Ακροπόλ: Η μέρα της μαρμότας για το Υπουργείο Πολιτισμού

Με το κτίριο του πολύπαθου Ακροπόλ συμβαίνει το εξής παράδοξο. Στο τέλος του 2022 είχαμε κάνει ένα εκτενές ρεπορτάζ για το τι συμβαίνει με το ιστορικό αυτό αλλοτινό θρυλικό ξενοδοχείο της Αθήνας επί της οδού Πατησίων στη διασταύρωσή της με την οδό Αβέρωφ το οποίο παραμένει εμμονικά κλειστό ενώ έχει ανακαινιστεί εκ βάθρων με χρήματα των Ελλήνων πολιτών.

Σήμερα, το 2024, θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε ακριβώς το ίδιο κείμενο γιατί τίποτα απολύτως δεν έχει αλλάξει. Το Ακροπόλ παραμένει κλειστό από το 1989, λεηλατημένο αρχικά, αποκατεστημένο κατόπιν και εγκαταλειμμένο στο έλεος του Υπουργείου Πολιτισμού.

Τα τελευταία χρόνια ζούμε τη μέρα της μαρμότας και σαν άλλοι Μπιλ Μάρεϊ στην ομώνυμη ταινία του Χάρολντ Ράμις (εκεί, ο Μάρεϊ υποδύεται έναν εγωπαθή και δημοφιλή μετεωρολόγο της τηλεόρασης που αναλαμβάνει να μεταδώσει για το τηλεοπτικό κανάλι στο οποίο εργάζεται την παραδοσιακή γιορτή της Πενσυλβάνια. Ενώ ανυπομονεί να τελειώσει η «αγγαρεία», ζει την ίδια ημέρα ξανά και ξανά).

Έτσι και εμείς ακούμε διαρκώς τις ίδιες και τις ίδιες κυβερνητικές εξαγγελίες πως το πρώην Ακροπόλ Παλάς θα ανοίξει και πάλι, και μάλιστα ως κόμβος πολιτισμικής δραστηριότητας. Το 2019 ολοκληρώθηκε η αποκατάστασή του από το ΥΠΠΟ, ενώ τον Ιούλιο του 2020 με ειδικό νομοσχέδιο άλλαξε όνομα και παραδόθηκε για τα επόμενα 99 χρόνια στον φορέα ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ που εποπτεύεται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, έχει «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας».

Η τελευταία ενημέρωση που είχαμε από το Υπουργείο ήταν πως θα ανοίξει εντός του 2022, ωστόσο το 2023 πέρασε, το 2024 μπήκε για τα καλά και ακόμη ουδέν ουσιαστικό νεώτερον από το μέτωπο. Και λέμε ουδέν ουσιαστικό, γιατί την Τετάρτη 24/4 στο Σχέδιο Νόμου «Δημιουργική Ελλάδα: ενίσχυση του κινηματογραφικού, οπτικοακουστικού και δημιουργικού τομέα, ίδρυση φορέα για το βιβλίο και λοιπές διατάξεις για τον σύγχρονο πολιτισμό» θα συζητηθούν και κάποια άρθρα που αφορούν το Ακροπόλ.

Τι πραγματεύεται το επικείμενο νομοσχέδιο για το Ακροπόλ;

Ουσιαστικά, απολύτως τίποτα! Στη Βουλή σίγουρα θα ακούσουμε και πάλι τα μεγάλα λόγια που ακούσαμε και το 2020. Για το άνοιγμά του θα μιλήσει κανείς: Τουναντίον γίνεται λόγος για τους μισθούς του Προέδρου και του Αντιπροέδρου. 151.000 ευρώ θα μας κοστίσουν και βέβαια είναι απόλυτα σαφές πως θα διοριστούν απευθείας από την Υπουργό (μέχρι να… εφαρμοστεί η «αξιοκρατική» διαδικασία των διαγωνισμών).
Ο νόμος τον οποίο η Υπουργός Πολιτισμού είχε εισηγηθεί το 2020, διαφημίζοντας ότι θα φέρει την πολυπόθητη ζωή στο ιστορικό ξενοδοχείο, αλλάζει μετά από 4 χρόνια μη εφαρμογής του.

Πιο συγκεκριμένα, στα άρθρα:

• Άρθρο 76 Διοικητικό Συμβούλιο ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ – Τροποποίηση άρθρου 4 ν. 4708/2020
• Άρθρο 77 Διορισμός και αρμοδιότητες του Διευθυντή ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ- Τροποποίηση άρθρου 5 ν.4708/2020
• Άρθρο 78 Στελέχωση ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ – Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 7 ν. 4708/2020
• Άρθρο 79 Μεταβατικές διατάξεις για ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ – Τροποποίηση άρθρου 14 ν. 4708/2020

διαβάζουμε πολλά και διάφορα, αλλά τίποτα για το άνοιγμα του Ακροπόλ, για το πώς θα αποδοθεί στον σύγχρονο πολιτισμό και στους πολίτες της Αθήνας. Γιατί άραγε;

Διαβάστε ολόκληρο το νομοσχέδιο ΕΔΩ

Η ιστορία του Ακροπόλ Παλάς

Το Ακροπόλ Παλάς ήταν από τα πιο ιστορικά ξενοδοχεία της περιοχής των Αθηνών. Βρίσκεται επί της οδού Πατησίων, στη διασταύρωσή της με την οδό Αβέρωφ, απέναντι από το Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και είναι πραγματικά πανέμορφο. Δεν μπορείς να μη θαυμάσεις τη μοναδική του αρχιτεκτονική.
Το 1920 η οικογένεια Καραδόντη αγόρασε το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται χτισμένο το Ακροπόλ από τον λόγιο Ιωάννη Μπόταση. Η οικογένεια απευθύνθηκε αρχικά στον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη, αλλά δεν έμειναν ευχαριστημένοι με τα σχέδιά του και έτσι επέλεξαν τα σχέδια του Σωτήρη Μαγιάση, ο οποίος σχεδίασε ένα κτίριο σε ρυθμό γαλλικού Αρ Νουβώ και σχεδίασε επίσης και τα έπιπλα του κτιρίου. Το κτίριο κτίστηκε την περίοδο 1926-1928 και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αυτού του αρχιτεκτονικού ρεύματος στην Αθήνα.

Η παρακμή του Ακροπόλ και η ανασυγκρότηση από τις στάχτες του

Το ξενοδοχείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τη δεκαετία του 1980, χωρίς όμως την παλιά αίγλη του. Το 1981 υπέστη ζημιές από τον μεγάλο σεισμό. Το 1989 πωλήθηκε σε ξενοδοχειακό όμιλο με έδρα τη Βιέννη και το 1996 αποκτήθηκε από ελληνική εταιρεία. Το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1991, ενώ την ίδια χρονιά η UNESCO κατέταξε το Ακροπόλ Παλάς ανάμεσα στα σημαντικότερα δείγματα της art nouveau στην Ευρώπη. Το 1999 πέρασε στην κατοχή του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς αγοράστηκε έναντι 4,58 δισ δραχμών, ποσό που θεωρήθηκε υπερβολικά μεγάλο για την εποχή του.

Ένας εργολάβος έλαβε 1,8 δισ δραχμές ώστε να ανακαινίσει το κτίριο σε 22 μήνες, κάτι που δε συνέβη. Ακολούθησε δικαστική διαμάχη η οποία έληξε το 2006 με το ελληνικό δημόσιο να αναδεικνύεται σε ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το εγκαταλελειμμένο κτίριο υπήρξε θέμα λεηλασίας, οι πολύτιμοι πολυέλαιοί του αφαιρέθηκαν, ενώ το κτίριο απειλήθηκε από πυρκαγιές που έκαψαν το εσωτερικό του το 2009 και το 2012.

Το κτίριο αρχικά είχε προταθεί να στεγάσει διοικητικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά το 2014 εγκρίθηκε από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων να χρησιμοποιηθεί για να στεγάσει μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, δράσεις σύγχρονου πολιτισμού, ψηφιακή βιβλιοθήκη, προβολές και διαλέξεις, ένα πλήρες πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠΑ) και ένα εστιατόριο στην ταράτσα.

