ότι έχουν θέσει το θέμα ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητές τους στα Βαλκάνια, με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ (κατά την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες τον Ιούλιο του 2018), ως ανάχωμα στην επέκταση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια. Ο ίδιος ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Χ. Ρ. Μακμάστερ, έχει δηλώσει ότι η περιοχή των Βαλκανίων αποτελεί «υψηλή προτεραιότητα για τις ΗΠΑ».

Οι ζυμώσεις αναμένεται να κορυφωθούν τους πρώτους μήνες του 2018. Τον ερχόμενο Φεβρουάριο, άλλωστε, ενδέχεται (σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες φήμες) να μετακομίσει στα Σκόπια και ο πολύπειρος Αμερικανός διπλωμάτης Χόιτ Μπράιαν Γι… ως νέος πρέσβης των ΗΠΑ στην ΠΓΔΜ. Και μόνο αυτό το ενδεχόμενο καταδεικνύει διαθέσεις για δυναμική επιστροφή των ΗΠΑ στα Βαλκάνια.

Ο Χόιτ Μπράιαν Γι δεν είναι απλώς άλλος ένας Αμερικανός διπλωμάτης. Είναι, από το 2013, βοηθός αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έχει περάσει από την Κροατία, από τη Θεσσαλονίκη (ως πρόξενος των ΗΠΑ την περίοδο 2006-2009), αλλά και από την Καμπούλ και την Ποντγκόριτσα, ενώ πιο πρόσφατα, την περίοδο 2016-2017, πρωταγωνίστησε στις εξελίξεις που έμελλε να οδηγήσουν στην ήττα-έξοδο του Νίκολα Γκρούεφσκι και την έλευση μιας κυβέρνησης συνεργασίας αποτελούμενης από τους Σοσιαλδημοκράτες του Ζόραν Ζάεφ και αλβανικά κόμματα.

Οι ΗΠΑ, κοινώς, ίσως επιλέξουν να στείλουν το βαρύ τους πυροβολικό στα Σκόπια, σε μια κίνηση που θα φανερώνει διαθέσεις αναχαίτισης της ρωσικής επιρροής.

Στο ίδιο πλαίσιο, τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας των ΗΠΑ εμφανίζονται να ετοιμάζουν εκθέσεις που θα ρίχνουν φως στη «στρατιωτική συνεργασία» της Μόσχας με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων την περίοδο από το 2012 και μετά. Υπενθυμίζεται ότι μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, η δεξαμενή σκέψης «Atlantic Council» είχε, από την έδρα της στην Ουάσιγκτον, μιλήσει για την ανάγκη μόνιμης αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στα Βαλκάνια ενάντια στην επέκταση της ρωσικής επιρροής.

Από την πλευρά της, πίσω στα Σκόπια, η νέα κυβέρνηση των Ζόραν Ζάεφ και Νίκολα Ντιμιτρόφ εμφανίζεται αποφασισμένη να επιλύσει το θέμα της ονομασίας μέσα στο 2018, προκειμένου να μπορέσει εν συνεχεία να εξασφαλίσει την πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ καθώς και την ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Μέχρι στιγμής ωστόσο, η στροφή της νέας ηγεσίας των Σκοπίων μακριά από τον σλαβομακεδονικό αλυτρωτισμό του πρόσφατου παρελθόντος έχει περιοριστεί μόνο σε επίπεδο ρητορικής. Είναι σαφές ότι θα πρέπει πρώτα τα λόγια να αρχίσουν να γίνονται πράξεις, ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες επίλυσης στο μέτωπο του ονοματολογικού.

Είναι επίσης σαφές, ωστόσο, ότι πολλοί εντός και εκτός ΠΓΔΜ, θα επιχειρήσουν να βάλουν εμπόδια σε αυτήν τη διαδικασία, με «πρώτο και καλύτερο» φυσικά το ίδιο το VMRO-DPMNE το οποίο θα επιχειρήσει να τορπιλίσει την όποια πρόταση για λύση (εάν τελικώς συμφωνηθεί μια τέτοια πρόταση), προπαγανδίζοντας την καταψήφισή της στο δημοψήφισμα που πρόκειται να διεξαχθεί στη γειτονική χώρα για το όνομα.

Ο αλβανικός παράγοντας θα ήταν διατεθειμένος να αποδεχθεί μια αλλαγή της ονομασίας ακόμη και χωρίς δημοψήφισμα, μόνο με τη σύμφωνη ψήφο του κοινοβουλίου, όπως έχει αφήσει άλλωστε να εννοηθεί και ο ίδιος ο Αλβανός πρόεδρος της βουλής της ΠΓΔΜ, Ταλάτ Τζαφέρι.

Το αντιπολιτευόμενο VMRO-DPMNE βρίσκεται, ωστόσο, ήδη στα κεραμίδια ενώ ενστάσεις εκφράζονται και από άλλους παράγοντες εντός της ΠΓΔΜ. Υπάρχουν μάλιστα Ευρωπαίοι που δείχνουν να επικροτούν τις όποιες ενστάσεις. «Είναι διάφοροι εταίροι, οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει τη fYROM, ιδιαίτερα κράτη της πρώην γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας, και οι οποίοι νομίζουν ότι το καθήκον τους είναι να τους προτρέπουν να μην πολύ-συμβιβάζονται», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς στην ΕΡΤ, φωτογραφίζοντας χώρες όπως η Κροατία, η Σλοβενία, η Αυστρία και η Ουγγαρία.

Την ίδια ώρα, ΜΜΕ των Σκοπίων εμφανίζονται να υπογραμμίζουν, επικαλούμενα «υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές», ότι υπάρχουν ακόμα αμφιβολίες για την επιθυμία της Ελλάδας να υπάρξει συμβιβασμός, εξαιτίας των διαφορετικών απόψεων στο εσωτερικό της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και του πολιτικού κόστους.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