“Ας μην φορτώσουμε στις γυναίκες την ευθύνη για την καταπίεσή τους”

Αν θέλουμε να είμαστε ακριβοδίκαιοι και ειλικρινείς, δύσκολα θα βρει κανείς έκφανση της σύγχρονης δυτικότροπης ζωής που δεν κουβαλάει κάποιο ψήγμα μισογυνισμού –ή έστω, κάποιο έμφυλο στερεότυπο που βάζει το θήλυ σε θέση δύσκολη, κατώτερη, «ειδική». Από την θρησκεία που μονίμως εκλαμβάνει την γυναίκα ως πηγή αμαρτίας και αντιπερισπασμού από τα σεπτά καθήκοντα, έως την βιομηχανία του πορνό που την εξισώνει με άβουλο αντικείμενο ηδονής, τα πάντα βάζουν (και ξαναβάζουν) το λιθαράκι τους…

Την Τετάρτη 24 Νοεμβρίου, παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, έγινε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος προβολή του ντοκιμαντέρ «Σάλμα» (Salma, 2013) της σπουδαίας Εγγλέζας σκηνοθέτριας Κιμ Λοντζινότο σηματοδοτώντας την έναρξη του φετινού 5ου Φεστιβάλ WIFT GR «50/50 Ισότητα και στον Κινηματογράφο». Το WIFT –ήτοι, Women in Films and Television (Γυναίκες στον Κινηματογράφο και στην Τηλεόραση)– σκοπό έχει να αναδείξει την γυναικεία φωνή και δημιουργία στο σινεμά και την τηλεόραση, δυο τομείς με πλατύ λαϊκό έρεισμα και μεγάλη δυνατότητα επηρεασμού των συλλογικών μας αντιλήψεων.

20 ταινίες με γυναικεία υπογραφή

Το φεστιβάλ ολοκληρώνεται την Κυριακή 28 Νοεμβρίου, αλλά λόγω των πανδημικών συνθηκών όλες (πλην την εναρκτήριας) οι εκδηλώσεις του διεξάγονται διαδικτυακά μέσα από την πλατφόρμα της Ταινιοθήκης. Και είναι, όπως πάντα, όλες δωρεάν. Ειδικότερα, θα προβληθούν έξι μεγάλου μήκους ταινίες, έξι μικρού μήκους, καθώς και ένα αφιέρωμα στο σινεμά της Κιμ Λοντζινότο με οκτώ χαρακτηριστικά ντοκιμαντέρ της.

Συζητώντας για το #MeToo#

Εκτός, όμως, από τις προβολές το 5^ο WIFT έχει προγραμματίσει ένα ζουμαριστό masterclass με την Κιμ Λοντζινότο αυτοπροσώπως και ονλάιν, το Σάββατο 27 Νοεμβρίου στις 17:00 (παρακολουθείστε το εδώ). Αλλά κι ένα ψηφιακό στρογγυλό τραπέζι, που υπό τον σούπερ εύγλωττο τίτλο «Όχι, δεν είναι η ιδέα σου!» θα καταπιαστεί με την παρενόχληση, την κακοποίηση και άλλες εκδοχές έμφυλης βίας και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.

Απόψε, λοιπόν, Παρασκευή 26 Νοεμβρίου στις 20:00, μπείτε εδώ και παρακολουθείστε όσα έχουν να πουν για το φλέγον ζήτημα η δικηγόρος Κλειώ Παπαπαντολέων, η Άννα Μιχαλακέλη από το Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «Διοτίμα», η Αλεξία Τσούνη του Σωματείου Γυναικείων Δικαιωμάτων «Το Μωβ», η Κάρμεν Ζωγράφου του «Φεμινιστικού Αυτόνομου Κέντρου Έρευνας», και, ως επίτιμη καλεσμένη, η ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου, που ουσιαστικά εισήγαγε το κίνημα #MeToo στην χώρα.