Η αποκατάσταση του διακόσμου του έγινε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ η αποκατάσταση του κτηρίου εντάχθηκε σε ΕΣΠΑ το 2011. Το έργο ξεκίνησε το 2013, με αρχικό κόστος 14 εκατομμύρια ευρώ, που μειώθηκε σε 8,6 εκατομμύρια με τον διαγωνισμό. Η αποκατάσταση των προσόψεων ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. Καθώς το έργο δεν ολοκληρώθηκε εγκαίρως πραγματοποιήθηκε δεύτερη δημοπρασία τον Δεκέμβριο του 2016 για εργασίες συνολικού ύψους περίπου 1 εκατομμυρίου ευρώ, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2019.

Τον Σεπτέμβριο του 2019, λίγους μήνες μετά τις προγραμματικές της δηλώσεις, η Υπουργός Πολιτισμού επισκέφτηκε το Ακροπόλ και δήλωσε: «Πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου είναι η διάθεση του Ακροπόλ προς χρήση το συντομότερο δυνατόν, με δομές και οργάνωση που δεν θα επιβαρύνουν δημοσιονομικά και δεν προσθέτουν στη γραφειοκρατική περιπλοκότητα. Σημειώνεται ότι, όταν το Ακροπόλ συνδεθεί εν υπογείω με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, οι συγκεκριμένες χρήσεις θα υποστηρίζουν και τη λειτουργία του Μουσείου».
Το «συντομότερο δυνατόν» δεν έφτασε ακόμη, ενώ και η υπόγεια διασύνδεση με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αποδείχτηκε ανέφικτη.

Το Ακροπόλ Ακρός

Τον Ιούλιο του 2020 ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος για την ίδρυση του «Κέντρου Πολιτισμού και Δημιουργίας Ακροπόλ Ακρός». Βάσει αυτού, το κτίριο έχει παραχωρηθεί για τα επόμενα 99 χρόνια σε έναν νέο φορέα που ιδρύθηκε με τον νόμο αυτό και εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού: το όνομα αυτού είναι «Ακροπόλ Across», και διαθέτει «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια», ενώ διοικείται από πενταμελές διοικητικό συμβούλιο.

Τα μέλη του Δ.Σ., με βάση τον ιδρυτικό νόμο, θα επιλέγονταν από προσωπικότητες του καλλιτεχνικού, πνευματικού και επιστημονικού κόσμου, νομικούς, οικονομολόγους ή πρόσωπα με εμπειρία συναφή προς τους σκοπούς του φορέα ή εμπειρία σε διοίκηση οργανισμών και θα ορίζονταν από τον Υπουργό και έναν υπάλληλο της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού της Γενικής Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού) και καλλιτεχνικό διευθυντή, αμφότερα με τριετή θητεία.

Στρατηγικός στόχος ήταν, όπως διαβεβαίωνε το Υπουργείο, το νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ να λειτουργήσει τον χώρο για τη στήριξη, ανάπτυξη και ανάδειξη του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, ενώ θα ήταν επίσης δυνατή η έκθεση και διάθεση καλλιτεχνικών έργων, η χρηματοδότηση ή και επιδότηση της παραγωγής καλλιτεχνικών, δημιουργικών έργων, η χρηματοδότηση ή και επιδότηση προώθησης και διανομής των έργων αυτών στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Τι συμβαίνει σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου;

Απολύτως τίποτα. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά το Ακροπόλ παραμένει κλειστό. Οι αρμόδιοι Υπουργοί τοποθέτησαν Διοικητικό Συμβούλιο, δύο χρόνια σχεδόν μετά την ψήφιση της ίδρυσης του Ακροπόλ Ακρός, την 1η Μαρτίου 2022 (ΦΕΚ ΥΟΔΔ 144/2022). Το ΔΣ δεν λειτούργησε καν, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, και βέβαια δεν παρήγαγε κανένα έργο. Το ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ που θα άνοιγε ως Κέντρο Σύγχρονου Πολιτισμού, το «ευέλικτο» νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που θα λειτουργούσε με «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια», οι υπάλληλοι που θα προσλαμβάνονταν μέσω ΑΣΕΠ, και όλα τα άλλα που περιέγραφε ο νόμος έχουν μείνει μόνο στα χαρτιά!

