Λαρς Άιντινγκερ: «Προσπαθώ να είμαι απροετοίμαστος, με ενδιαφέρει η ιδιοφυΐα της στιγμής»

Τον Λαρς Άιντινγκερ θα τον έχετε δει σίγουρα σε κάποια ταινία ή σειρά που έχει κάνει πέρασμα – είναι από εκείνους τους ηθοποιούς που παίζει σε ταινίες και σε σειρές, σε Ευρώπη και σε Χόλιγουντ, σε πρωταγωνιστικούς ρόλους ή σε μικρά περάσματα. Κάνει λίγο από όλα, και είναι καλός σε όλα.

Δεν είναι ιδιαίτερα επιλεκτικός – μας το λέει ο ίδιος, δεν το λέμε εμείς! Αλλά αυτή του η διάθεση τον έχει φέρει αντιμέτωπο με πάρα πολλές ερμηνευτικές συνθήκες που δεν περίμενε και που του άφησαν μεγάλες αναμνήσεις. Είτε πρόκειται για ένα table read της σειράς Sense8, είτε για τη συνεργασία με έναν μεγάλο γάλλο auteur σαν τον Ολιβιέ Ασαγιάς (βλέπε Irma Vep ή Personal Shopper με την Κρίστεν Στιούαρτ), είτε με έναν πολυβραβευμένο χολιγουντιανό σκηνοθέτη σαν τον Νόα Μπόμπακ (στου οποίου τη νέα ταινία παίζει, δίπλα σε Κλούνεϊ, Σάντλερ και Γκρέτα Γκέργουιγκ) – είτε, φυσικά, για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο δραματικό έπος Πριν το Τέλος (Dying / Sterben) με το οποίο συγκλόνισε στο περσινό φεστιβάλ Βερολίνου.

Εκεί παίζει τον μαέστρο Τομ στο μέσον μιας οικογενειακής κατάρρευσης, η οποία προσφέρει τεράστιο υλικό για εξερεύνηση και για ερμηνεία. Ως θεατές, νιώθουμε πως παρακολουθούμε ηθοποιούς να ανακαλύπτουν άγχη τους και υπαρξιακές τους αγωνίες επί τόπου, καθώς συμβαίνουν – κάτι που δεν απέχει και πολύ από την αλήθεια, όπως μας αποκαλύπτει ο Άιντινγκερ στην κουβέντα μας.

Συναντήσαμε τον βραβευμένο ηθοποιό στην Αθήνα, τον περασμένο Οκτώβριο, όταν βρέθηκε καλεσμένος των Νυχτών Πρεμιέρας, όπου και το Πριν το Τέλος παίχτηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Καθίσαμε για έναν καφέ λίγο πριν μια προβολή και ξεκινήσαμε συζητώντας για τις διάφορες συνεργασίες του. Μετά από αναφορά μπόλικων ονομάτων, μονολογεί γελώντας, «…έχω δουλέψει με πολλούς ανθρώπους!».

Ισχύει! Πώς βρίσκεις χρόνο για να κάνεις τόσα πολλά; Και δουλεύεις και στην τηλεόραση, και στο θέατρο.

Και εργάζομαι κι ως φωτογράφος! Είχα μια μεγάλη έκθεση πριν από ένα μήνα και συνεχίζεται ακόμα στο Ντίσελντορφ. Θα παρουσιάζεται μέχρι το τέλος Ιανουαρίου. Και είναι στο K21, το οποίο είναι ένα από τα καλύτερα μουσεία στη Γερμανία. Και είναι μια έκθεση φωτογραφίας.

Ποιο είναι το θέμα;

Ονομάζεται O Mensch, που σημαίνει «ο άνθρωπος». Είναι από ένα ποίημα του Νίτσε. Και μου αρέσει πολύ το ποίημα γιατί για μένα σημαίνει ότι το υποσυνείδητο μιλάει. Και γι’ αυτό επέλεξα το ποίημα, γιατί πιστεύω ότι η φωτογραφία λειτουργεί πολύ με το υποσυνείδητο, ώστε να βλέπεις κάτι που σε ενδιαφέρει, να τραβάς μια φωτογραφία και μετά να καταλαβαίνεις γιατί σε ενδιέφερε.

Όταν δηλαδή τραβάς τη φωτογραφία, δεν καταλαβαίνεις απαραίτητα όλο το περιεχόμενό της.

