Στρίβειν στα ελληνοτουρκικά δια Ιμάμογλου

Η σύλληψη και προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, που έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην Τουρκία και στην Ευρώπη, αποτελεί και την αφορμή για να “μπει στον πάγο” η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Υπενθυμίζεται ότι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας αρχικά είχε προαναγγελθεί για τις αρχές του έτους και είχε αναβληθεί προσωρινά, με φόντο την ολική επαναφορά της αναθεωρητικής ατζέντας από την τουρκική πλευρά. Αθήνα και Άγκυρα συζητούσαν για τη διεξαγωγή του ΑΣΣ, στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθεί και ο νέος γύρος ελληνοτουρκικού διαλόγου σε ανώτατο επίπεδο, τον Απρίλιο.

Η Άγκυρα εμμέσως πλην σαφώς μάλιστα πίεζε με τη διαρροή πιθανής ημερομηνίας στις 8 Απριλίου. Ενώ η Αθήνα δεν έδειχνε να βιάζεται, αν και το συζητούσε για τα τέλη Απριλίου.

Όμως τα δεδομένα άλλαξαν με τη σύλληψη και προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου. Διότι ο κ. Μητσοτάκης δεν θα μπορούσε να επισκεφθεί την Άγκυρα και να συναντηθεί με τον Ερντογάν χωρίς να θέσει ζήτημα σεβασμού στο κράτος δικαίου. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, ο ελληνοτουρκικός διάλογος θα τιναζόταν στον αέρα, με ευθύνη της χώρας μας, η οποία δεν θέλει να κλείσει τους διαύλους με την άλλη πλευρά.

Συνάντηση… γιοκ

“Υπό αυτές τις εξελίξεις, καθίσταται δυσχερές να διοργανωθεί άμεσα το ΑΣΣ Ελλάδας -Τουρκίας”, ξεκαθάρισε επομένως κατά το χθεσινό briefing ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης. Παρέπεμψε δε στην επόμενη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δυο χωρών, Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, οι οποίοι θα συζητήσουν τον προγραμματισμό για το ΑΣΣ στο περιθώριο της Συνόδου ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στις 3-4 Απριλίου.

Στην πραγματικότητα βέβαια, όπως αναφέρθηκε, η ελληνική πλευρά δεν ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδης όσον αφορά στην προοπτική διεξαγωγής του ΑΣΣ και συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν τη συγκεκριμένη στιγμή.

Ο ελληνοτουρκικός διάλογος μοιάζει άλλωστε να οδηγείται σε αδιέξοδο λόγω της στάσης της Άγκυρας. Και η κυβέρνηση κινδυνεύει να βρεθεί στη γωνία, τη στιγμή που η Νέα Δημοκρατία παραμένει σε δημοσκοπική καθήλωση και ενώ ούτως ή άλλως υπήρχαν εσωκομματικές αντιδράσεις για την πολιτική της προσέγγισης με την Τουρκία.

Κίνδυνος ηλεκτροσόκ στο Αιγαίο για το καλώδιο

Το βασικό σημείο τριβής δεν είναι τόσο ο Ιμάμογλου, όσο το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου (Great Sea Interconnector – GSI). Οι έρευνες έχουν στην πραγματικότητα ναυαγήσει λόγω της απειλής της Τουρκίας πως θα βγάλει ξανά πολεμικά πλοία στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου υποστηρίζοντας ότι παραβιάζεται η τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Όπως είχε πράξει και τον Ιούλιο του 2024, όταν το ιταλικό πλοίο Ievoli Relume βρέθηκε αντιμέτωπο με πέντε τουρκικά πολεμικά πλοία και όταν θερμό επεισόδιο αποφεύχθηκε στο παρά πέντε. Ενώ και στις αρχές του Φεβρουαρίου, το ίδιο ερευνητικό πλοίο έφυγε χωρίς τελικά να προχωρήσει σε εργασίες από τον Άγιο Νικόλαο Κρήτης μετά την κινητοποίηση τουρκικής κορβέτας.

