Ζόραν Ζάεφ, ένας αισιόδοξος άνθρωπος στα Βαλκάνια

Ο Ζόραν Ζάεφ, ο πρωθυπουργός της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και εκ των αρχιτεκτόνων της συμφωνίας με την Ελλάδα, έχει ένα σπάνιο για τα Βαλκάνια χαρακτηριστικό: την αισιοδοξία.

Δεν φαντάζεται ότι οι συμπατριώτες του μπορεί να ψηφίσουν «όχι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής που τους καλεί να απαντήσουν στην ερώτηση αν θέλουν η χώρα τους να ονομάζεται στο εξής «δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας».

«Η αποτυχία δεν είναι επιλογή. Είμαι τόσο πεπεισμένος για την επιτυχία που δεν βλέπω άλλες επιλογές», έλεγε πρόσφατα στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP).

Αν δει κανείς την καριέρα του πάντως, θα διαπιστώσει ότι μάλλον δεν υπήρχε χώρος για την καλλιέργεια της αισιοδοξίας.

Από την αρχή της πολιτικής του σταδιοδρομίας το 2003, η πορεία του προς την εξουσία έμοιαζε χωρίς ελπίδα απέναντι στην εθνικιστική δεξιά του Νίκολα Γκρούεφσκι, ενός «ισχυρού άνδρα», τυπικού προϊόντος των Βαλκανίων.

Ο 43χρονος Ζόραν Ζάεφ κατάγεται από την κωμόπολη της Στρώμνιτσα (Στρούμιτσα) κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα και την Βουλγαρία. Τα ηγετικά στελέχη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος τον αντιμετώπισαν με περιφρόνηση, σνομπάροντας τον επιχειρηματία αυτόν που πρόβαλλε την ορθόδοξη πίστη του και η οικογένειά του οφείλει την περιουσία της στην παραγωγή του ajvar (άιβαρ, παραδοσιακή βαλκανική σάλτσα).

Οι αντίπαλοί του τον κατηγόρησαν για διαφθορά όταν ήταν δήμαρχος στην Στρώμνιτσα. Τον Μάιο η δικαιοσύνη τον απάλλαξε από κατηγορίες που ο ίδιος λέει ότι είχαν πολιτικό κίνητρο.

«Δεν είναι αυτό που αποκαλούμε διανοούμενος, ούτε καλλιεργημένος, αλλά έχει μεγάλη δόση κοινής λογικής, είναι παμπόνηρος, διαβάζει τους ανθρώπους», λέει ο Ντέιβιντ Στίβενσον, πρώην Αμερικανός διπλωμάτης που έγινε πολιτικός σύμβουλος στα Σκόπια.

Η είσοδός του στην διεθνή σκηνή είχε τις δυσκολίες της: τον Απρίλιο 2017, ο τότε ηγέτης της αντιπολίτευσης, κτυπήθηκε βίαια από εθνικιστές που εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο στα Σκόπια.

Ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για την συμμαχία των σοσιαλδημοκρατών με τα αλβανικά κόμματα, που καταδίκαζε τη Δεξιά στην αντιπολίτευση και «απειλούσε», κατά την γνώμη τους, την εθνική ταυτότητα.

Οι σοσιαλδημοκράτες επέρριψαν την ευθύνη για το επεισόδιο στο περιβάλλον του Νίκολα Γκρούεφσκι. Πολλοί πολιτικοί αξιωματούχοι της χώρας δικάζονται σήμερα για το περιστατικό αυτό.

Εκείνη η «Μαύρη Πέμπτη» τού κόστισε ένα ματωμένο πρόσωπο, αλλά παραδόξως ενίσχυσε την πολιτική του νομιμοποίηση, απαξιώνοντας τους αντιπάλους του και του άνοιξε τις πύλες της εξουσίας.

Αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία ο Ζόραν Ζάεφ ανακοινώνει αμέσως ότι πρόθεσή του είναι να οδηγήσει την χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.

Τού χρειάζεται να αμβλύνει τις σχέσεις του με τους γείτονές του, την Βουλγαρία και την Ελλάδα. Ξεκινά από την Σόφια το καλοκαίρι του 2017. Με την Ελλάδα τα πράγματα είναι πιο δύσκολα.

Αλλά ο Ζάεφ δείχνει γρήγορα την επιθυμία του να προχωρήσει: Αλλάζει το όνομα στο αεροδρόμιο και την εθνική οδό που είχαν το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και πολλαπλασιάζει τις επαφές με τον Έλληνα ομόλογό του Αλέξη Τσίπρα. Τον περασμένο Ιούλιο υπογράφουν τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Ο Ζάεφ «είναι πραγματιστής. Ξεχωρίζει αυτό που μπορεί να κερδηθεί, αυτό που μπορεί να χαθεί, πώς όλες οι πλευρές μπορούν να επωφεληθούν από κάτι», λέει ο Αλμπερτ Μουσλίου, πολιτικός αναλυτής αλβανικής καταγωγής στα Σκόπια.

«Απόλαυσα πραγματικά την υπογραφή αυτής της συμφωνίας σε αυτόν τον θαυμάσιο τόπο της Πρέσπας, το άνοιγμα της σαμπάνιας, την παρέα με όλους τους ανθρώπους εκεί… θα μου μείνει ως αξέχαστη στιγμή της ζωής μου», δηλώνει ο Ζόραν Ζάεφ.

Όμως, το όνειρο θα συνεχισθεί μόνο αν επιτύχει τον στόχο του. «Η πολιτική του θέση συνδέεται αναπόσπαστα με την ικανότητά του να επιλύσει αυτό το θέμα της ονομασίας», λέει ο Τζέιμς Κερ-Λίντσεϊ, ειδικός σε θέματα Βαλκανίων του London School of Economics.