Βόρεια Μακεδονία: Τα τέσσερα επόμενα βήματα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ

«Η επιλογή της Βόρειας Μακεδονίας να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ είναι δημοκρατικό δικαίωμα της εκλεγμένης τους κυβέρνησης και αποτελεί ταυτόχρονα και επιλογή να γίνει μια στρατιωτικά σύμμαχος χώρα με την Ελλάδα». Αυτό υπογράμμισε από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, λίγα λεπτά πριν ψηφιστεί το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εξωτερικών «Κύρωση του πρωτοκόλλου στη συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού για την Προσχώρηση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας».

Υπέρ της κύρωσης του πρωτοκόλλου ένταξης της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ ψήφισαν 153 βουλευτές, «όχι» ψήφισαν 140 βουλευτές, ενώ ένας βουλευτής ψήφισε «παρών».

Ο Ζόραν Ζάεφ υποδέχτηκε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας με ένα μήνυμά του στο Twitter, στο οποίο αναφέρει: «Η φίλη μας, η Δημοκρατία της Ελλάδας, είναι η πρώτη χώρα που επικυρώνει το πρωτόκολλο ένταξης στο ΝΑΤΟ. Προχωράμε για εγγυημένη επιτυχία. Είναι πιο εύκολο με τους συμμάχους, με υπερηφάνεια να λέμε ότι είμαστε ΝΑΤΟ!»

Ποια είναι όμως τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν από σήμερα κίολας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος έχει περιγράψει ήδη από την περασμένη Τετάρτη τα τέσσερα βήματα που ακολουθούν για την ολοκλήρωση της ενταξιακής πορείας της Βόρειας Μακεδονίας στη βορειοατλαντική συμμαχία, τα οποία είναι τα εξής:

• Αποστολή από την Αθήνα ρηματικής διακοίνωσης στα Σκόπια με την οποία η ελληνική κυβέρνηση θα ενημερώνει ότι ολοκληρώθηκε η κύρωση Συμφωνίας και Πρωτοκόλλου ένταξης στο ΝΑΤΟ.
• Αποστολή ρηματικής διακοίνωσης από τα Σκόπια προς την Ελλάδα και τον ΟΗΕ ότι Συμφωνία των Πρεσπών τίθεται σε ισχύ.
• Αποστολή από τα Σκόπια επιστολής προς τα κράτη – μέλη των Ηνωμένων Εθνών και τους διεθνείς οργανισμούς ότι η χώρα ονομάζεται «Βόρεια Μακεδονία».
• Υπογραφή του Πρωτοκόλλου Εισδοχής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και αποστολή του κυρωτικού οργάνου σε Ουάσιγκτον, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι και ο θεματοφύλακας της συνθήκης.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της πΓΔΜ Μίλε Μποζνακόφσκι δήλωσε ταυτόχρονα στο πρακτορείο Associated Press πως αυτή η διαδικασία θα ολοκληρωθεί «τις επόμενες ημέρες».

Αλλαγή εγγράφων και τίτλων

Η μετονομασία σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» θα συνοδευτεί από αναμόρφωση των καινούργιων κρατικών εγγράφων. Παλαιότερα έγγραφα ταυτοποίησης που έχουν διεθνή χρήση – όπως διαβατήρια – θα πρέπει να αντικατασταθούν σε βάθος πενταετίας.

Άλλα χαρτιά που χρησιμοποιούνται μόνον στο εσωτερικό θα αντικατασταθούν εντός πέντε ετών από το άνοιγμα του συναφούς κεφαλαίου στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αναμένεται να αρχίσουν το καλοκαίρι και θα διαρκέσουν πολλά χρόνια.

Θα πρέπει επίσης να αλλάξουν οι τίτλοι δημόσιων οργανισμών ή οργανισμών που χρηματοδοτούνται από κρατικούς πόρους, όπως δήλωσε την Τετάρτη ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος.

