“Μεγάλωσα γοητευμένος από τους ελληνικούς μύθους”: Ρέιφ Φάινς και Ζιλιέτ Μπινός μιλάνε για την Ελλάδα, την Οδύσσεια και τη σχέση τους

Δύο από τους κορυφαίους ηθοποιούς του παγκόσμιου σινεμά βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη ως μεγάλοι καλεσμένοι του φετινού φεστιβάλ, το οποίο και τους απένειμε από έναν τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της καριέρας τους.

Δύο ηθοποιοί με τεράστιες καριέρες καθένας και καθεμία από μόνοι τους, αλλά και με ένα θρυλικό σημείο σύγκλισης που ενώνει τα ονόματα και τις διαδρομές τους για πάντα μεταξύ τους. Έχει πλάκα πώς λειτουργούν αυτά τα πράγματα καμιά φορά.

Η Ζιλιέτ Μπινός κι ο Ρέιφ Φάινς, ο Ρέιφ Φανς κι η Ζιλιέτ Μπινός. Έχουν δουλέψει με τεράστιους δημιουργούς, έχουν κατακτήσει βραβεία και το κοινό και την κριτική και τα φεστιβάλ, έχουν δώσει σπουδαίες ερμηνείες στο σινεμά και στο θέατρο, αλλά έχουν κι ένα μια για πάντα, κοινό σημείο αναφοράς: Την ταινία “Ο Άγγλος Ασθενής” του Άντονι Μινγκέλα, για την οποία μάλιστα η Μπινός κέρδισε κι ένα Όσκαρ-έκπληξη, κι η οποία προβλήθηκε την Παρασκευή το βράδυ στο Ολύμπιον.

Ήταν στο πλαίσιο αυτής της ειδικής προβολής, που οι δύο ηθοποιοί τιμήθηκαν με τον Χρυσό Αλέξανδρο του φεστιβάλ και σε ένα έντονα συγκινητικό κλίμα πήραν το λόγο για να μιλήσουν και για την σχέση τους αλλά και για τη στιγμή αυτή της βράβευσης στην Ελλάδα.

«Αισθάνομαι μεγάλη ευγνωμοσύνη και τιμή που βρίσκομαι εδώ, δίπλα σε αυτή τη σπουδαία γυναίκα», ξεκίνησε ο Ρέιφ Φάινς. «Κάθε συνεργασία μαζί της μοιάζει με όνειρο. Είναι μια εξαιρετική καλλιτέχνιδα, που χαίρεσαι να περνάς χρόνο μαζί της. Είναι μια υπέροχη γυναίκα. Διοχετεύει μια πρωτόγνωρη και μοναδική ενέργεια. Είναι έμπνευση το να δουλεύεις μαζί της. Δίνει και μοιράζεται με έναν τρόπο που δεν τον έχω βιώσει με κανέναν άλλον ηθοποιό. Όπως βλέπετε, είμαι συγκινημένος γιατί την αγαπώ πάρα πολύ», είπε εν μέσω αποθέωσης.

Η γαλλίδα ηθοποιός με τη σειρά της μίλησε για την Ελλάδα: «Ο ουρανός και οι θάλασσές σας αποτελούν πηγή έμπνευσης. Στη ζωή μου, αλλά και στις ζωές όλων μας, οι λέξεις και οι σκέψεις σας, ο Σοφοκλής και ο Όμηρος, οι μεγάλοι φιλόσοφοι και οι άγιοί σας –ιδιαίτερα ο γέροντας Παΐσιος– τροφοδοτούν τη διαδρομή και την καρδιά μου. Σας ευχαριστώ για ό,τι έχετε δώσει στον κόσμο», είπε, προσθέτοντας πως πέρασε τη μέρα περπατώντας στην πόλη και επισκεπτόμενη μοναστήρια.

Ακολούθησε η προβολή του “Άγγλου Ασθενή”, όμως δεν ήταν αυτή η κλασική ταινία, ο λόγος που οι δυο τους βρέθηκαν εδώ, όσο η επανένωσή τους, τόσα χρόνια μετά.