Την συζήτηση θα συντονίσει η θεωρητικός του κινηματογράφου και πρόεδρος του WIFT GR, Ρέα Βαλντέν. Ευκαιρίας δοθείσης, το NEWS 24/7 ζήτησε την γνώμη της Βαλντέν για δυο-τρία ζητήματα που άπτονται της γυναικείας κακοποίησης. Και τυχόν νοοτροπιών που την θρέφουν…

Η γυναικοκτονία ως πράξη, δηλαδή η δολοφονία γυναικών επειδή είναι γυναίκες, δεν είναι καινούρια. Είναι όσο παλιά και η πατριαρχία. Ίχνη της βρίσκουμε στους μύθους και τα παραμύθια μας, στην λογοτεχνία και τα τραγούδια μας. Καινούρια είναι η αναγνώριση της ιδιομορφίας αυτού του εγκλήματος μίσους, ο ορισμός του, που τεκνοθετήθηκε και διαδόθηκε από το δεύτερο κύμα του φεμινισμού στη δεκαετία του 1970. Και όταν ονομάσουμε ένα φαινόμενο, όταν το αναγνωρίσουμε, αρχίζουμε να το βλέπουμε. Σας θυμίζω, ότι μόλις πέρσι ακόμα τα περισσότερα ΜΜΕ της χώρας μας περιέγραφαν τις γυναικοκτονίες ως «οικογενειακές τραγωδίες» ή «εγκλήματα πάθους». Αντίστοιχα, για την αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι πολύ σημαντική η καταγραφή του. Με άλλα λόγια, πρέπει να ξέρουμε πόσες γυναικοκτονίες γίνονται, πώς και πού, για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε πολιτικές αντιμετώπισής τους. Όμως στη χώρα μας δεν υπάρχουν ακόμα στατιστικά στοιχεία για τις γυναικοκτονίες. Δεν καταγράφονται ως ειδικό είδος εγκλήματος. Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι δεν ξέρουμε πόσες είναι οι γυναικοκτονίες. Είναι ένα βήμα μπροστά το ότι έχουμε αρχίσει να τις βλέπουμε. Και να θυμώνουμε συλλογικά.

Πώς αποτιμάτε την επίδραση του ελληνικού #MeToo# στην κοινωνία; Τι κερδίσαμε μέσα από τις αποκαλύψεις;

Θεωρώ ότι η επίδραση του ελληνικού #MeToo# στην κοινωνία μας ήταν σημαντική, αν και δεν ξέρω ακόμα πόσο βαθιά και μακροχρόνια θα αποδειχθεί. Για άλλη μια φορά, είναι ένα δυνατό παράδειγμα για το πώς η αναγνώριση ενός φαινομένου το καθιστά ορατό, και διευκολύνει την καταπολέμησή του.

Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών 2021: ποιες, κατά την γνώμη σας, είναι οι τέσσερις-πέντε μείζονες προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο για το κίνημα της εξάλειψης της έμφυλης βίας;

Είναι πολλές και ποικίλες οι μορφές της έμφυλης βίας. Προφανώς, οι προκλήσεις και οι προτεραιότητες διαφέρουν παγκοσμίως. Σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, οι βασικές προτεραιότητες για τις γυναίκες είναι η προστασία από τον πόλεμο και τη φτώχια, η πρόσβαση στην περίθαλψη και στην εκπαίδευση. Στην Ευρώπη, σε ένα περιβάλλον νομικής ισότητας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε πιο «κρυφούς» εχθρούς: τα σεξιστικά στερεότυπα, την εργασιακή ανισότητα, την ενδοοικογενειακή βία. Σκεφτείτε ότι στις τυπικά ισότιμες κοινωνίες μας το μεγαλύτερο ποσοστό της φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων και αρρώστων, συνεχίζουν να το επωμίζονται οι γυναίκες. Σκεφτείτε ότι ακόμα και σήμερα, σε καμιά χώρα του κόσμου δεν υφίσταται μισθολογική ισότητα των φύλων. Επιπλέον, ακόμα και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουμε πισωγυρίσματα και σε νομικές κατακτήσεις, όπως το δικαίωμα στην άμβλωση. Σε κάθε περίπτωση, είναι πολλές και διαφορετικές οι μάχες που έχουμε να δώσουμε: θεσμικές, κινηματικές και προσωπικές. Σε επίπεδο νόμων, πρακτικών και συνειδήσεων. Είναι καλό να αναγνωρίζουμε τόσο τις διαφορές των εμπειριών και των προβλημάτων μας, όσο και το πλέγμα που τις συνδέει και την ανάγκη της αλληλεγγύης.

Η τηλεόραση διαμορφώνει νοοτροπίες. Τι γνώμη έχετε για τα γυναικεία πρότυπα που παρελαύνουν από την ελληνική τηλεόραση; Κυρίως σε επίπεδο μυθοπλασίας (σίριαλ), αλλά και γενικότερα μέσα από την θηλυκή παρουσία στο γυαλί;

Δεν θα σας έλεγα κάτι πρωτότυπο διαπιστώνοντας ότι η ελληνική τηλεόραση είναι σεξιστική. Θέλω να πιστεύω ότι είναι πολύ χειρότερη από την πραγματική συνθήκη της ελληνικής κοινωνίας. Από τις σειρές μυθοπλασίας που ανασταίνουν και διαιωνίζουν συμπεριφορές που ήταν ήδη απαρχαιωμένες δεκαετίες πριν, στις ριάλιτι εκπομπές που κανονικοποιούν τον μισογυνισμό και την ομοφοβία, από τις ανατριχιαστικά στερεοτυπικές διαφημίσεις, στις παρουσιάστριες ειδήσεων που ισορροπούν με δυσκολία σε βασανιστικά ψηλοτάκουνα, η ελληνική τηλεόραση –εκτός εξαιρέσεων– κατασκευάζει μια Ελλάδα συντηρητική και μονόπλευρη, κλειστή στο διαφορετικό και στο καινούριο.

Φταίμε τελικά καθόλου κι εμείς οι ίδιες για την διαιώνιση πατριαρχικών και μάτσο προτύπων;

Σε διαφορετικούς βαθμούς και με διαφορετικούς τρόπους, όλες και όλοι μετέχουμε στις πατριαρχικές δομές που πρέπει να αλλάξουν. Η αυτό-συνειδητοποίηση και η εσωτερική αλλαγή είναι συνεχείς αγώνες, που δίνουμε καθημερινά και παράλληλα με τις μάχες αλλαγής της κοινωνίας. Όμως, ας μην ξεχνάμε ότι όπως καταπιεζόμαστε σε διαφορετικούς βαθμούς από τα συστήματα ανισότητας, έτσι και φέρουμε σε διαφορετικούς βαθμούς την ευθύνη για τη διαιώνισή τους. Ας μην καταλήξουμε να φορτώσουμε στις γυναίκες την ευθύνη για την καταπίεσή τους, γιατί και αυτός είναι ξανά πατριαρχικός ιδεολογικός μηχανισμός.

Αν έπρεπε να συμβουλέψετε μια γυναίκα που είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας, και δεν τολμάει να κάνει κάτι γι’ αυτό, ποια τρία πράγματα θα της λέγατε να σκεφτεί ή να πράξει;

Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται συμβουλές, υποστήριξη χρειάζονται. Αν με ξέρει προσωπικά, θα ήλπιζα να έρθει να μου μιλήσει. Καλό είναι να ξέρουμε όλες, και να διαδίδουμε την πληροφορία, ότι υπάρχουν δομές υποστήριξης, κρατικές και μη. Υπάρχει η γραμμή SOS 15900, φεμινιστικές συλλογικότητες και οργανώσεις σαν τη «Διοτίμα», που μπορούν προσφέρουν στήριξη, ψυχολογική και πρακτική. Τι μπορώ να πω σε αυτήν τη γυναίκα που διστάζει; Θα της έλεγα ότι αξίζει και ότι δεν φταίει σε τίποτα. Να ζητήσει βοήθεια και να προετοιμάσει τη φυγή της. Και μετά να φύγει, χωρίς να κοιτάξει πίσω, όσο υπάρχει ακόμα καιρός. Και εμείς οι υπόλοιπες και οι υπόλοιποι, καλά θα κάνουμε να είμαστε μαζί της, ό,τι και αν επιλέξει.

Πληροφορίες: Περισσότερα για τις 20 ταινίες του φεστιβάλ εδώ.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις