i.P.A.S. Film Festival: Δύο Έλληνες σκηνοθέτες αντιδρούν μέσω της τέχνης τους στο πολιτικό γίγνεσθαι

Η αντίστροφη μέτρηση για το πρώτο ελληνικό πολιτικό και ακτιβιστικό φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους ” i.P.A.S. Film Festival ” (Independent Political Activism Short) έχει ήδη ξεκινήσει.

Το διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ μικρού μήκους με αποκλειστικά πολιτικό και ακτιβιστικό χαρακτήρα (ιδέα και δημιούργημα της ομάδας ” The Default Project) ανοίγει την Πέμπτη 6 Απριλίου τις πύλες του για το κοινό, προβάλλοντας ανεξάρτητες κινηματογραφικές παραγωγές μικρού μήκους απ’ όλο τον κόσμο και δίνοντας ένα βήμα στους ανεξάρτητους κινηματογραφιστές της υφηλίου να δράσουν και να αντιδράσουν μέσω της Τέχνης τους στο παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι.

Στο διαγωνιστικό μέρος του Φεστιβάλ διαγωνίζονται κινηματογραφιστές από 30 διαφορετικές χώρες. Ανάμεσά τους είναι δύο ανήσυχοι Έλληνες δημιουργοί, ο Νάσος Βακάλης και ο Θάνος Ψυχογιός. Ο πρώτος συμμετέχει με το αριστουργηματικό animation ” Dinner for few“, ένα έργο για τον φαύλο κύκλο των κοινωνικών και οικονομικών αγώνων του ανθρώπου. Ο δεύτερος με την ταινία ” Κάλαντα“, μια ιστορία βγαλμένη μέσα από την Ελλάδα της κρίσης για έναν άνεργο πατέρα και τον γιο του.

Το News247 μίλησε με τους δύο νέους σκηνοθέτες για τη συμμετοχή τους στο φεστιβάλ, τα οράματά τους, την Ελλάδα της κρίσης (ή καλύτερα την ιστορία της κρίσης ανά τον κόσμο) καθώς και για το κατά πόσο η Τέχνη μπορεί να ασκήσει γόνιμη πολιτική κριτική και να επιφέρει αλλαγές στην κοινωνικοπολιτική αντίληψη.

Νάσος Βακάλης

Ο Νάσος Βακάλης είναι ένας βραβευμένος με EMMY animator και storyboard artist. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε κινούμενο σχέδιο στο California Institute of the Arts στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει εργασθεί ως animator, υπεύθυνος σχεδιασμού και κίνησης και storyboarder για τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ (DreamWorks, Warner Bros, Paramount, Universal/Illumination, Sullivan-Bluth κ.ά.).

Δημιουργήσατε το “Dinner For Few” το 2014 και αναφέρεται στην οικονομική κρίση. Προβλέπει μάλιστα μια κοινωνική αναταραχή. Πιστεύετε ότι η ταινία τείνει να γίνει «προφητική», ότι αυτή η αναταραχή είναι κοντά;

Η αναταραχή δεν είναι τίποτα άλλο από ένα στάδιο του κύκλου. Αρκεί κάποιος να μελετήσει λίγο την παγκόσμια ιστορία και θα επισημάνει αυτήν τη φάση της αναταραχής, που πολλοί την λένε επανάσταση, σε όλους τους κοινωνικούς και οικονομικούς αγώνες του ανθρώπου. Είναι ίσως αποτυχία της ταινίας να δίνει την εντύπωση ότι αναφέρεται μοναδικά στην κρίση της Ελλάδας. Από εκεί εμπνεύστηκε αλλά δεν αποτελεί η τωρινή κρίση μοναδικότητα στην παγκόσμια ιστορία. Κάθε φορά που πηγαίνω σε κάποιο φεστιβάλ σε κάποια μακρινή χώρα μπορώ να βρω μέσα από την ιστορία του τοπικού λαού και μια φάση την οποία μπορεί κάποιος να πει περιγράφει η ταινία, ιδίως άμα μιλάμε για επαναστάσεις, έχει γεμίσει η ιστορία με τέτοιες προσπάθειες. Έτσι κάθε φορά αναφέρομαι και στην δική τους: στη Γαλλία μίλησα για τη Γαλλική, στην Αμερική μίλησα για την Αμερικάνικη και στην Κίνα για την πολιτιστική επανάσταση του Μάο. Από την άλλη βλέπουμε ότι κάποιες φορές η αλλαγή της φάσης είναι αναίμακτη. Και αυτό το έχει δώσει η ιστορία. Απλά αυτό που λέει η ταινία είναι να είμαστε προσεχτικοί γιατί ο κύκλος γυρίζει στο ίδιο σημείο.