Ακριβώς, το βαθύτερο νόημα εμφανίζεται αργότερα. Ναι.

Έχεις νιώσει ποτέ το ίδιο για την υποκριτική στον κινηματογράφο; Ίσως μερικές φορές να μπορούσες να παίξεις μια σκηνή και μετά αφού την δεις ή αφού περάσουν χρόνια και τη σκεφτείς, τότε να συνειδητοποιείς ότι υπήρχε κάτι εκεί που ίσως να μην είχες συναίσθηση όταν το έπαιζες.

Ναι, θα έλεγα ότι αυτό συμβαίνει συχνά γιατί προσπαθώ να είμαι όσο το δυνατόν πιο απροετοίμαστος όταν μπαίνω σε ένα έργο. Με ενδιαφέρει πολύ, θα το έλεγα η ιδιοφυΐα της στιγμής. Όσο λιγότερο προετοιμασμένος είσαι, τόσο πιο ανοιχτός είσαι σε αυτό που συμβαίνει την ίδια στιγμή. Αυτή είναι απλώς η δική μου εμπειρία. Νομίζω ότι οι ηθοποιοί σε όλο τον κόσμο δουλεύουν πολύ διαφορετικά, και είναι πολύ ατομικό ζήτημα. Για μένα, λειτουργεί καλύτερα όταν είμαι λιγότερο προετοιμασμένος.

Υπάρχει μια ωραία φράση της πρώην συζύγου του Μπέρτολτ Μπρεχτ, Χελένε Βάιγκελ. Είπε: Αν έχεις μια ιδέα, ξέχνα την. Και πιστεύω ακράδαντα ότι οι ιδέες είναι κάτι που πρέπει να προστατέψουμε. Για παράδειγμα, υπάρχει μια παρεξήγηση. Κάποιοι άνθρωποι περιμένουν μέχρι να έχουν μια ιδέα και μετά αρχίζουν να αυτοσχεδιάζουν. Η δική μου προσέγγιση είναι να αρχίσουμε να κάνουμε κάτι χωρίς να ξέρουμε, χωρίς ιδέα. Αυτή είναι για μένα η ουσία του αυτοσχεδιασμού. Χωρίς ιδέα.

Τότε η πιθανότητα αποτυχίας είναι πολύ μεγαλύτερη και το ρίσκο είναι πολύ μεγαλύτερο. Αλλά πιστεύω σε αυτή τη δημιουργική στιγμή. Και γι’ αυτό πιστεύω ότι όσο λιγότερο προετοιμασμένος είμαι, όσο λιγότερο προστατευμένος είμαι, τόσο λιγότερο ασφαλής αισθάνομαι. Και σε αυτό το σημείο βρίσκομαι.

Για παράδειγμα, στον Χάμλετ, που είχε κάνει πρεμιέρα εδώ στην Αθήνα, μια συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Αθηνών το 2008, και το παίζουμε ακόμα για πάνω από 17 χρόνια. Κάναμε μια πρόβα και το στέμμα μου πάντα έπεφτε γιατί ήταν πολύ μεγάλο για το κεφάλι μου. Και τότε γύρισα το στέμμα ανάποδα και το έβαλα στο κεφάλι μου. Αυτό εννοώ: Δημιουργήθηκε έξαφνα μια, νομίζω, πολύ όμορφη εικόνα με ένα πολύ βαθύ, δυνατό νόημα. Που προέκυψε από μια παιχνιδιάρικη στιγμή. Και μόνο αργότερα κατάλαβα πώς συνέβη και τι σήμαινε.

Αλλά φαντάζομαι ότι μερικές φορές δεν είναι πάντα ικανοποιητικό, σωστά; Δεν είναι δηλαδή όλες οι ταινίες χτισμένες με τον τρόπο που “επιτρέπουν” αυτό το είδος της υποκριτικής.

Ας πούμε η ταινία που προβλήθηκε χθες εδώ στην Αθήνα, το Πριν το Τέλος. Υπάρχει αυτή η μία σκηνή που έγινε κατά κάποιο τρόπο η πιο ξεχωριστή της ταινίας, επειδή είναι η συζήτηση μεταξύ μιας μητέρας κι ενός γιου.

Όπου συνειδητοποιούν ότι δεν συμπαθούν ο ένας τον άλλον.

