Ανασκόπηση: 10 εικαστικοί σταθμοί του 2021
Εκθέσεις, έργα και γεγονότα που αξίζει να μνημονευτούν στον απολογισμό της χρονιάς που τελειώνει.
- 27 Δεκεμβρίου 2021 07:26
Είναι σίγουρα πιο διακριτικές από την τέχνη της μουσικής, ή την έβδομη τέχνη, ή τέλος πάντων από τις περισσότερες άλλες τέχνες που χαλαρά συντροφεύουν την καθημερινότητά μας. Κι όμως, στις τάξεις τους συγκαταλέγονται μονίμως αστέρες απέθαντοι και μυθικοί, που η εμπορική αξία τους γιγαντώνεται όσο περνούν τα χρόνια… Άσε που, κοτζάμ Πικάσο έχει πει πως ο λόγος ύπαρξής τους είναι να ξεπλένουν την σκόνη της καθημερινότητας από τις ψυχές μας… Αρκεί να τους δώσουμε μια ευκαιρία, θα πρόσθετε κανείς.
Οι εικαστικές τέχνες, κυρίες και κύριοι. Οποιαδήποτε, δηλαδή, μορφή τέχνης που έχει την ικανότητα να απεικονίζει (εκείνο το «ει» είναι της «εικόνας»). Ζωγραφική και σκίτσο, βεβαίως-βεβαίως, αλλά και γλυπτική, και χαρακτική, και κεραμικά, και μεταξοτυπία, και φωτογραφία. Γενικά, κάθε αποτύπωση εικόνας, κάθε καλλιτεχνική κατασκευή που φτιάχτηκε για να την βλέπεις, συν κάθε τεχνολογική μοντερνιά στον τομέα της κινούμενης εικόνας.
πανδημίας και των ασύλληπτων περιορισμών ήταν λιγότερο βαρύ απ’ ό,τι στις παραστατικές τέχνες, ενώ συγχρόνως έγιναν πράματα –κάποια, σημαντικά. Ως είθισται, λοιπόν, μέρες που είναι, κάνουμε έναν σύντομο απολογισμό του annus horribilis που από μέρα σε μέρα μάς αφήνει (επιτέλους) γειά. Δέκα ορόσημα του εικαστικού 2021 με θετικό ή λιγότερο θετικό πρόσημο, δέκα συνθηματικοί τίτλοι, με αλφαβητική σειρά, που αυτοσχεδιάζουν πάνω στο πρώτο συνθετικό κάθε… απολογισμού.
Αποβίωσε
Ο θάνατος του Κυριάκου Κατζουράκη στις 22 Οκτωβρίου, σε ηλικία 77 χρόνων, λογίζεται ως μέγιστη απώλεια για την εικαστική σκηνή της χώρας. Βραβευμένος το βραβείο «Παρθένη», ο Κατζουράκης, καίτοι κυρίως γνωστός ως ζωγράφος –με επιρροές από Τσαρούχη, Κόντογλου, ακόμα και Θεόφιλο– υπήρξε επίσης ενδυματολόγος και σκηνογράφος στο θέατρο και το σινεμά, αλλά και σκηνοθέτης και συγγραφέας.
Απογοήτευση
Τέλη φθινοπώρου, και κατώτερη των προσδοκιών αποδεικνύεται η 7η Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο «Eclipse». Δεν κατάφερε να ακουστεί, ούτε να δώσει κάποιο σαφές (εννοιολογικό, έστω) δημιουργικό στίγμα μέσα από εκατοντάδες έργα 80 εικαστικών από διάφορες χώρες. Πολύ (πολύ, όμως) κακό για το σχεδόν τίποτα. Αντιθέτως, ενδιαφέρουσα η δράση στο πλαίσιο της Μπιενάλε, που αρχές Νοεμβρίου έφερε προβολές εικαστικών έργων στο Ευγενίδειο Πλανητάριο. Ένα τριήμερο φεστιβάλ με τίτλο «The New Infinity Athens 2021» και το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Απόδειξη
Το ότι ο 58χρονος Γιώργος Ρόρρης και ο 85χρονος Σωτήρης Σόρογκας ανήκουν στους κορυφαίους εν ζωή Έλληνες ζωγράφους δεν χρειάζεται φυσικά καμία απόδειξη. Ούτε θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς το πόσο τιμά την ντόπια δημιουργία το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή –και στο μαρμαροντυμένο μουσείο στην χώρα της Άνδρου, και στο καινούριο νεοκλασικό «σπίτι» του στο Παγκράτι. Φέτος το καλοκαίρι, η ανδριώτικη αναδρομική του Ρόρρη «Η ευγένεια του απέριττου», και στο μουσείο της οδού Ερατοσθένους η τρέχουσα έκθεση «Σωτήρης Σόρογκας – Ο χρόνος της μνήμης στον εικαστικό λόγο του» (συνεχίζει έως τις 3 Απριλίου 2022) προσέλκυσαν κόσμο. Συνιστώντας απόδειξη πως ενδιαφέρον για τα εικαστικά υπάρχει!
Αποθέωση
Της ομορφιάς. Του αρχαιοελληνικού κάλλους, για να κυριολεκτούμε. Αυτού του υψιπετούς ιδανικού που υμνήθηκε από την καθημερινή ζωή έως την φιλοσοφική σκέψη των αρχαίων ημών. «Κάλλος: Η υπέρτατη ομορφιά» ονομάζεται η έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (μέχρι τις 16 Ιανουαρίου 2022), που προσεγγίζει μέσα από 320 εμβληματικές αρχαιότητες τις πολλαπλές πτυχές του κάλλους: το κλασικό-αρχαϊκό, το θεϊκό, το αθλητικό κάλλος, το κάλλος των θνητών, το δαιμονικό κάλλος, τον καλλωπισμό… Για την έκθεση αυτή, 52 μουσεία από Ελλάδα και Ιταλία συνεργάστηκαν άψογα με το Κυκλαδικής (εν μέσω πανδημίας), αποδεικνύοντας ότι η νέα διοίκηση Νικόλαου Καλτσά –μετά την «μεταγραφή» του Νικόλαου Χρ. Σταμπολίδη στο Μουσείο Ακρόπολης– συνεχίζει τις επιτυχίες.
Αποκατάσταση
Του ονόματος και της υπόληψης διάφορων ευτελών, καθημερινών αντικειμένων και υλικών που δεύτερη ματιά δεν τους ρίχνουμε. Αυτό ακριβώς κατορθώνει πάντα η τέχνη του γλύπτη Ανδρέα Λόλη. Να σε κάνει να προσέξεις μια στραπατσαρισμένη χαρτόκουτα, ένα τεντωμένο σεντόνι, ένα κομμάτι φελιζόλ, ή κάτι πεταμένα πλαστικά γάντια –όλα τους σμιλεμένα με εξωπραγματική αληθοφάνεια πάνω σε μάρμαρο. Η έκθεση «Πίσω από το θέατρο» με 12 γλυπτικές εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη σε ύφος αρχαιολογικής ανασκαφής φιλοξενήθηκε αρχές φθινοπώρου στο Παλιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας. Δίνοντας μια πρόγευση από όσα θα γίνουν εδώ το 2023 στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Απόκτημα
Άκοπα, νομίζω, ήταν η κορυφαία εικαστική είδηση της χρονιάς. Άνοιξε η Πινακοθήκη! Όμορφη, φάνκι, λειτουργική, εξωστρεφής, εκθαμβωτική, με καινούριο λογότυπο και προφίλ –και με τον πρίγκηπα Κάρολο, την Καμίλα, και την… Bouloubina, μεταξύ άλλων, στα επίσημα εγκαίνιά της στις 24 Μαρτίου, παραμονή της 200ής επετείου από την Ελληνική Επανάσταση. Απόκτημα προ πολλού απαιτητό, η ωραιότατη νέα Εθνική Πινακοθήκη ήρθε για να πρωταγωνιστήσει στην ζωή της πόλης. Ήδη το κάνει: η τρέχουσα, ας πούμε, έκθεση «Αναζητώντας την αθανασία: Η Τέχνη του πορτρέτου στις συλλογές του Λούβρου» (έως 28 Μαρτίου 2022) είναι η πρώτη περιοδική του ιδρύματος. Και φέρνει 3.000 χρόνια ιστορίας και βαρύτιμες προσωπογραφίες –από Φαγιούμ και Μποτιτσέλι, έως Νταβίντ και Γκόγια– κατευθείαν από το Λούβρο.
Αποκωδικοποίηση
Τι ‘ναι αυτό που το λένε «τεχνητή νοημοσύνη», τι ‘ναι αυτό… Μέσα από την σύγχρονη τέχνη, και καταμεσίς του καλοκαιριού η έκθεση «You and AI» επιχείρησε να αποκωδικοποιήσει τις προοπτικές που ανοίγουν οι νέες τεχνολογίες σε επίπεδο αυτοματοποίησης της ζωής μας. Από τις πολύ πετυχημένες εικαστικές πρωτοβουλίες της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών – Ίδρυμα Ωνάση, σε αντίθεση, π.χ., με την έκθεση-μετά-zoomοσυνέντευξης του Στιβ ΜακΚουίν… Και σίγουρα ένας από τους λόγους επιτυχίας της έκθεσης, ήταν η απόφαση να εκτεθούν τα 25 πολυμεσικά έργα μέσα στις πρασιές στο Πεδίον του Άρεως. Σούπερ βόλτα ήταν!
Απόλαυση
Και μάλιστα διπλή, μέσα-έξω… Έξω, ανακαινισμένο συγκλονιστικά από τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, το άλλοτε Δημόσιο Καπνεργοστάσιο στην Λένορμαν είναι ο δεύτερος εμβληματικός χώρος τέχνης που μπήκε στην ζωή της πρωτεύσας το 2021. Αλλά και στο εσωτερικό του Καπνεργοστάσιου, η έκθεση «Portals | Πύλη» που εγκαινίασε τον χώρο (ίσα που προλαβαίνεις έως τις 31 Δεκεμβρίου) αποδείχτηκε υψηλού επιπέδου, με 59 συνολικά καλλιτέχνες από 27 χώρες να εκθέτουν έργα, 15 εκ των οποίων ήταν ανάθεση του ΝΕΟΝ ειδικά για την έκθεση. Α, και το κόνσεπτ της ήταν, με έναν τρόπο, επίσης απολαυστικό: αφορούσε την πανδημία και το κατά πόσο, λέει, αυτή η πρωτόφαντη κατάσταση που μάς έλαχε θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια πύλη σε έναν νέο κόσμο. Σε έναν άλλο τρόπο ζωής…
Αποτύπωμα
Θα ήταν παράλειψη να αφήσουμε απέξω την τέχνη του γραφίτι. Μια μορφή εικαστικής έκφρασης που άφησε και φέτος εξαιρετικό αποτύπωμα στους τοίχους της πόλης. Της κάθε πόλης, εδώ που τα λέμε. Οι αναθέσεις έργων από επίσημους φορείς πληθαίνουν και πάνε. Ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Ισραήλ παράγγειλαν στην Ισραηλινή εικαστικό Αντί Ιόσπε το γραμμικό κυανόλευκο έργο «Κύματα» στην οδό Λέκκα, ο Δήμος Ελληνικού-Αργυρούπολης, για τα 200 χρόνια από το ’21, ανέθεσε στον καλλιτέχνη Εύρυτο να ζωγραφίσει τους τοίχους του κολυμβητηρίου, εκείνος έκανε 12 πορτρέτα ηρώων της Επανάστασης, κι άρχισε το ιντερνετικό μαλλιοτράβηγμα για το εθνικιστικο-ακροδεξιό παρελθόν του γκραφιτά… Αντίθετα, μόνο θαυμασμός για το γκραφίτι του Αυστραλού Γκίντο βαν Χέλτεν στα Εξάρχεια, με την διαβαστερή δεσποσύνη στον τοίχο του βιβλιοπωλείου Πρωτοπορία, και πάλι σε σύμπραξη του δήμου με την οικεία πρεσβεία. Θαυμάσιο και το μινιμαλιστικό «Φιλί» του Ηλία Παπαηλιάκη, μια τοιχογραφία 22 μέτρων στην πλατεία Αυδή που εγκαινίασε την νέα δράση του Ιδρύματος Ωνάση. Και φυσικά, τα εκατοντάδες γκραφίτι που έγιναν χωρίς καμία ανάθεση, αλλά έκαναν το βλέμμα να ταξιδέψει.
Άποψη
Την πολύ στενή έννοια της λέξης θα χρειαστούμε, εν προκειμένω, φοβάμαι. Αυτό το «Από άποψη, και καλά!», το οποίο λέμε όταν δεν πολυκαταλαβαίνουμε, ή όταν μας ξενίζει ένα έργο τέχνης. Μολαταύτα, η έλευση της ιέρειας των εικαστικών περφόρμανς, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, τέλη Σεπτεμβρίου για να παρουσιάσει σε παγκόσμια πρώτη στην Εθνική Λυρική Σκηνή το οπερατικό της πρότζεκτ «7 θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» ήταν σίγουρα ένα σημαντικό εικαστικό γεγονός. Άλλο τόσο γεγονός είναι, βέβαια, πως η άλλοτε ρηξικέλευθη καλλιτέχνιδα πουλάει πλέον κυρίως την περσόνα της…
Καλή χρονιά!
Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