Η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο NATO θα ολοκληρωθεί όταν όλα τα 29 κράτη-μέλη κυρώσουν σε εθνικό επίπεδο το πρωτόκολλο εισδοχής και ενημερώσουν την Ουάσιγκτον. Η διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του έτους, και τότε η γειτονική χώρα θα γίνει επισήμως το 30ό μέλος του ΝΑΤΟ, με δικαίωμα ψήφου για όλες τις αποφάσεις που λαμβάνει η Συμμαχία.

Έως τώρα η Βόρεια Μακεδονία θα εκπροσωπείται στις εργασίες του οργανισμού ως προσκεκλημένος παρατηρητής, δίχως δικαίωμα ψήφου.

Τα κέρδη της Συμφωνίας των Πρεσπών

Με την ολοκλήρωση της επικύρωσης του πρωτοκόλλου για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, υπενθυμίζονται τα κέρδη της Συμφωνίας των Πρεσπών, όπως τα είχε απαριθμήσει το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών:

«1) Η γειτονική μας χώρα ονοματίζεται Βόρεια Μακεδονία και τερματίζεται η σταθερή δυναμική διεθνούς αναγνώρισης της ΠΓΔΜ με την συνταγματική της ονομασία (πάνω από 130 χώρες). Στο εξής, όχι μόνον το όνομα της χώρας παύει να είναι «Μακεδονία», αλλά δεν μπορούν να ονομάζονται «μακεδονικοί», χωρίς τον επιθετικό προσδιορισμό «Βόρεια» όλοι οι κρατικοί θεσμοί, τα δημόσια κτίρια ή ακόμη και ιδιωτικοί φορείς, εφόσον χρηματοδοτούνται από το κράτος ή έχουν συσταθεί με νόμο (άρθρο 1 παρ. 3 εδ. ζ΄)

2) Ενισχύεται η ευρωπαϊκή προοπτική και η σταθερότητα στην γειτονική χώρα και έτσι περιορίζεται ο κίνδυνος επιρροής τρίτων δυνάμεων με αλλότριους σχεδιασμούς στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας.

3) Όχι μόνο διαφυλάσσεται σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο για την αντιμετώπιση άλλων, αυξανόμενων, προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αλλά ενισχύεται ο ρόλος της στην περιοχή ως ευρωπαϊκός πυλώνας ειρήνης και ασφάλειας και αποδυναμώνεται ο επιθετικός εθνικισμός άλλων δυνάμεων.

4) Αναβαθμίζεται ο ρόλος της Μακεδονίας και της Θράκης σε περιφερειακό οικονομικό κόμβο. Η Ελλάδα και η ΠΓΔΜ, εκκρεμούντος του ονοματολογικού, έχουν ένα συμβατικό πλαίσιο διμερών σχέσεων απολύτως ανεπαρκές, το συμβατικό πλαίσιο σχέσεων της Ελλάδας με την τότε Γιουγκοσλαβία. Απουσιάζουν βασικές συμφωνίες, όπως Συμφωνία Προστασίας Επενδύσεων και Αποφυγής Διπλής Φορολογίας και όλες οι άλλες σύγχρονες οικονομικές συμφωνίες και συμφωνίες οδικών και σιδηροδρομικών συγκοινωνιών, με ό,τι συνεπάγεται αυτή η έλλειψη για τις επενδύσεις μας στη γείτονα, για τις εξαγωγές μας, για την οδική, σιδηροδρομική και ενεργειακή διασυνδεσιμότητα, για το λιμένα Θεσσαλονίκης και τη φυσική του οικονομική ενδοχώρα.

5) Για πρώτη φορά η γειτονική χώρα αναγνωρίζει ότι δεν έχει σχέση με τον «αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την κουλτούρα και την κληρoνομιά» της Μακεδονίας (άρθρο 7(3),(4)). Επιπλέον δεσμεύεται (άρθρο 8 (2),(3)) για αποδόμηση του διαβόητου προγράμματος εξαρχαϊσμού (οτιδήποτε «αναφέρεται με οποιονδήποτε τρόπο στην αρχαία Ελληνική ιστορία και πολιτισμό που συνιστούν αναπόσπαστο συστατικό της ιστορικής ή πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας» σε υποδομές/κτίρια/μνημεία) και για αφαίρεση του Ήλιου της Βεργίνας από όλους τους δημόσιους χώρους και απόσυρση από κάθε δημόσια χρήση. Η διαδικασία αυτή μάλιστα έχει αρχίσει, με την ήδη συντελεσθείσα μετονομασία του Αεροδρομίου της γείτονος, καθώς και της Εθνικής Οδού προς τα Σκόπια.

Σημειώνεται ότι, βεβαίως, ουδέποτε τέθηκε ζήτημα περιορισμού χρήσης του όρου Μακεδονία ως προς την Ελλάδα, η οποία το διατηρεί στο ακέραιο (π.χ. Αεροδρόμιο «Μακεδονία»).

6) Η ΠΓΔΜ τροποποιεί τους επιθετικούς προσδιορισμούς όλων των κρατικών οργάνων και δημόσιων θεσμών/οργανισμών/οργανώσεων της, καθώς και όσων ιδιωτικών θεσμών/οργανισμών/οργανώσεων επιχορηγούνται από το Κράτος ή έχουν συσταθεί με νόμο, ώστε να ανταποκρίνονται στη σύνθετη ονομασία («της Βόρειας Μακεδονίας» και όχι πλέον «μακεδονικός/ή/ό»).

7) Η γειτονική χώρα δεσμεύεται από την Συμφωνία (άρθρα 4, 6) και την τροποποίηση του Συντάγματός της (άρθρα 3 και 49) για την εξάλειψη οιασδήποτε μορφής αναθεωρητισμού και αλυτρωτισμού (από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς), με σεβασμό στην κυριαρχία, εδαφική ακεραιότητα και πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας και στην αρχή της μη ανάμιξης στις εσωτερικές μας υποθέσεις. )

8) Προβλέπεται επίσης η συγκρότηση της Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά θέματα, η οποία θα εξετάσει μεταξύ άλλων και τα σχολικά εγχειρίδια, ώστε να απαλειφθούν, όπως συγκεκριμένα ορίζεται, οι αλυτρωτικές αναφορές (π.χ. χάρτες «Μεγάλης Μακεδονίας», των οποίων την απάλειψη επιδιώκαμε ανεπιτυχώς εδώ και χρόνια).

9) Απαλείφεται οποιαδήποτε, έστω έμμεση, δυνατότητα διεκδίκησης «δικαιωμάτων» για δήθεν μειονότητα στη χώρα μας. Η γειτονική μας χώρα δεσμεύεται ότι «τίποτα στο Σύνταγμα της όπως ισχύει σήμερα ή θα τροποποιηθεί στο μέλλον» δεν θα μπορεί να αποτελέσει βάση για παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας «περιλαμβανομένης της προστασίας του καθεστώτος και των δικαιωμάτων οιωνδήποτε προσώπων δεν είναι πολίτες της» (άρθρο 4(3)). Το Σύνταγμά της τροποποιείται με τρόπο που εξασφαλίζεται η στήριξη μόνο στους πολίτες της και στη Διασπορά της (και όχι «στο μακεδονικό λαό στις γειτονικές χώρες», όπως αναφέρεται έως σήμερα).»