Ναι. Ή τελοσπάντων είναι η πρώτη φορά που το βλέπετε ως θεατές. Και δεν ξέρω, αλλά είναι πολύ σημαντικό από γερμανικής πλευράς το γεγονός ότι μια γυναίκα, μια μητέρα λέει στο γιο της ότι δεν τον αγαπάει. Θα έλεγα ότι έχει πολλά να κάνει με το παρελθόν μας, με τη γερμανική ιστορία. Δεν ξέρω αν η ίδια σκηνή θα μπορούσε να λάβει χώρα σε οποιοδήποτε άλλο πολιτισμικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, οι Ιταλοί έχουν πολύ διαφορετική σχέση με τις μητέρες τους.

Επίσης, είναι μια σκηνή που διαρκεί 15-20 λεπτά και δεν είναι μονταρισμένη κατά κάποιο τρόπο, στην πραγματικότητα. Αυτό που βλέπετε είναι η πρώτη λήψη που κάναμε, χωρίς πρόβα. Και με δύο κάμερες, μία στην ηθοποιό που υποδύεται τη μητέρα μου και μία σε μένα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι πάντα ενδιαφέρον να είσαι όσο το δυνατόν πιο απροετοίμαστος, γιατί βλέπεις τι συμβαίνει τη Στιγμή. Υπάρχει δηλαδή μια μεγάλη παρουσία δύο ηθοποιών που κάνουν κάτι μαζί, κάτι που ίσως δεν θα λειτουργούσε αν έκανες πολλές πρόβες.

Αν προετοιμάζεσαι πάρα πολύ, μπορείς να δεις τι αντίκτυπο έχει το κάθε τι στο άλλο άτομο, και να το ξέρεις. Ενώ εγώ έκανα μια παράσταση όπου ήμουν πολύ πιο αντιδραστικός – όλη η συναισθηματική πτυχή της σκηνής δεν ήταν κάτι που είχα στο μυαλό μου από πριν. Απλά μου συνέβαινε.

Τι είναι αυτό που έχεις μάθει μέσα στα χρόνια μέσα από αυτή την τεχνική; Έχεις δουλέψει εξάλλου και σε πολλά πρότζεκτ, έχεις κάνει και τηλεόραση, όπου η προσέγγιση θα πρέπει φαντάζομαι να είναι διαφορετική.

Ξεκίνησα αυτό το επάγγελμα όταν ήμουν 10 ετών και ξεκίνησα με την τηλεόραση. Το κάνω για πολύ καιρό δηλαδή. Και όσο περισσότερο το κάνω, τόσο συνειδητοποιώ ότι είναι ένα πορτρέτο του σκηνοθέτη. Αν δεις μια ταινία, για παράδειγμα, μια ταινία όπως το Πριν το Τέλος. Ο Τομ, ο χαρακτήρας μου, δεν είναι μόνο αυτός το alter ego του σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης είναι μέσα σε κάθε χαρακτήρα. Ίσως είναι ακόμα περισσότερο στην αδελφή του, Έλεν, ή ακόμα και στη μητέρα ή στον πατέρα. Και μου αρέσει πραγματικά αυτός ο τρόπος, αυτό το είδος σκέψης.

Αν ονειρευτείς, για παράδειγμα, και εμφανιστεί ο πατέρας σου στο όνειρό σου, δεν είναι ο πατέρας σου – είσαι εσύ, ως πατέρας σου. Και μου αρέσει να μεταφέρω αυτή τη σκέψη στις ταινίες. Έτσι, το ενδιαφέρον στο τέλος είναι ότι δεν πρόκειται για τον πατέρα του Ματίας Γκλάσνερ ή για την προσωπικότητα του Ματίας Γκλάσνερ. Πρόκειται για την προσωπικότητά σου, την προσωπικότητα του θεατή. Αυτό, νομίζω, κάνει αυτή την ταινία τόσο ενδιαφέρουσα γιατί καθρεφτίζεις τον εαυτό σου σε κάθε χαρακτήρα της ταινίας – και στη μητέρα, και στον πατέρα, και στην αδελφή του Τομ.

Γενικά μου αρέσει αυτή η ιδέα του να παίρνεις μια οικογένεια για να περιγράψεις μια κοινωνία. Είναι σαν τους Καταραμένους του Βισκόντι, όπου πήρε μια οικογένεια και όλα διαδραματίζονται σε ένα σπίτι, για να πει έτσι μια ιστορία για τον εθνικισμό και τον φασισμό και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και για μένα, αυτό είναι το θέμα και με το Πριν το Τέλος – είναι μια πολύ γερμανική ιστορία, θα έλεγα. Είναι γερμανικός ρεαλισμός με τον τρόπο που το κοντινότερο παρελθόν μας έχει τόσο ισχυρό αντίκτυπο ή επιρροή σε εμάς σήμερα, στη γενιά μου.