Από πού αντλήσατε έμπνευση για την ταινία; Θυμίζει αρκετά τη “Φάρμα των Ζώων” του Ουέλς.

Στη διάρκεια των γεγονότων του 2010, 2011 είχα επικοινωνία με έναν φίλο που ήταν έξω από τη Βουλή με το κίνημα του Occupy Σύνταγμα. Εκεί σκέφτηκα ότι ο κόσμος μπορεί να είναι σαν τις γάτες στις ταβέρνες: Περιμένει να βρει την ευκαιρία να πάρει πίσω ό,τι του ανήκει, ανεξάρτητα από το αν αυτό είναι χρήμα, ελευθερία ή δικαιοσύνη. Σε κάποια στιγμή γίνεται η καταλυτική κίνηση και ο τροχός γυρνάει. Η “Φάρμα των ζώων” ήταν επίσης πηγή έμπνευσης, τα γουρούνια σίγουρα έχουν πάρει την μορφή τους από εκεί. Βέβαια η “Φάρμα” ο Ουέλς μας μιλά για τον ίδιο κύκλο, τα ζώα αντικαθιστούν τον άνθρωπο και εφαρμόζουν ακόμη πιο σκληρούς νόμους. Στο “Dinner For Few” ο άνθρωπος απλά εξυπηρετεί το ζώο μέσα του.

Πιστεύετε ότι ο κινηματογράφος μπορεί να συντελέσει σε μια κοινωνική αλλαγή; Να έχει απτά αποτελέσματα;

Λογικά θα έπρεπε. Η τέχνη γενικά έχει μια τέτοια αποστολή αλλά και δυνατότητα. Δυστυχώς σήμερα βλέπουμε ότι ο κινηματογράφος και η τέχνη έχει τελείως εμπορευματοποιηθεί. Όπως η πολιτική έτσι και η τέχνη διψασμένη από την ανάγκη της χρηματοδότησης έχει ξεπουληθεί σε αγορές με αποτέλεσμα το προϊόν της να μην έχει κάποια κοινωνική παροχή πέρα από το να διασκεδάζει τα πλήθη. Η πολιτική με την γελοιότητα και ο κινηματογράφος με το θέαμα.

Βέβαια υπάρχουν και κάποιες ανεξάρτητες παραγωγές που εμφανίζονται, πιο συχνά στην Ευρώπη, και φωτίζουν όσο μπορούν και αυτές μέσα στις δυνατότητες που τους δίνονται το κοινό. Αλλά είναι σαν τον σπόρο, άμα πέσει στον βράχο δεν υπάρχει περίπτωση να φυτρώσει. Πρέπει να πέσει σε γόνιμο χώμα. Αυτό άντε βρες το! Η δική μου ταινία για παράδειγμα είχε πολύ μικρό αποτέλεσμα στην Αμερική όπου ταινίες τύπου Disney και Pixar μεσουρανούν. Εκεί δεν μπορείς να πας πουθενά άμα δεν πεις μια ιστορία που να έχει θέμα κάποιον αγώνα κάποιου συχνά χνουδωτού ζώου προς την ανεξαρτησία ή την φαινομενική ελευθερία. Άμα πας να μιλήσεις για κοινωνία δεν καταλαβαίνουν τίποτα γιατί κοινωνία δεν υπάρχει στην χώρα του εγώ.

Ένα πολιτικό ή κοινωνικό θέμα που σας απασχολεί σήμερα και ενδεχομένως θα καταπιανόσασταν κινηματογραφικά μαζί του;

Έχω κάποιες ευκαιρίες που μου προσφέρθηκαν μέσω από το “Dinner For Few” για να κάνω κάτι διαφορετικό. Δεν μπορώ να πω ιδιαίτερες λεπτομέρειες γιατί ακόμη τίποτα δεν είναι σίγουρο αλλά έχω δυο διαφορετικά projects με τα οποία ασχολούμαι και έχουν να κάνουν με ποιο ενήλικα θέματα. Το ένα έχει να κάνει με εναλλακτική ιστορία, δηλαδή με ένα κόσμο που μπορούσε να υπήρχε αντί αυτού που έχουμε τώρα άμα κάποια γεγονότα είχαν διαφορετικό αποτέλεσμα και η άλλη έχει να κάνει με έναν αντιήρωα που επιστρέφει στην μικροαστική κοινωνία του νότου μετά από την θητεία του στο  Βιετνάμ.

Δεν μπορώ να κάνω μια κινηματογραφική δουλειά που η θεματική της δεν ‘πλησιάζει’ κάποια αξία

Εργάζεστε στο εξωτερικό. Είναι δύσκολη η απασχόληση ενός νέου ανθρώπου με τον κινηματογράφο στην Ελλάδα;

Στην Ελλάδα προσπάθησα αλλά δεν τα κατάφερα και επέστεψα στην Αμερική. Έχω όμως φίλους που τα καταφέρνουν και μάλιστα μπορούν και δουλεύουν ακόμη και για το Χόλιγουντ. Ένας από αυτούς είναι ο Αντώνης Κοτζιάς, με τον οποίο συνεργάζομαι και μάλιστα τώρα τελευταία κάνουμε μαζί ειδικά εφέ για κάποιες τηλεοπτικές σειρές της Αμερικής. Η αλήθεια είναι ότι είναι ιδανική ευκαιρία τώρα για την Ελλάδα να μπει σε τέτοιες παραγωγές αρκεί να υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο που να προσφέρει ασφάλεια και διαφάνεια στα studios. Με τρεις συνεργάτες μου έχουμε συστήσει μια εταιρία και προσπαθούμε να φέρνουμε projects στην Ελλάδα. Είμαστε ακόμη στην αρχή αλλά ελπίζουμε να μεγαλώσουμε και να έχουμε πολλές καλές συνεργασίες.

Η ταινία σας συμμετέχει στο διεθνές φεστιβάλ i.P.A.S. Πείτε μας τη γνώμη σας για την πρωτοβουλία αυτή. Θεωρείτε ότι μια ταινία πρέπει να έχει και έναν πολιτικό χαρακτήρα.

Έχω γενικά πάρει μέρος σε πολλά φεστιβάλ και μάλιστα κερδίσει διάφορα βραβεία στην κατηγορία του πολιτικού κινηματογράφου. Το φεστιβάλ i.P.A.S. το βρήκα μέσω μιας πλατφόρμας συμμετοχής σε διάφορα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Δεν πίστευα ότι θα δέχονταν την ταινία μου, γιατί στο παρελθόν δεν έχει γίνει δεκτή σε αρκετά άλλα ελληνικά φεστιβάλ και είχα θεωρήσει πλέον άσκοπο να το στέλνω σε κουφές πόρτες.

Αλλά επειδή η φύση του φεστιβάλ i.P.A.S. είναι πολιτική είπα ότι “ποιος ξέρει μπορεί να τη δεχτούν’. Και έτσι έγινε. Σχετικά με το δεύτερο σκέλος την ερώτησης, δεν νομίζω ότι πρέπει κάποια ταινία να έχει αποκλειστικά ένα πολιτικό χαρακτήρα αλλά πρέπει να είναι κινηματογραφική για να λέγεται ταινία. Κυκλοφορεί πάρα πολύ πράγμα που δυστυχώς δεν έχει να κάνει με τον κινηματογράφο και παρόλα αυτά πλασάρεται σαν κινηματογράφος και έτσι μια ταινία που έχει κάτι να πει εύκολα χάνεται μέσα στο πλήθος.

Δείτε το τρέιλερ του “Dinner For Few”:

Θάνος Ψυχογιός

Ο Θάνος Ψυχογυιός σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Σκηνοθεσία Κινηματογράφου στο London Film School. Η πρώτη μικρού μήκους ταινία του «Eve» (2008) προβλήθηκε σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εργάζεται σε ντοκιμαντέρ, διαφημιστικά και ταινίες.

Μιλήστε μας λίγο για την ταινία: Βασίζεται σε ένα διήγημα του Βαγγέλη Προβιά. Τι σας κέρδισε σε αυτό;

Η ταινία διαδραματίζεται στην σύγχρονη Αθήνα. Είναι παραμονή Χριστουγέννων. Ο δωδεκάχρονος Ανδρέας έχει βγει για να πει τα κάλαντα. Θέλει να βοηθήσει την οικογένειά του αλλά δεν φαντάζεται σε ποιο σημείο θα φτάσει ο άνεργος πατέρας του για να πετύχει το ίδιο πράγμα. Το διήγημα του Βαγγέλη ανήκει στα λογοτεχνικά κείμενα που διεισδύουν κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, για να μας φανερώσουν πλευρές της ζωής που μένουν, άλλοτε συνειδητά άλλοτε όχι, αθέατες. Με κερδίζουν οι συγγραφείς που με απλό, δομημένο και ευαίσθητο τρόπο αποτυπώνουν πρόσωπα και καταστάσεις σε όλη τους την πολυπλοκότητα.

