Τα think tanks της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και το “νέο σχέδιο Μάρσαλ”

Το “δεξί χέρι” του Αλέξη Τσίπρα, Γ. Σακελλαρίδης αλλά και νέος υπουργός Παιδείας προέρχονται από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, ενώ ο κ. Μπαλτάς είναι και πρόεδρος του.

Την ίδια ώρα, η Ράνια Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια Υπουργός για την Καταπολέμηση της Ανεργίας που θα αναλάβει το δύσκολο έργο εξεύρεσης νέων θέσεων εργασίας, είναι διευθύντρια του τμήματος έρευνας για την ισότητα των φύλων του Levy Economics Institute στη Νέα Υόρκη.

Το Ινστιτούτο Levy

Το Ινστιτούτο Levy, το οποίο συνδιοργάνωσε την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα και της αντιπροσωπείας του ΣΥΡΙΖΑ (Μηλιός, Δούρου, Σταθάκης, Παππάς) ιδρύθηκε από τον Leon Levy το 1986.

Ο Leon Levy γεννήθηκε το 1925 και πέθανε το 2003. Ήταν, σύμφωνα με την Wall Street Journal, “μια επενδυτική ιδιοφυΐα της Wall Street”, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία των hedge funds και των mutual funds. Ο πατέρας του, Jerome Levy, ήταν μεγαλοεπιχειρηματίας, και έδινε έμφαση στην σημασία των εταιρικών κερδών για την κατεύθυνση της εθνικής οικονομίας.

Ο Leon Levy ήταν επίσης γνωστός για την φιλανθρωπική του δραστηριότητα, μέρος της οποίας αφορά αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ελλάδα (στην Πέλλα και την Κνωσσό).

Το Ινστιτούτο Οικονομικών Levy

Το Ινστιτούτο Οικονομικών Levy βρίσκεται στο Κολλέγιο Bard, στη Νέα Υόρκη.

Πρόεδρός του είναι ο καθηγητής της έδρας Οικονομικών Jerome Levy Δημήτρης Παπαδημητρίου. Σύμφωνα με το βιογραφικό του, ο Παπαδημητρίου είναι μέλος των Συντακτικών Επιτροπών περιοδικών όπως το Επιθεώρηση για το Εισόδημα και τον Πλούτο [Review of Income and Wealth], καθώς και οργανισμών όπως το Οικονομικό Κλαμπ της Νέας Υόρκης, η Ελληνοαμερικανική Ένωση Τραπεζιτών, και η Επιτροπή Bretton Woods.

Το Ινστιτούτο εστιάζει στην εκτεταμένη έρευνα πάνω στην οικονομολογία του Κέυνς, και τα μετακεϋνσιανά οικονομικά.

Λόγω της προεδρίας Παπαδημητρίου ή της αγάπης του Leon Levy για τα ελληνικά αρχαία, το Ινστιτούτο έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, κι έτσι οι μη αγγλόφωνοι μπορούν να διαβάσουν μια σειρά εργασιών του, καθώς και αναδημοσιεύσεων από τον ελληνικό Τύπο, στα ελληνικά.

Η περίφημη φράση του Αλέξη Τσίπρα “Η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ” ανήκει στην πραγματικότητα στον διακεκριμένο καθηγητή, πρόεδρο του Ινστιτούτου Levy και μέλος του Συνδέσμου Ελληνοαμερικανών Τραπεζιτών Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος δήλωσε, τον Φεβρουάριο του 2012, “you need something similar to the Marshall Plan”.

“Η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ. Πρέπει να δοθεί χρόνος και ανάσα στην ελληνική οικονομία για να μπορέσει να ξαναπάρει μπρος και όχι να τη διαλύσουμε οριστικά με το νέο πακέτο μέτρων των 13 δισ. ευρώ. Η ανάσα αυτή θα πρέπει να δοθεί σε συμφωνία με τους πιστωτές”, είχε αναφέρει ο πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο του 2012.

Οι σχέσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ

Διευθύντρια του τμήματος έρευνας για την ισότητα των φύλων του Levy Economics Institute στη Νέα Υόρκη είναι η αναπληρώτρια Υπουργός για την Καταπολέμηση της Ανεργίας, Ράνια Αντωνοπούλου.

Η ίδια επεξεργάζεται εδώ και δύο χρόνια μελέτη για έξοδο από την κρίση κόντρα στη λάθος συνταγή της Τρόικας η οποία αν εξακολουθήσει να εφαρμόζεται θα εκτοξεύσει την ανεργία στο 34% το 2016, όπως αναφέρει.

Σημειώνεται πως πριν λίγους μήνες στο διεθνές συνέδριο για την κρίση στην Ευρωζώνη που διοργανώθηκε από το Levy Economic Institute συμμετείχαν οι Αλέξης Τσίπρας και Γιάννης Δραγασάκης.

Θέσεις του Ινστιτούτου:

Ο Jörg Bibow (ερευνητής, Levy Institute, καθηγητής, Skidmore College) έχει προτείνει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών, το οποίο θα τροφοδοτείται με ποσοστό 3%-5% του κοινοτικού ΑΕΠ από φορολόγηση πανευρωπαϊκή. Το εν λόγω υπουργείο θα αναλάβει όλες τις δημόσιες επενδύσεις σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., πράγμα που, σύμφωνα με τα μοντέλα του Levy, θα οδηγήσει σε ταχεία αποκλιμάκωση του χρέους των χωρών της Ε.Ε. και τη σύγκλιση του κοινοτικού δημόσιου χρέους σε αποδεκτά επίπεδα του ΑΕΠ της Ε.Ε.

Η ίδια η Ράνια Αντωνοπούλου, έχει παρουσιάσει ένα μοντέλο κόστους 7 δισ. το οποίο στην πραγματικότητα κοστίζει 3 δισ., καθώς έχει άμεσα δημοσιονομικά αποτελέσματα στην οικονομία λόγω πολλαπλασιαστών και το οποίο αφορά τη δημιουργία 550.000 θέσεων εργασίας από το Δημόσιο. Αυτές οι θέσεις θα είναι προσωρινής απασχόλησης για την ενίσχυση των υποδομών, θέσεις κοινωφελούς εργασίας, που προωθούν την καινοτομία κ.ο.κ., οι οποίες είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του κράτους και του κοινωνικού ιστού. Οι εν λόγω θέσεις δεν προσφέρουν μόνο άμεση ανακούφιση στο θέμα της ανεργίας, αλλά υπολογίζεται πως θα δημιουργηθούν γύρω από αυτές άλλες 200.000 θέσεις εργασίας.

Αναλυτικότερα, η μελέτη της αντιπροτείνει αύξηση των κρατικών δαπανών αντί για συνεχή μείωση τους ώστε να παίξουν σταθεροποιητικό ρόλο στην περίοδο της κρίσης. Συγκεκριμένα έχει προτείνει να υλοποιηθεί ένα σχέδιο Μάρσαλ με τη δημιουργία 550.000 θέσεων κοινωφελούς εργασίας για ένα έτος ώστε να συρρικνωθεί ουσιαστικά η στρατιά των ανέργων. Το κόστος μπορεί φαίνεται υπερβολικό ( 7 δις ευρώ) αλά θα μειώνεται στα 3 δις λόγω των εργατικών εισφορών που θα επιστρέψουν πάλι στα κρατικά ταμεία.

“Το κράτος σε περιόδους κρίσης οφείλει να παίξει το ρόλο του ύστατου εργοδότη αφού λόγω της μειωμένης ζήτησης ο ιδιωτικός τομέας φθίνει”, έχει υποστηρίξει η κ. Αντωνοπούλου. “Τότε μόνο θα βγούμε από την κρίση με γρηγορότερο ρυθμό. Να κάνουμε το αντίθετο από αυτό που προτείνει η Τρόικα και έχει εφαρμόσει το υπουργείο οικονομικών”, συμπληρώνει.

Στην εύλογη ερώτηση σχετικά με το πώς θα βρεθεί αυτό το μεγάλο κονδύλι, η κυρία Αντωνοπούλου προτείνει πέντε πηγές χρηματοδότησης με πρώτη στη λίστα την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων:

α) Την αναδιάρθρωση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ

β) Κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

γ) Τη μείωση των δανειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας ώστε να δημιουργηθεί πλεόνασμα ρευστότητας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ύστερα από διαπραγματεύσεις για τη χρηματοδότηση κοινωνικής- κοινωφελούς εργασίας.

δ) Την άμεση εγκαθίδρυση του “Ευρωπαικού Ταμείου κατά της Ανεργίας”, το οποίο να συνεισφέρει κάποιο ποσοστό σε ένα αντίστοιχο φορέα στην Ελλάδα.

ε) Την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής . Ένα μέρος από τα έσοδα θα μπορούσαν να στηρίξουν το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Απασχόλησης.

Το μακροοικονομικό πρόγραμμα του Levy Institute για την Ευρώπη έχει παρουσιαστεί από τον ίδιο τον Δημήτρη Παπαγεωργίου.

Στις εκτιμήσεις του για την Ελλάδα, το Ινστιτούτο εντοπίζει ότι η συνέχιση των πολιτικών λιτότητας θα μειώσει περαιτέρω το ΑΕΠ και θα αυξήσει την ανεργία, σε μια πορεία ακριβώς αντίθετη από εκείνη που έχει προβλέψει η τρόικα.

Τα σενάρια που εξετάζει το ινστιτούτο, όπως παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο του 2011 στο συνέδριο του στη Νέα Υόρκη, είναι δύο:

Το πρώτο σενάριο προβλέπει εξωτερική βοήθεια μέσω μεταφοράς κεφαλαίων, στο μοντέλο ενός Σχεδίου Μάρσαλ. Το δεύτερο σενάριο προβλέπει τη διακοπή καταβολής των τόκων του δημοσίου χρέους. Με τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν από τη διακοπή καταβολής των τόκων θα χρησιμοποιηθούν για να αυξήσουν την κατανάλωση, αλλά και τις επενδύσεις του κράτους, κάτι που, με τη σειρά του, θα επέφερε αύξηση της ζήτησης και της απασχόλησης. Η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου σεναρίου, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές της χώρας

Το Ινστιτούτο εξετάζει επίσης την εφαρμογή ενός προγράμματος για τη δημιουργία ενός φορέα δημιουργίας θέσεων εργασίας, απόλυτα εναρμονισμένο με την πρόταση του Hyman Minsky περί Εργοδότη Έσχατης Ανάγκης (ELR – Employer of Last Resort), η οποία φαίνεται να προσφέρει την καλύτερη στρατηγική οικονομικής ανάκαμψης.

Ευρύτερα γνωστός για τις ιδέες του σχετικά με τη χρηματοπιστωτική αστάθεια, ο Minsky υποστήριξε μια πολιτική του “εργοδότη της εσχάτης προσφυγής” (EEΠ) – ένα μόνιμο πρόγραμμα δημόσιας εργασίας, σε εθνική βάση, που θα λειτουργούσε ως αυτόματος (αντικυκλικός) σταθεροποιητής.

Ο Minsky υποστήριξε ότι το αχρησιμοποίητο, πρόθυμο και ικανό για απασχόληση εργατικό δυναμικό θα μπορούσε να αμείβεται με ένα σταθερό εισόδημα, απασχολούμενο σε κοινωνικά αναγκαίες εργασίες. Όταν, μετά την κρίση, αρχίζει η ανάκαμψη της οικονομίας και η επέκταση του ιδιωτικού τομέα, τότε οι ενταγμένοι στο πρόγραμμα εργαζόμενοι μπορούν να επιστρέψουν στην ιδιωτική αγορά εργασίας, που θα τους προσφέρει καλύτερες προοπτικές απασχόλησης και αμοιβές.

Σημειώνεται ότι με άρθρο του στην εφημερίδα “Καθημερινή” (12.01.2014), ο Γιάννης Δραγασάκης αναφέρει:

“Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της λιτότητας, απαιτείται ο συνδυασμός τριών τουλάχιστον προϋποθέσεων:

α) Διαγραφή μέρους του συσσωρευμένου χρέους.

β) Μη δανειακή αναπτυξιακή χρηματοδότηση στο αρχικό στάδιο.

γ) Ρήτρα ανάπτυξης, δηλαδή εξυπηρέτηση του συμφωνημένου χρέους ανάλογα με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ και όχι ανάλογα με το πλεόνασμα.

Είναι τα τρία συστατικά του σχεδίου Μάρσαλ με το οποίο -στο πλαίσιο του τότε Ψυχρού Πολέμου- βοηθήθηκε η Γερμανία το 1953 από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της.

Στις σημερινές συνθήκες, οι παραπάνω προϋποθέσεις θα μπορούσαν να εκπληρωθούν από μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το χρέος και ένα New Deal για την Ευρώπη” (βλέπε http://www.kathimerini.gr/738440/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/etos-krisimwn-epilogwn).

Σε συνέντευξη του στο περιοδικό  Unfollow, 06/03/2013, διευκρινίζει:

Στο ερώτημα, ειδικότερα, αν θέλει σχέδιο Μάρσαλ, απαντά ως εξής:

“Προφανώς όχι. Το σχέδιο Μάρσαλ είχε τότε και μια ψυχροπολεμική διάσταση. Το χρησιμοποιήσαμε όμως ως παράδειγμα για να θεμελιώσουμε την αναγκαιότητα αναδιανομής πόρων εντός της Ευρωζώνης ως προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των διευρυνόμενων ανισοτήτων και ως σημείο σύγκλισης με κινήματα και δυνάμεις στην Ευρώπη που υιοθετούν τον ίδιο στόχο” (βλέπε  http://www.dragasakis.gr/index.php?id=905&kod=ana).

Σε επιστολή του προς τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ ο Γ. Δραγασάκης έχει κάνει αναφορά στην πρόταση των γερμανικών συνδικάτων, “με τίτλο:

“Ein Marshallplan für Europa”, 4/12/2012, (μετ. Ένα Marshall Plan για την Ευρώπη). Πολλοί παράγοντες επίσης της Γερμανίας και τμήματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς επιχειρηματολογούν υπέρ του κουρέματος του ελληνικού χρέους, χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα τη βοήθεια που δέχτηκε η Γερμανία στο πλαίσιο του σχεδίου Μάρσαλ ή επικαλούμενοι το αντίστοιχο κούρεμα του γερμανικού χρέους κατά τη διάσκεψη του 1953, επιχείρημα που και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χρησιμοποιήσει”.

Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς

Ο Αριστείδης Μπαλτάς νέος υπουργός Παιδείας, είναι και ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς. Στο ίδιο Ινστιτούτο έχει εργαστεί και ο Υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Γαβριήλ Σακελλαρίδης και αποτελεί ενεργό μέλος του.

Το Ινστιτούτο “Νίκος Πουλαντζάς” αποτελεί συνέχεια και μετεξέλιξη της αντίστοιχης Εταιρείας που ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1997 με πρωτοβουλία του Συνασπισμού.

Όπως αναφέρει το καταστατικό του, “η συγκρότησή του αποσκοπεί στην καλλιέργεια των αξιών της Αριστεράς, στη συστηματική ανάπτυξη του προβληματισμού της σχετικά με επίκαιρα κοινωνικά, οικολογικά, πολιτικά και πολιτιστικά θέματα και στην ανίχνευση των εξελίξεων που κυοφορούνται στην κοινωνία. Βασικές αρχές της λειτουργίας του αποτελούν η προσήλωση στα ιδανικά του “σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία”, η ανεξαρτησία από σκοπιμότητες τρέχουσας πολιτικής και κομματικής συγκυρίας, η δημοκρατική λειτουργία και η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα όλων των δραστηριοτήτων του.

Τα μέλη του Ινστιτούτου ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς. Φέρει το όνομα του Νίκου Πουλαντζά θέλοντας να δηλώσει ότι ασπάζεται τις παραδόσεις της στρατευμένης αριστερής διανόησης. Με το επιστημονικό έργο του και τη στράτευσή του στο αριστερό κίνημα, ο Νίκος Πουλαντζάς αναδείχτηκε σε εξέχουσα μορφή οργανικού διανοουμένου της Αριστεράς.

Το έργο του, όπως εμφορείται από τις αρχές του δημοκρατικού σοσιαλισμού και τις ιδέες του μαρξισμού, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την προσπάθεια της Αριστεράς να υπερβεί δογματικές αγκυλώσεις, να συγκρουστεί με όλες τις μορφές χειραγώγησης και να συμβάλει στην ολόπλευρη κοινωνική απελευθέρωση”.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του:

“Έχοντας αποδώσει ιδιαίτερη σημασία στη συνεργασία του με ιδρύματα και εταιρείες του εξωτερικού που έχουν προσανατολισμό αντίστοιχο με το δικό του, το Ινστιτούτο είναι ήδη ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εναλλακτικής Σκέψης και Πολιτικού Διαλόγου “TRANSFORM!”.

