5+1 ταινίες βασισμένες σε βιβλία του νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου στη Ταινιοθήκη με ελεύθερη είσοδο

Από τις 10 έως τις 13 Νοεμβρίου, η Πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Αθήνα και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος διοργανώνουν το Φεστιβάλ Κινηματογράφου “ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ 100” με την προβολή έξι ταινιών εμπνευσμένων από τα βιβλία και τη ζωή του Πορτογάλου νομπελίστα.

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Ζοζέ Σαραμάγκου (José Saramago), που ξεκίνησαν στις 16 Νοεμβρίου 2021, η Πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Αθήνα και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζουν, στον χώρο της Ταινιοθήκης, τις ταινίες: “Περί τυφλότητος” («Blindness”, 2008), “Εμπάργκο” (2010), “Ο άνθρωπος αντίγραφο” (“Enemy”, 2013), αλλά και την πιο πρόσφατη ταινία μυθοπλασίας “Η χρονιά θανάτου του Ρικάρντο Ρέις” (2020). Θα προβληθούν επίσης τα ντοκιμαντέρ “Ζοζέ και Πιλάρ” (2010) και “Οι κληρονόμοι του Σαραμάγκου” (2020).

100 χρόνια από τη γέννηση του Ζοζέ Σαραμάγκου στην Ταινιοθήκη

Στις ταινίες, που “ζωντανεύουν” στη μεγάλη οθόνη μερικά από τα σημαντικότερα βιβλία του Ζοζέ Σαραμάγκου, εμφανίζονται δημοφιλείς ηθοποιοί όπως η Τζουλιάν Μουρ και ο Τζέικ Τζίλενχααλ, ενώ τα ντοκιμαντέρ που θα προβληθούν φωτίζουν την επιδραστική προσωπικότητά του, αλλά και την καρμική σχέση του με τη σύζυγό του Πιλάρ ντελ Ρίο. Οι ταινίες θα είναι υποτιτλισμένες στα αγγλικά και στα ελληνικά και η είσοδος στις προβολές θα είναι ελεύθερη.

Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1998

Ο σπουδαίος λογοτέχνης πήρε το όνομά του από το “σαραμάγκου”, ένα άγριο ποώδες φυτό (άγριο ραδίκι), που ήταν ψευδώνυμο της οικογένειας του πατέρα του και τελικά ενσωματώθηκε τυχαία στο επώνυμό του κατά την επίσημη καταγραφή του στα μητρώα γέννησης.

Η απονομή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (το 1998) εδραίωσε τη διεθνή φήμη που κατέστησε τον Ζοζέ Σαραμάγκου έναν συγγραφέα μεγάλης σημασίας πέρα από τα σύνορα της Πορτογαλίας. Έτσι, ο Σαραμάγκου θεωρείται σήμερα ως ένας “συγγραφέας του κόσμου” που άσκησε τεράστια επιρροή στους νεότερους.

Η πρωτοβουλία για το κινηματογραφικό αυτό φεστιβάλ, η οποία υποστηρίζεται από το Ινστιτούτο Camões, έχει ως στόχο να καταστήσει ευρύτερα γνωστό έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες του 20ου αιώνα, το έργο του οποίου έχει μεταφραστεί και εκδοθεί εκτενώς στην Ελλάδα.

5+1 ταινίες που “ανοίγουν την πόρτα” στο σύμπαν του Σαραμάνγκου

Η χρονιά θανάτου του Ρικάρντο Ρέις (2020) – 10/11

Η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Σαραμάγκου, σε σκηνοθεσία João Botelho επικεντρώνεται στη φανταστική καθημερινότητα των τελευταίων χρόνων της ζωής ενός εκ των ετερώνυμων (alter ego) του Φερνάντο Πεσσόα. Του Ρικάρντο Ρέις. Ο Σαραμάγκου στο βιβλίο του φαντάζεται μια συνάντηση του ποιητή Φερνάντο Πεσσόα με το alter ego του σε μια Ευρώπη αντιμέτωπη με τον φασισμό του Μουσολίνι, τον ναζισμό του Χίτλερ, το Estado Novo του Σαλαζάρ και την έναρξη του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Το μαύρο και το άσπρο, ο θάνατος και η ζωή, συναντιούνται και εξετάζονται με έναν τρόπο τόσο ποιητικό όσο και κινηματογραφικό.

Εμπάργκο (2010) – 11/11

Σκηνοθετημένη από τον António Ferreira και εμπνευσμένη από το ομώνυμο διήγημα του Ζοζέ Σαραμάγκο, η ταινία αφηγείται την ιστορία του Νούνο, ενός άνδρα του οποίου η ζωή διαταράσσεται ξαφνικά από μια αλληλουχία απίθανων, καφκικών γεγονότων.