Το πιο εντυπωσιακό δε είναι ότι κανείς από τους ιθύνοντες υπουργούς δεν αισθάνεται κάποια υποχρέωση να εξηγήσει τι πήγε στραβά, γιατί το ΑΚΡΟΠΟΛ είναι ακόμη κλειστό το 2024 και για ποιο λόγο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, που είχαν δεσμευτεί για να διατεθούν για τον εξοπλισμό του ΑΚΡΟΠΟΛ, δεν απορροφήθηκαν ποτέ, σύμφωνα με τα στοιχεία που οι ίδιοι έχουν δημοσιοποιήσει!

Τα οικονομικά…

Το έργο «Οργάνωση και πιλοτική λειτουργία του Κέντρου Πολιτισμού και Δημιουργίας ΑΚΡΟΠΟΛ», ύψους 3,7 εκατομμυρίων ευρώ, εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2022 και εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020».

Το «ευέλικτο» νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΑΚΡΟΠΟΛ ΑΚΡΟΣ, με το ΔΣ που διόρισε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, δεν μπορούσε να απορροφήσει ούτε 1 ευρώ. Το έργο έληξε στις 31/12/2023 και τα χρήματα επιστράφηκαν πίσω στην ΕΕ. Το ΑΚΡΟΠΟΛ παραμένει κλειστό, τα κονδύλια του ΕΣΠΑ δεν κινούνται, ο σύγχρονος πολιτισμός δεν βρίσκει στέγη και η περιοχή της Πατησίων δεν επωφελείται.

Είναι να απορεί κανείς πώς η Λίνα Μενδώνη επαίρεται για τα έργα ΕΣΠΑ και την «αποτελεσματικότητα» επί των ημερών της. Εκτός αν θεωρεί «αποτελεσματικότητα» το να δεσμεύει συνεχώς κονδύλια για ανώριμα έργα, μεταφέροντάς τα από την μία προγραμματική περίοδο στην επόμενη, ενώ τα στερεί από άλλα μνημεία ή έργα πολιτισμού που επίσης τα έχουν ανάγκη.

Βέβαια, στην περίπτωση του ΑΚΡΟΠΟΛ, ούτε αυτό δεν ισχύει: το έργο που δεν έγινε στην προγραμματική περίοδο που ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2023, δεν έχει βρει ακόμη άλλο κονδύλι για να ενταχθεί. Άραγε θα κληθεί να απαντήσει για όλα αυτά η Υπουργός στη Βουλή;

Σήμερα λοιπόν, το κτίριο-κόσμημα παραμένει κλειστό. Αποκατεστημένο από το ΥΠΠΟ και κλειστό με συνθήματα και γκράφιτι να κοσμούν τους τοίχους του. Κανείς δε μιλά για τα εγκαίνιά του, δεν υπάρχει προσωπικό για να ανοίξει, δε γνωρίζουμε το διοικητικό του συμβούλιο καν, μολονότι γνωρίζουμε πλέον τους νέους μισθούς του.

Κανείς, επίσης, δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει για ποιο λόγο δεν προχωρά αυτόνομα το έργο του Ακροπόλ, ενώ έχουν ξοδευτεί τόσα χρήματα επί τόσες δεκαετίες. Για ποιο λόγο ένα κτήριο που έχει τελειώσει η ανακατασκευή του, και απομένει η επίπλωση, παραμένει ανενεργό; Πόσο δύσκολο είναι για το Υπουργείο Πολιτισμού να κατανοήσει τη σημασία της δημόσιας περιουσίας που κατέχει και πόσο σημαντικό είναι για τους καλλιτέχνες και για τους πολίτες της Αθήνας να τους αποδοθεί αυτό το σημαντικό μνημείο;