Μεγάλωσα με έναν πατέρα που μορφώθηκε από έναν άνδρα, τον παππού μου, ο οποίος πολέμησε στον πόλεμο και επέστρεψε στην πατρίδα και δεν μιλούσε. Σταματήσαμε να επικοινωνούμε. Επίσης, συναισθηματικά, οι γονείς μου ήταν ανήμποροι να μου δώσουν αληθινή αγάπη ή αληθινή σωματική υπόσταση με κάποιου είδους τρυφερότητα. Θα έφτανα ακόμα και να πω ότι οι γονείς μου δεν με έβλεπαν.

Και αυτός είναι ο λόγος που έγινα ηθοποιός. Επειδή θέλω να με βλέπουν. Ξέρεις, θέλω οι άνθρωποι να γνωρίζουν ποιος είμαι, τι είμαι. Για να καταλάβουν από μόνοι τους ποιος είμαι. Οι γονείς μου δεν μπορούσαν να μου το δώσουν αυτό.

Το καταλαβαίνω ως μια γενική υπαρξιακή προσέγγιση. Είναι κάτι που έχει παίξει ρόλο και στα πράγματα που κυνηγάς να κάνεις; Ή προσπαθείς να βρεις τον εαυτό σου μέσα από ό,τι προκύψει στο δρόμο σου;

Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να σχεδιάσεις την καριέρα σου. Θέλω να πω, είμαι πολύ προνομιούχος γιατί μου γίνονται πολλές προτάσεις. Αλλά και πάλι, το πρόβλημα ενός ηθοποιού ή μιας ηθοποιού είναι ότι πρέπει να περιμένεις για μια πρόταση που δεν μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να κάνει. Όμως αγαπώ το επάγγελμά μου. Μου αρέσει να είμαι ηθοποιός. Έτσι, όποτε κάποιος μου κάνει πρόταση, κατά βάση θα έλεγα ότι ενδιαφέρομαι. Δεν είναι ότι είμαι πολύ επιλεκτικός.

Σου αρέσει να κάνεις πολλά πράγματα και να δοκιμάζεις και να βλέπεις τι θα συμβεί.

Ναι, αλλά πρώτα απ’ όλα, χαίρομαι που ο κόσμος ενδιαφέρεται για μένα, καταλαβαίνεις; Και μετά αρχίζω να το σκέφτομαι. Προσπαθώ να ακολουθώ τη διαίσθησή μου. Και αν νιώθω ένα συναίσθημα. Ναι, τότε με ενδιαφέρει να το κάνω αυτό. Ή αν είναι παιχνιδιάρικο και εμπνέομαι. Το κάνω. Και τότε δεν έχει σημασία τι είδος είναι ή οτιδήποτε άλλο. Μερικές φορές λέω ναι σε σενάρια και απλά ξέρω το σενάριο – δεν ξέρω τον σκηνοθέτη, δεν ξέρω το καστ. Το κάνω απλώς επειδή με ενδιαφέρει η ιστορία. Συμβαίνει συχνά, θα έλεγα!

Αλλά δουλεύεις και με κάποιους σκηνοθέτες αρκετές φορές, όπως ο Ολιβιέ Ασαγιάς.

Ναι. Έχω δουλέψει τρεις φορές μαζί του. Και με τον Νόα Μπόμπακ δούλεψα τώρα δεύτερη φορά στο Jay Kelly, τη νέα του ταινία. Είναι με τον Τζορτζ Κλούνεϊ, τον Άνταμ Σάντλερ, τη Λόρα Ντερν, τη Γκρέτα Γκέργουιγκ.

Ανυπομονώ γι’ αυτή!

Ναι. Ναι. Κι εγώ το ίδιο. Και βασικά, δεν ξέρω το σενάριο. Μερικές φορές συμβαίνει όταν κάνεις μια ταινία στο Χόλιγουντ, να μην σου δίνουν το πλήρες σενάριο. Ξέρω μόνο τις σκηνές μου. Έτσι είμαι επίσης πολύ περίεργος.