Η κυβέρνηση επιμένει ότι η έρευνα και πόντιση του καλωδίου θα προχωρήσει σύμφωνα με τις ανάγκες του έργου και τον προγραμματισμό της εταιρείας. Επικαλείται δε ότι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο η έρευνα και πόντιση καλωδίων είναι ελεύθερη και δεν απαιτείται έκδοση άδειας. Πληροφορίες αναφέρουν ειδικότερα ότι οι έρευνες θα ξεκινήσουν ξανά στα τέλη Απριλίου.

Υπενθυμίζεται ότι το συγκεκριμένο καλώδιο θα καταλήγει στο Ισραήλ και η Αθήνα ποντάρει στη διπλωματική στήριξη της ισραηλινής κυβέρνησης απέναντι στην Τουρκία. Όμως εάν επαναληφθεί σκηνικό καλοκαιριού του 2020, η κρίση θα είναι πάλι στρατιωτική. Και το ερώτημα είναι εάν το Πολεμικό Ναυτικό, με όλη την γενναιότητα των αξιωματικών αλλά με γηρασμένο στόλο, μπορεί να αντέξει άλλη μία πολύμηνη “ναυμαχία”.

Ο χαβάς με την άμυνα της ΕΕ

Ένας ακόμη λόγος που η υπόθεση Ιμάμογλου έρχεται… ταμάμ για την αναβολή του ΑΣΣ Ελλάδας- Τουρκίας και της συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν έχει να κάνει με τα σχέδια ορισμένων Ευρωπαίων εταίρων (και της Μεγάλης Βρετανίας) να βάλουν τουρκικό φέσι στην άμυνα της ΕΕ.

Η Άγκυρα φυσικά και θέλει να συμμετέχει στην ευρωπαϊκή άμυνα, άνευ όρων και προϋποθέσεων. Και βεβαίως να μπει η τουρκική αμυντική βιομηχανία στο πακέτο των 150 δισ ευρώ κοινοτικών χρηματοδοτήσεων για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης.

Το γεγονός ότι η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν πρότεινε να μην ωφελούνται από το νέο κοινό ταμείο SAFE για την ευρωπαϊκή άμυνα, ύψους 150 δισεκ. ευρώ, τρίτες χώρες, πλην όσων έχουν υπογράψει ειδική συμφωνία με την ΕΕ, έφερε αρχικά ανακούφιση στην Αθήνα.

Ωστόσο αργά το βράδυ της Παρασκευής, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άνοιξαν παραθυράκι για να μπει η Τουρκία στην άμυνα της ΕΕ. Διευκρίνισαν ειδικότερα ότι χώρες όπως η Τουρκία μπορούν να συμμετέχουν μέχρι και το 35% ενός έργου που χρηματοδοτείται από το SAFE. Ενώ για περαιτέρω χρηματοδότηση απαιτείται ειδική εταιρική σχέση άμυνας.

Ο κίνδυνος της “ειδικής σχέσης”

Και ενώ μία Τουρκία μέλος της ΕΕ θα ήταν υπέρ των ελληνικών και κυπριακών εθνικών συμφερόντων, καθώς ένταξη της θα σήμαινε σεβασμό της ελληνικής κυριαρχίας και αναγνώριση της Κύπρου, μία ειδική σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ θα ήταν καταστροφική. Διότι η Τουρκία θα απολάμβανε τα καλά της σχέσης με την ΕΕ χωρίς υποχρεώσεις.

Ελλάδα και Κύπρος θα επιδιώξουν επομένως να τεθούν δικλείδες ασφαλείας για συμμετοχή της Τουρκίας στην άμυνα της ΕΕ. Δηλαδή να απαιτηθούν συγκεκριμένες πολιτικές δεσμεύσεις από την Άγκυρα.

Όμως παρότι τυπικά τις οριστικές αποφάσεις τις λαμβάνουν οι 27 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, πρακτικά ήδη διαμορφώνονται πολιτικές σε εξωθεσμικές διαδικασίες και άτυπες συνόδους. Επιπλέον, ορισμένες πτυχές του σχεδίου ReArm Europe δεν απαιτούν ομοφωνία αλλά ειδική πλειοψηφία για την έγκρισή τους, γεγονός που στερεί από Αθήνα και Λευκωσία την έσχατη άμυνα του βέτο.