Ως προς τα ζητήματα του έθνους, εθνικότητας και ιθαγένειας τονίζεται ότι:

«1) Η Συμφωνία ορίζει αποκλειστικά και μόνο την «ιθαγένεια» των πολιτών της γείτονος, που είναι ο νομικός δεσμός του πολίτη με το κράτος. Άλλωστε η ΠΓΔΜ επιβεβαίωσε επισήμως την Ελλάδα μέσω της από 16/1/2019 Ρηματικής της Διακοίνωσης, και η οποία είναι νομικά δεσμευτική για την ΠΓΔΜ, ότι η χρήση του όρου «nationality» στo αγγλικό κείμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών αναφέρεται αποκλειστικά στην «ιθαγένεια». Μάλιστα, τόσο η Ελλάδα όσο και η ΠΓΔΜ στις επίσημες μεταφράσεις τους της Συμφωνίας έχουν αποδώσει τον αγγλικό όρο «nationality» με τη λέξη «ιθαγένεια» (ήτοι «υπηκοότητα»). Εξάλλου και σε όλα τα διεθνή κείμενα (συμβατικά και μη) ο όρος «nationality» υποδηλώνει την ιθαγένεια και όχι την εθνική καταγωγή.

2) Στα διαβατήρια των πολιτών της ΠΓΔΜ, η ιθαγένεια ορίζεται με τη λέξη «Μακεδονική» («Macedonian»). Το 2009 χορηγήθηκε μάλιστα στην ΠΓΔΜ η απελευθέρωση από το καθεστώς θεωρήσεων για τα διαβατήρια των πολιτών της, όσον αφορά την είσοδό τους στον χώρο Schengen.

3) Από τη θέση σε ισχύ της Συμφωνίας, σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα θα προστίθεται η ένδειξη «/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας» στην ιθαγένεια, στον όρο που ήδη χρησιμοποιείται.

4) Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μνημονεύει και δεν ρυθμίζει θέματα εθνότητας. Άλλωστε στην τροποποίηση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ, διευκρινίζεται ότι «η ιθαγένεια δεν προσδιορίζει, ούτε προκαθορίζει την εθνότητα στην οποίαν ανήκουν οι πολίτες της χώρας». Αυτό αναφέρεται ρητά και δεσμευτικά για την ΠΓΔΜ και στη ρηματική διακοίνωση που απεστάλη από τα Σκόπια.

5) Η Συμφωνία, συνεπώς, δεν αναγνωρίζει «μακεδονικό λαό» ή «μακεδονικό έθνος». Η Συμφωνία, άλλωστε, δεν αμφισβητεί το δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών να αποκαλούν τους πολίτες της γειτονικής μας χώρας με τον/τους όρους που χρησιμοποιούν σήμερα (άρθρο 7).»

Για το θέμα της γλώσσας, το υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει:

«1) Από την Τρίτη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την Τυποποίηση των Γεωγραφικών Ονομάτων που πραγματοποιήθηκε το 1977 στην Αθήνα, αναγνωρίστηκε η «Μακεδονική» ως επίσημη γλώσσα. Ήδη όμως παλαιότερα, με παρέμβασή του στην Βουλή τον Σεπτέμβριο 1959, ο τότε ΥΠΕΞ Ε. Αβέρωφ υπογράμμιζε: «Eις την ελληνικήν Μακεδονίαν δεν ομιλείται η μακεδονική γλώσσα, η οποία ομιλείται εις τα Σκόπια και έχει και γραμματικήν και συντακτικόν».

2) Η αναφορά σε μακεδονική γλώσσα, με τους κωδικούς «MK, MKD», χρησιμοποιείται από το 1994, χωρίς αστερίσκους, όπως αποτυπώνεται στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΗΕ (βλ. σελ. 1 και 94)

3) Με τη Συμφωνία καθορίζεται ρητά ότι η επίσημη γλώσσα της γείτονος ανήκει στην ομάδα των Νότιων Σλαβικών γλωσσών, «δεν έχει σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό” της Μακεδονίας και “δεν έχει σχέση με […]την ιστορία, την κουλτούρα και την κληρονομιά» της Μακεδονίας (άρθρο 7(4)).

4) Επίσης, σύμφωνα με την Συμφωνία, οι Έλληνες πολίτες διατηρούν το δικαίωμα να συνεχίσουν να αναφέρονται στην ανωτέρω γλώσσα με τους όρους που χρησιμοποιούν σήμερα (άρθρο 75).»