Τουρκία: Μια νέα χρονιά με πολλά ανοιχτά μέτωπα

Όπως και πέρυσι τέτοιες μέρες, στην συζήτηση για τις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας κυριαρχεί η αβεβαιότητα για την νέα χρονιά και τις προθέσεις της Άγκυρας. Πριν από 12 μήνες ολοκληρωνόταν μια χρονιά γεμάτη ένταση, επεισόδια που συχνά έφτασαν στα όρια της ρήξης και αντιπαράθεση που άγγιξε τα όρια της κρίσης και της θερμής αντιπαράθεσης. Ο Έβρος και τα όσα έγιναν το καλοκαίρι του 2020 στην Ανατολική Μεσόγειο όξυναν την αντίληψη της απειλής από την Ανατολή και επιτάχυναν διαδικασίες κυρίως στον τομέα της άμυνας με την απόφαση για ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας.

Η χρονιά που κλείνει, παρά το γεγονός ότι επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει κάτι – η Τουρκία εξακολουθεί να προωθεί την ατζέντα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και στην Κύπρο το άνοιγμα του παραλιακού μετώπου της Αμμοχώστου καταδεικνύει την πρόθεση για νέα τετελεσμένα – ήταν σαφέστατα πιο ήρεμη. Παρά το γεγονός ότι με την εξαίρεση των τελευταίων ημερών η ρητορική των απειλών συνεχίστηκε, εν τούτοις δεν είχαμε επανάληψη της ναυτικής διελκυνστίνδας στην Ανατολική Μεσόγειο και γενικότερα η Τουρκική τακτική ήταν αυτή της ελεγχόμενης έντασης σε χαμηλότερα επίπεδα από ότι το 2020.

Για το καθεστώς Ερντογάν το 2021 ήταν μία χρονιά δυνατών «συγκινήσεων». Στο εσωτερικό, για πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν προηγείται στην παράσταση νίκης. Στην σημερινή συγκυρία, με τις εκλογές σε περίπου 18 μήνες (αν δεν αλλάξει κάτι) η ήττα του θεωρείται πιθανή. Αυτή πιθανότητα έχει ενισχύσει την συνοχή μιας κατά τα άλλα αρκετά ετερόκλητης αντιπολίτευσης. Και είναι στο πεδίο της οικονομίας που έχει υποχωρήσει η μετοχή του Προέδρου. Η καινοφανής αντίληψη στην νομισματική πολιτική συγκρούεται με την ορθοδοξία της ελεύθερης αγοράς με αποτέλεσμα ο υψηλός πληθωρισμός και η κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας να εξαερώνει την υψηλή ανάπτυξη και να αποσταθεροποιεί τις προσδοκίες των επενδυτών. Ακόμη και όταν το νόμισμα ανακάμπτει αυτό γίνεται με τεράστιο κόστος και αποδεικνύεται συγκυριακό.

Στο εξωτερικό, η Άγκυρα ξόδεψε άλλη μια χρονιά χωρίς να βελτιώσει εντυπωσιακά την εικόνα της και την θέση της στην περιφερειακή σκακιέρα. Οι σχέσεις με παίκτες-κλειδιά όπως η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ παραμένουν στην καλύτερη περίπτωση χλιαρές, ενώ με τις ΗΠΑ από την αγέρωχη στάση της στο ζήτημα των F-35,  η Άγκυρα κατέληξε στην πρόταση για εκσυγχρονισμό του στόλου των F-16. Είναι δεδομένο ότι οι προσπάθειες της Άγκυρας θα συνεχιστούν.

Ο καμβάς πάνω στον οποίο θα κινηθούν οι διμερείς σχέσεις θα συνεχίσει να οριοθετείται από τις εσωτερικές στην Τουρκία εξελίξεις αλλά και τις εκείνες σε μια σειρά από περιφερειακά μέτωπα. Λιβύη, Ουκρανία, Ιράν είναι τα πιο σημαντικά – αλλά όχι τα μοναδικά.

*Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Ερευνητικός Εταίρος στο ΙΔΙΣ