Οι φορείς-μέλη του TRANSFORM! συντονίζουν τις επιστημονικές δραστηριότητές τους, οργανώνουν εκδηλώσεις, πραγματοποιούν εκδόσεις και εργάζονται από κοινού αποσκοπώντας στην προώθηση των ιδεών και των στόχων της δημοκρατικής σοσιαλιστικής Αριστεράς στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Το Ινστιτούτο υπηρετεί τους σκοπούς του οργανώνοντας συνέδρια, σεμινάρια, συζητήσεις, θεματικές ομάδες μελέτης και εκδόσεις. Επιδιώκει επίσης την ενίσχυση ερευνητικών έργων και τη διάδοση των αποτελεσμάτων τους εφόσον η θεματολογία τους συνάδει ρητά με τους σκοπούς του.

Για το σχεδιασμό και τη διοργάνωση των εκδηλώσεων του, το Ινστιτούτο είναι ανοιχτό σε συνεργασίες με άλλες οργανώσεις, ομοειδείς ή μη, και είναι διατεθειμένο να ενισχύει συναφείς πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς”.

Ο Νίκος Πουλαντζάς

Ο Νίκος Πουλαντζάς γεννήθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1936. Σπούδασε νομικά και κοινωνικές επιστήμες στην Αθήνα, την Χαϊδελβέργη και το Παρίσι, στο οποίο εγκαταστάθηκε από το 1961. Μέχρι την αυτοκτονία του τον Οκτώβριο του 1979, ήταν Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο 8ο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και Διευθυντής Σπουδών στην Ecole Pratique des Hautes Etudes. Έγινε παγκοσμίως γνωστός για τη θεωρητική συνεισφορά του στην ανάλυση του καπιταλιστικού κράτους, του κράτους εκτάκτου ανάγκης (φασισμός, φασιστικές δικτατορίες), των κοινωνικών τάξεων, των σχέσεων εξουσίας και της σοσιαλιστικής στρατηγικής. Κατά τον γνωστό κοινωνιολόγο και πολιτικό επιστήμονα Μπομπ Τζέσοπ, ο Πουλαντζάς υπήρξε ο σημαντικότερος μαρξιστής θεωρητικός του κράτους της μεταπολεμικής περιόδου.

Πέρα από το έργο του, το οποίο γνώρισε μεγάλη διάδοση σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική, ο Πουλαντζάς είχε ενεργό ανάμειξη στο αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα της Γαλλίας και της Ελλάδας (μέλος του ΚΚΕ και, μετά το 1968, του ΚΚΕ εσωτερικού), αποτελώντας με την στάση του ένα λαμπρό παράδειγμα οργανικού αριστερού διανοουμένου.

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα βιβλία του: Οι κοινωνικές τάξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό, Πολιτική εκουσία και κοινωνικές τάξεις, Για τον Γκράμσι: Μεταξύ Σαρτρ και Αλτουσέρ, Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός, Φασισμός και δικτατορία, Προβλήματα του σύγχρονου κράτους και του φασιστικού φαινομένου (μαζί με τους Ρ. Μίλιμπαντ και Ζ.-Π. Φάυ), Η κρίση των δικτατοριών: Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισπανία.

Ποιος είναι ο υπερ-υπουργός Αριστείδης Μπαλτάς

O Αριστείδης Μπαλτάς που αναλαμβάνει τη θέση του υπέρ-υπουργού Παιδείας είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, πρόεδρος του Ινστιτούτου “Νίκος Πουλαντζάς” και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

Γεννήθηκε το 1943 στην Κέρκυρα και αφού σπούδασε μηχανολόγος ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, έκανε μεταπτυχιακό και διδακτορικό στη Θεωρητική Φυσική, στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.

Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το βιβλίο του “Αντικείμενα και όψεις εαυτού”, ενώ το 2010 του απονεμήθηκε το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας στη μνήμη των Βασίλη Ξανθόπουλου-Στέφανου Πνευματικού.

Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η επιστημολογία του Λουί Αλτουσέρ, η αγγλοσαξονική φιλοσοφία της επιστήμης, η φιλοσοφία της επιστήμης στο πλαίσιο μιας γενικότερης φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου και της γνώσης.

(Με πληροφορίες από: New York Times, εφημερίδα Εξπρές, εφημερίδα “Αυγή”)