Η μεταφορά λογοτεχνικών έργων στο σινεμά πιστεύετε κρύβει κινδύνους; Μπορεί να χαθεί το μήνυμα; Ή να δοθεί σκυτάλη σε κάτι καινούργιο;

Τα «Κάλαντα» είναι η δεύτερη ταινία μου που βασίζεται σε λογοτεχνικό κείμενο (προηγήθηκε το «Κάτι θα γίνει» που βασιζόταν σε διήγημα του Χρήστου Οικονόμου) και ήδη δουλεύω σε μία τρίτη μεταφορά. Είναι μία δύσκολη αλλά και πολύ γοητευτική διαδικασία. Προσπαθώ να φτάσω στο ίδιο σημείο με τους συγγραφείς χρησιμοποιώντας διαφορετικά  εκφραστικά μέσα.     

Στα “Κάλαντα” πρωταγωνιστεί η Αθήνα της κρίσης. Ως εκπρόσωπος μιας νέας γενιάς, Βλέπετε «λύτρωση» στην κατάσταση αυτή;

Η κρίση φαίνεται να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως όλο και περισσότερος κόσμος πείθεται πως δεν υπάρχουν ούτε εύκολες ούτε άμεσες λύσεις.

Αυτό με κάνει να ελπίζω ότι με πολλή προσπάθεια, με υπομονή και αλληλεγγύη, μπορεί να ξεπεράσουμε τα προβλήματά μας

Ο κινηματογράφος μπορεί να είναι πολιτική πράξη; Και να συντελέσει σε κάποια αλλαγή;

Ο κινηματογράφος είναι και πολιτική πράξη. Συνήθως όμως η λειτουργία του, όπως και των άλλων μορφών τέχνης, δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή. Προκαλεί μικρές «εσωτερικές» μετακινήσεις, ουσιαστικές μεν αλλά που συντελούν σε αλλαγές πιο μακροπρόθεσμα.   

Ένα πολιτικό ή κοινωνικό θέμα που σας απασχολεί σήμερα και ενδεχομένως θα καταπιανόσασταν κινηματογραφικά μαζί του;

Η αίσθηση του αδιέξοδου που βιώνουμε. Είναι τρομακτικό να νιώθει κανείς ότι δεν υπάρχει  προοπτική να βελτιωθούν τα πράγματα και πως οι κόποι του θα πάνε χαμένοι. Είναι ένα από τα  κεντρικά  θέματα των δύο ταινιών που έχω σκηνοθετήσει αλλά και αυτής που ετοιμάζω αυτήν την περίοδο.

Η ταινία σας συμμετέχει στο διεθνές φεστιβάλ i.P.A.S.. Πείτε μας τη γνώμη σας για την πρωτοβουλία αυτή. Θεωρείτε ότι μια ταινία πρέπει να έχει και έναν πολιτικό χαρακτήρα.

Μακάρι η προσπάθεια της ομάδας του φεστιβάλ να στεφθεί με επιτυχία. Είναι μία πολύτιμη ευκαιρία για να δούμε ταινίες, να συναντηθούμε και να συζητήσουμε Η τέχνη και ο διάλογος μόνο καλά πράγματα μπορούν να μας φέρουν. Όλες οι ταινίες έχουν και πολιτικό χαρακτήρα. Τα χειρότερα κινηματογραφικά έργα απευθύνονται στους  θεατές σαν να είναι παθητικοί δέκτες, τα καλύτερα τους βοηθούν να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, τους ψυχαγωγούν.  

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας “Κάλαντα”:  

Το i.P.A.S. Film Festival πραγματοποιείται στο Booze Cooperativa (Κολοκοτρώνη 57) από την Πέμπτη 6 έως την Κυριακή 9 Απριλίου, οπότε και θα απονεμηθούν τα βραβεία της διοργάνωσης.

Το κοινό θα μπορέσει να απολαύσει ένα πανόραμα ταινιών μικρού μήκους από όλο τον κόσμο: 84 ανεξάρτητες κινηματογραφικές παραγωγές, από 30 διαφορετικές χώρες, διαγωνίζονται στο Φεστιβάλ και πραγματεύονται την τρέχουσα διεθνή πολιτική επικαιρότητα σε 4 κατηγορίες: Σπουδαστικές, Ντοκιμαντέρ, Μυθοπλασίας και Animation.