Τι θα γινόταν αν ξαφνικά περιοριζόσασταν στο υπνοδωμάτιό σας, στο σπίτι σας ή στο αυτοκίνητό σας; Πόσο ελεύθεροι θα ήσασταν; Αυτή η ταινία διάρκειας 80 λεπτών βασίζεται με ελεύθερο τρόπο στο ομώνυμο διήγημα του Ζοζέ Σαραμάγκου που δημοσιεύτηκε το 1978 στην συλλογή που στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο “Η Ιστορία της Άγνωστης Νήσου”.

Ακροβατώντας σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ ρεαλισμού και μαγείας, ο σκηνοθέτης αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου που μυστηριωδώς χάνει την ελευθερία του από τη στιγμή που βγαίνει από το σπίτι του.

Ζοζέ και Πιλάρ (2010) – 12/11

Ένα υπέροχο πορτρέτο του Σαραμάγκου, σε σκηνοθεσία Miguel Gonçalves Mendes, το οποίο επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ του συγγραφέα και της Πιλάρ, της συντρόφου της ζωής του και σημαντικής επιρροής στη σκέψη του.

Αυτό το φημισμένο ντοκιμαντέρ του 2010, φωτίζει την πορεία του Νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου, δίνοντάς μας ένα λεπτομερές πορτρέτο της ζωής του, της αγάπης του για τη σύζυγό του, της συγγραφής του και της χώρας του. Ωστόσο, αυτή η βιογραφία καταλήγει να μην έχει να κάνει (μόνο) με τον Σαραμάγκου, καθώς μετατρέπεται κυρίως σε μια ιστορία αγάπης, αλήθειας και δέσμευσης, η οποία από μόνη της μας προσφέρει μια γεύση για το ποιά ήταν η ζωή του.

Η ταινία απεικονίζει την απλότητα του Ζοζέ, καθώς και την επιρροή που ασκούσε πάνω του η ισπανίδα, δημοσιογράφος σύζυγός του, Πιλάρ, εστιάζοντας σε μια εν πολλοίς άγνωστη πλευρά του συγγραφέα. Αξίζει να τονιστεί η ομορφιά του soundtrack που “ντύνει” την αφήγηση αυτής της μαρτυρίας του τελευταίου σταδίου της ζωής του Ζοζέ Σαραμάγκου με την Πιλάρ ντελ Ρίο.

Ο άνθρωπος αντίγραφο (2013) – 12/11

Στην ταινία του Denis Villeneuve, που βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Σαραμάγκου, ο Άνταμ Μπελ είναι ένας καθηγητής ιστορίας που έχει απογοητευτεί από τη βαρετή ζωή του. Όμως όλα αλλάζουν όταν, σε μια ταινία, βλέπει έναν σωσία του…

Σε αντίθεση με τις περισσότερες κινηματογραφικές διασκευές του έργου του Σαραμάγκου, ο “Άνθρωπος αντίγραφο” δεν εστιάζει τόσο στον αρχικό ρυθμό του βιβλίου, αλλά αντιθέτως προσφέρει στο κοινό ένα θρίλερ, όπου ο αυτοαναστοχαστικός χαρακτήρας του αρχικού κειμένου περνάει σε δεύτερη μοίρα. Η εξαιρετική υποκριτική του Τζέικ Τζίλενχαλ καθώς και το κλείσιμο της πλοκής που προσφέρει ο Ζοζέ Σαραμάγκου μετατρέπουν την ταινία σε ένα πραγματικό έργο τέχνης.

Οι κληρονόμοι του Σαραμάγκου (2020) – 13/11

Αυτή η σειρά ντοκιμαντέρ παραγωγής RTP (Πορτογαλική Ραδιοτηλεόραση) των Carlos Vaz Marques και Graça Castanheira περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους Afonso Reis Cabral, Valter Hugo Mãe, Gonçalo M. Tavares και José Luís Peixoto, οι οποίοι βραβεύτηκαν με το λογοτεχνικό βραβείο Saramago. Το Βραβείο αυτό δημιουργήθηκε ένα χρόνο μετά τη βράβευση του Σαραμάγκου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, και τιμά το ταλέντο συγγραφέων κάτω των 40 ετών. Αυτοί είναι οι “Κληρονόμοι του Σαραμάγκου” πρωταγωνιστές της σειράς ντοκιμαντέρ του Carlos Vaz Marques, σε σκηνοθεσία της Graça Castanheira. Τέσσερις πολύ διαφορετικές φωνές με έναν κοινό δεσμό: τη λογοτεχνική αναδημιουργία της Πορτογαλικής Γλώσσας. Παρακολουθώντας από κοντά τον καθένα από αυτούς τους συγγραφείς, παρατηρούμε ένα οικείο και συναισθηματικό πορτρέτο μερικών από τις πιο εξέχουσες φωνές της γλώσσας του Σαραμάγκου.

Περί τυφλότητος (2008) – 13/11

Εμπνευσμένη από ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του Σαραμάγκου, η ταινία του Fernando Meirelles περιγράφει μια δυστοπική κοινωνία όπου η ανεξήγητη τύφλωση έχει αποδεκατίσει τον πληθυσμό. Όσοι προσβάλλονται πρώτοι, μπαίνουν σε καραντίνα από τις αρχές σε ένα εγκαταλελειμμένο ψυχιατρείο, όπου η ισορροπία αυτής της νεοσύστατης ”κοινωνίας τυφλών” καταρρέει ταχύτατα.

Οι εγκληματίες και οι σωματικά ισχυρότεροι κυνηγούν τους αδύναμους, μαζεύοντας τις πενιχρές μερίδες φαγητού και διαπράττοντας φρικιαστικά εγκλήματα. Υπάρχει, ωστόσο, μία αυτόπτης μάρτυρας αυτού του εφιάλτη. Μια γυναίκα, της οποίας η όραση δεν επηρεάζεται από την “πανούκλα”, ακολουθεί τον μολυσμένο σύζυγό της στην επιβεβλημένη καραντίνα.

Εκεί, κρατώντας την όρασή της μυστική, καθοδηγεί επτά αγνώστους που γίνονται, στην ουσία, μια οικογένεια. Τους οδηγεί έξω από την καραντίνα και στους ρημαγμένους δρόμους της πόλης, που έχει δει όλα τα απομεινάρια του πολιτισμού να καταρρέουν. Το “Περί Τυφλότητος” θεωρείται το διαμάντι της λογοτεχνικής καριέρας του Ζοζέ Σαραμάγκου και συνέβαλε στην κατάκτηση του Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ποιος ήταν ο Ζοζέ Σαραμάγκου

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου γεννήθηκε στο χωριό Αζινιάγκα, στην επαρχία Ριμπατέζου, στις 16 Νοεμβρίου του 1922 σε οικογένεια ακτημόνων αγροτών. Παρακολούθησε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (γενική και τεχνική), την οποία όμως, για οικονομικούς λόγους, δεν μπόρεσε να συνεχίσει.

Η πρώτη του δουλειά ήταν σιδηρουργός, ενώ κατόπιν άσκησε διάφορα επαγγέλματα: σχεδιαστής, υπάλληλος υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, μεταφραστής, εκδότης, συγγραφέας, δημοσιογράφος. Υπήρξε άθεος, τιμωρός της καθολικής εκκλησίας και μαρξιστής. Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα (Γη της αμαρτίας), το 1947, ενώ ακολούθησε μεγάλο διάστημα χωρίς άλλες δημοσιεύσεις, ως το 1966. Το 1969 εντάχθηκε στο Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και συνδέθηκε άρρηκτα με τον κοινωνική σχολιασμό και την πολιτική.

Εργάστηκε για δώδεκα χρόνια σε εκδοτικό οίκο, στη λογοτεχνική διεύθυνση και τη διεύθυνση παραγωγής. Το 1972 και 1973 συμμετείχε στη σύνταξη της εφημερίδας Diário de Lisboa, όπου υπήρξε πολιτικός σχολιαστής, ενώ ταυτόχρονα συντόνιζε για ένα χρόνο το πολιτιστικό ένθετο της ίδιας εφημερίδας.

Έλαβε μέρος στην πρώτη διεύθυνση της Πορτογαλικής Ένωσης Συγγραφέων και υπήρξε πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης της Πορτογαλικής Κοινωνίας Συγγραφέων την περίοδο 1987-1994. Από τον Φεβρουάριο του 1993, εκνευρισμένος με την Εκκλησία της Πορτογαλίας, εγκατέλειψε την πατρίδα του και αποφάσισε να ζει στο νησί Λανθαρότε του αρχιπελάγους των Καναρίων, στην Ισπανία.

Το 1998 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Ασθένησε με λευχαιμία και πέθανε στις 18 Ιουνίου 2010, σε ηλικία 87 ετών.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις