Αμαζόνιος: Μια χαμένη κοιλάδα πόλεων κάτω από το αδιαπέραστο δάσος

Οι αρχαιολόγοι πίστευαν κάποτε ότι το αρχαίο τροπικό δάσος του Αμαζονίου ήταν ένα αφιλόξενο μέρος, αραιοκατοικημένο από ομάδες κυνηγών-συλλεκτών. Όμως τα απομεινάρια τεράστιων χωματουργικών έργων, πυραμίδων και δρόμων από τη Βολιβία έως τη Βραζιλία που ανακαλύφθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες απέδειξαν περίτρανα ότι ο Αμαζόνιος φιλοξενούσε μεγάλες, πολύπλοκες κοινωνίες πολύ πριν την άφιξη των Ευρωπαίων αποικιστών.

Τώρα, υπάρχουν ενδείξεις ότι μια άλλη ανθρώπινη κοινωνία – η αρχαιότερη μέχρι στιγμής – άφησε το σημάδι της στην περιοχή: Ένα πυκνό δίκτυο διασυνδεδεμένων πόλεων, που τώρα είναι κρυμμένο κάτω από το δάσος στην κοιλάδα Upano του Εκουαδόρ, αποκαλύφθηκε από την πρωτοποριακή τεχνολογία χαρτογράφησης με λέιζερ που ονομάζεται LIDAR. Οι οικισμοί, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε την περασμένη Πέμπτη στο επιστημονικό περιοδικό Science είναι ηλικίας τουλάχιστον 2500 ετών, περισσότερο από 1000 χρόνια παλαιότεροι από οποιαδήποτε άλλη γνωστή σύνθετη κοινωνία του Αμαζονίου.

Τοπογραφία κρυμμένη στο πυκνό τροπικό δάσος του Αμαζονίου

Οι πόλεις, που βρίσκονται στην κοιλάδα Upano του Ισημερινού, κοντά στα βουνά των Άνδεων, ανακαλύφθηκαν αφού το Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ισημερινού (INPC) ξεκίνησε μια έρευνα το 2015, αναπτύσσοντας αεροπλάνα εξοπλισμένα με τεχνολογία ανίχνευσης και μέτρησης του φωτός (LIDAR) για να αποκαλύψει τοπογραφία κρυμμένη μέσα στο πυκνό τροπικό δάσος.

Στις αποστολές τους αυτά τα ειδικά εξοπλισμένα αεροπλάνα έστειλαν παλμούς λέιζερ στο δάσος και μέτρησαν τη διαδρομή επιστροφής τους, αποκαλύπτοντας τοπογραφικά χαρακτηριστικά που διαφορετικά ήταν αόρατα κάτω από την πυκνότατη βλάστηση.

Ενώ αρχαιολόγοι από το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας είχαν επίσης κάνει ανασκαφές στην κοιλάδα για σχεδόν 30 χρόνια, είχαν επικεντρωθεί στους οικισμούς Sangay και Kilamope. Η χρονολόγηση με άνθρακα διαφόρων αντικειμένων από αυτούς τους οικισμούς δείχνει ότι είχαν κατοικηθεί από το 500 π.Χ. έως περίπου το 300-600 μ.Χ., περίπου την ίδια χρονική περίοδο με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Ωστόσο, η ανάλυση LIDAR του INPC αποκάλυψε επιπλέον πέντε μεγάλους οικισμούς και δέκα μικρότερους, οι οποίοι περιελάμβαναν γεωργικά χωράφια, αναβαθμίδες στις πλαγιές των λόφων για καλλιέργειες, αποστραγγιστικά κανάλια, διασυνδεδεμένους δρόμους και οικιστικές και τελετουργικές κατασκευές χτισμένες σε 6.000 χωμάτινους τύμβους.

“Ήταν μια χαμένη κοιλάδα πόλεων“, δήλωσε στον Guardian ο Stéphen Rostain, αρχαιολόγος στο CNRS και συν-συγγραφέας της μελέτης. “Είναι απίστευτο“.

Οι ανακαλύψεις ανατρέπουν τις ιστορικές αντιλήψεις για τον πολιτισμό στον Αμαζόνιο: η μεγαλύτερη πόλη του δικτύου είναι συγκρίσιμη σε μέγεθος με το οροπέδιο της Γκίζας στην Αίγυπτο ή το Τεοτιχουακάν στο Μεξικό, σύμφωνα με τον Fernando Mejía, αρχαιολόγο στο Παπικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Ισημερινού.

Υπάρχουν ακόμη πολλά να αποκαλυφθούν σχετικά με το πόσο πολύπλοκες ήταν οι κοινωνίες της κοιλάδας Upano, αλλά τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται ελπιδοφόρα.

“Μόλις τώρα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πώς λειτουργούσαν αυτές οι πόλεις“, δήλωσε στο Science η Carla Jaimes Betancourt, καθηγήτρια ανθρωπολογίας με έμφαση στο νοτιοδυτικό Αμαζόνιο στο Πανεπιστήμιο της Βόννης.

Ο José Iriarte, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Έξετερ, δήλωσε ότι θα χρειαζόταν ένα περίπλοκο σύστημα οργανωμένης εργασίας για την κατασκευή των δρόμων και των χιλιάδων χωμάτινων τύμβων.

“Οι Ίνκας και οι Μάγια έχτιζαν με πέτρα, αλλά οι άνθρωποι στην Αμαζονία δεν είχαν συνήθως πέτρα διαθέσιμη για να χτίσουν – έχτιζαν με λάσπη. Εξακολουθεί να είναι ένας τεράστιος όγκος εργασίας“, δήλωσε ο Iriarte, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.

“Υπήρχε πάντα μια απίστευτη ποικιλομορφία ανθρώπων και οικισμών στον Αμαζόνιο, όχι μόνο ένας τρόπος ζωής“, δήλωσε ο Stéphen Rostain. “Μόλις τώρα μαθαίνουμε περισσότερα γι’ αυτούς”.

Λίγα είναι γνωστά για το μέγεθος του πληθυσμού των πόλεων, τις εμπορικές τους διαδρομές, τις δομές διακυβέρνησης ή άλλα χαρακτηριστικά μέτρα μιας κοινωνίας. Ο Antoine Dorison, συν-συγγραφέας της μελέτης στο CNRS, εκτίμησε ότι ο πληθυσμός ήταν κάπου μεταξύ 10.000 και 30.000 ανθρώπων στην κορύφωσή του.

Με πληροφορίες από Science και Guardian.