Αλήθεια; Δηλαδή δεν ξέρεις όλο το σενάριο;

Όχι, ξέρω μόνο τη σκηνή μου.

Πρέπει να είναι περίεργο να δουλεύεις έτσι! Χωρίς να γνωρίζεις όλο το πλαίσιο.

Είναι. Φαντάσου ότι έρχεσαι σε ένα πλατό. Σου δίνουν σελίδες με τις ατάκες σου, τις σκηνές σου, και στο τέλος της ημέρας πρέπει να τα επιστρέψεις. Δεν μου επιτρεπόταν να πάρω τις σκηνές μου στο σπίτι! Είναι ΟΚ… μπορώ να γελάσω με αυτό, για να είμαι ειλικρινής. Δεν το παίρνω πολύ σοβαρά. Έχω ένα μικρό πρόβλημα να το αποδεχτώ, αλλά… δεν πειράζει, το καταλαβαίνω. [σκέφτεται για μια στιγμή] Στην πραγματικότητα, δεν το καταλαβαίνω [γέλια].

Με τον Ασαγιάς πως είναι η συνεργασία; Το Irma Vep είναι ένα από τα αγαπημένα μου πράγματα που έχω δει εδώ και χρόνια.

Ναι, το λατρεύω. Είναι πραγματικά λυπηρό γιατί στη Γερμανία, κανείς δεν το είδε. Όταν μπαίνω στο μετρό της Νέας Υόρκης μου λένε, α, είσαι ο τύπος από το Irma Vep. Αλλά στο Βερολίνο δεν το ξέρει κανένας! Με λυπεί γιατί πραγματικά το αγαπώ, και αγαπώ τον Ολιβιέ Ασαγιάς. Είναι ο πιο έξυπνος άνθρωπος που έχω γνωρίσει ποτέ στη ζωή μου. Και τόσο γενναίος.

Αυτό το πράγμα που έλεγα πριν… αυτό είναι ίσως κάτι που έμαθα δουλεύοντας μαζί του, το ότι ο σκηνοθέτης είναι μέσα σε κάθε χαρακτήρα. Ο Ασαγιάς είναι τόσο πολύ ο Γκότφριντ, ο χαρακτήρας που υποδύομαι. Ίσως κάτι που δε θα σκεφτόσουν αμέσως. Αλλά νομίζω ότι ο Ασαγιάς είναι περισσότερο Γκότφριντ, από ό,τι είναι ο πρωταγωνιστικός ρόλος. [σσ. ο κεντρικός χαρακτήρας είναι είναι ένας σκηνοθέτης που βασικά αποτελεί μυθοπλαστική εκδοχή του ίδιου του Ασαγιάς.]

Πού να πιάσουμε και το Sense8 δηλαδή. [σσ. σειρά των Γουατσόφσκι με 8 χαρακτήρες που ενώνονται πνευματικά, στην οποία παίζει κι ο Άιντινγκερ.]

Λοιπόν, είναι παράξενο. Εννοώ, αγαπώ τη Λάνα. Είναι τόσο υπέροχη. Αλλά για να είμαι ειλικρινής, δεν είμαι τόσο σίγουρος για το Sense8. Είναι αστείο γιατί ο τύπος που με φρόντιζε εδώ στο φεστιβάλ, ο Αντώνης, 24 ετών, κάποια στιγμή χτες μου λέει: Μπορώ να σε ρωτήσω κάτι; Τι λες για το Sense8; Είναι η αγαπημένη μου σειρά. Οπότε ορίστε! Έτσι μου είπε. Κι εγώ είπα, αλήθεια; ΟΚ! Σου αρέσει κι εσένα;

Το λατρεύω!

Ενδιαφέρον. Ίσως ο λόγος να είναι ότι δεν το έχω δει πραγματικά. Έκανα μόνο μια ανάγνωση, με όλους τους ηθοποιούς. Ήταν στο Βερολίνο, ήρθαν από όλο τον κόσμο και κάθισαν μαζί και διάβασαν. Θυμάμαι ότι ήταν πολύ συγκινητικό το κλίμα, όλοι αυτοί οι άνθρωποι μαζί, όλη η ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν ως ομάδα.

Ίσως λοιπόν στο μέλλον να θυμηθείς εκείνη τη φορά που πήγες στην Αθήνα και δύο διαφορετικοί άνθρωποι μέσα σε 24 ώρες σε ρώτησαν για το Sense8.

[γέλια]

Νομίζω είναι σίγουρο!