Στην ταινία “Η Επιστροφή” του Ουμπέρτο Παζολίνι, ο Φάινς κι η Μπινός πρωταγωνιστούν ως Οδυσσέας και Πηνελόπη, σε μια νέα αφήγηση της Οδύσσειας. 20 χρόνια μετά, ο Οδυσσέας επιστρέφει, κι είναι ίσως γοητευτικό να κοιτάξει κανείς αυτή την κινηματογραφική επανένωση των δύο, ως μια δική τους Ιθάκη.

«Είμαστε φίλοι και συνεργάτες χρόνια τώρα», μας λέει ο Ρέιφ Φάινς το πρωί του Σαββάτου, μετά την απονομή του Χρυσού Αλέξανδρου και λίγες ώρες πριν την πανελλήνια πρεμιέρα της “Επιστροφής στο φεστιβάλ. Ο Φάινς κι η Μπινός μίλησαν στους δημοσιογράφους, περί Οδύσσειας, περί Ιθάκης, και όχι μόνο.

ΡΕΪΦ ΦΑΪΝΣ: «ΠΗΓΑ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ. Η ΧΩΡΑ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ.»

«Ήξερα το σενάριο, μεγάλωσα γοητευμένος από τους ελληνικούς μύθους, ειδικά με την Οδύσσεια», λέει ο Φάινς. «Είναι μια ιστορία που γνώριζα από μικρό παιδί».

Η ταινία δημιουργήθηκε ύστερα από προτροπή του σκηνοθέτη, Ουμπέρτο Παζολίνι. «Μου έδωσε το σενάριο και πιστεύαμε ότι ίσως το γυρίσω κι εγώ», θυμάται ο ηθοποιός. Τελικά το καθαρό όραμα του Παζολίνι έπεισε τους πάντες ότι εκείνος έπρεπε να το γυρίσει, οπότε το επόμενο βήμα ήταν να βρεθεί η Πηνελόπη. Ο σκηνοθέτης πρότεινε στον Φάινς την ιδέα να είναι η Μπινός.

«Τέλεια», είπε ο Φάινς. «Συναντηθήκαμε με τη Ζιλιέτ, πήγαμε σε ένα βιβλιοπωλείο όπου της πήρα την πιο πρόσφατη μετάφραση της Οδύσσειας από την Έμιλι Γουίλσον, πήραμε μια σέλφι και τη στείλαμε στον Ουμπέρτο λέγοντάς του: “Είμαστε έτοιμοι”.»

Η Μπινός από την πλευρά της γελάει και λέει πως «ο Ρέιφ λέει πως ήταν ιδέα του Ουμπέρτο, ο Ουμπέρτο λέει πως ήταν ιδέα του Ρέιφ… δεν ξέρω ποια είναι η αλήθεια!». Αλλά ήθελε πολύ να το κάνει – ένιωθε πως ήταν με οικογένεια στο γύρισμα. «Πάντα ψάχναμε κάτι να κάνουμε μαζί αλλά είμαστε και πολυάσχολοι, κάνουμε κι οι δύο και θέατρο… μακάρι να κάνουμε θέατρο μαζί μια μέρα», λέει η Μπινός. «Έχουμε μείνει φίλοι μετά τον Άγγλο Ασθενή, αλλά αυτό το πρότζεκτ ένιωθα πως ήταν το σωστό», συμπληρώνει ο συμπρωταγωνιστής της.

Η χημεία των δυο τους είναι πολύ γλυκιά, νιώθεις κάτι το αβίαστο στο πώς κινούνται και μιλάνε ο ένας δίπλα στον άλλο, αλλά και μια έγνοια. Το καταλαβαίνεις από τα ανεπαίσθητα χαμόγελα, από την ήρεμη και καθόλου σφιγμένη γλώσσα του σώματος, από μικρά (όχι φορσέ) αστειάκια, ακόμα κι από αγγίγματα. Όταν κάποια στιγμή αναφέρθηκε από τους παρευρισκόμενους πως και στον “Άγγλο Ασθενή” και στην “Επιστροφή” υπάρχει σκηνή που η Μπινός πλέκει, εκεί λέει «δεν θυμάμαι να πλέκω στον “Άγγλο Ασθενή”… αλλά θυμάμαι να φροντίζω αυτόν εδώ δίπλα μου», χαμογελώντας ενώ τον χάιδεψε.

«Έμαθα την τεχνική, είναι δύσκολη!», συμπλήρωσε ευθύς αμέσως. «Θέλει δεξιότητα που έπρεπε να προσποιηθώ, αλλά η κάμερα ήταν καλή μαζί μου – δεν κράτησε τα ψεγάδια μου. Είναι συναρπαστικό πράγμα, είναι κάπως σαν διαλογισμός, έχει τον ρυθμό του. Είναι σαν αρχαίο συναίσθημα».

Στη επανένωσή τους έπαιξε μεγάλο ρόλο κι η ίδια η Ελλάδα όμως. Απαντώντας σε μια ερώτηση για το κατά πόσο η τοποθεσία σχηματίζει έναν χαρακτήρα που παίζει, η ηθοποιός εξήγησε πως «ήμουν τυχερή που ήρθα στην Κέρκυρα για μια βδομάδα με τον Ουμπέρτο και τον Ρέιφ, ήταν πολύ σημαντικό για μένα να βλέπω το περιβάλλον, τα δέντρα, τον άνεμο, από τα βουνά να βλέπω τη θάλασσα…». Τη βοήθησε γιατί μετά στο στούντιο στη Ρώμη όπου γυριζόταν η ταινία, είχε ένα αληθινό σημείο αναφοράς. «Δουλεύαμε με την πραγματικότητα που είχαμε, κι όλα όσα είχαμε μέσα μας, και φυσικά τη φαντασία μας. Ξέρω, δεν ήταν η Ιθάκη, ήταν η Κέρκυρα… αλλά ΟΚ!», γελάει η Μπινός.

«Εγώ πήγα Ιθάκη δύο φορές», αναλαμβάνει ο Φάινς αμέσως. «Ταξίδεψα στην Ελλάδα. Η χώρα σας είναι εκπληκτική», είπε. «Έχει κάποια ενέργεια ή κάποια δύναμη που αναγνωρίζω. Τα νησιά, η θαλασσογραφία, τα βουνά… υπάρχει κάποιο πνεύμα εκεί πολύ δυνατό. Νιώθω το ίδιο στη Δυτική ακτή της Ιρλανδίας, ήταν τέλειο να νιώθω ότι ήμασταν κοντά στα πνεύματα της χώρας μου όταν γυρίζαμε την ταινία», λέει.

«Ήταν δική μου ερώτηση!», γυρνάει και τον πειράζει η Μπινός. Ο Ρέιφ Φάινς μετασχημάτισε όλο το το σώμα και το πρόσωπο σε ένα σκανταλιάρικο shrug emoji λέγοντας χαμογελαστά: «Δεν κατάλαβα ότι είχαμε διαγωνισμό!».

ΣΑΝ ΒΓΗΚΕ Η ΖΙΛΙΕΤ ΜΠΙΝΟΣ ΣΤΟΝ ΠΗΓΑΙΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΘΑΚΗ

«Σε κάθε ένα από εμάς αντηχεί διαφορετικά», εξηγεί η Μπινός τη σημασία της δραματικής διαδρομής της Πηνελόπης. «Νομίζω ότι είναι μια μοντέρνα γυναίκα, αρχέτυπο. Δεν παραμένει κυριαρχημένη γυναίκα, έχει το δικό της ταξίδι», λέει η ηθοποιός. «Κι έχει να κάνει με το τι σημαίνει να έχεις πίστη – με την δυσκολία ίσως, του να έχεις πίστη», προτείνει.

«Σκεφτόμουν την εσωτερική ζωή στην οποία μας οδηγούσε ο Ουμπέρτο», εξηγεί ο Φάινς για τον δικό του ήρωα. Έναν χαρακτήρα «εκσπλαχνισμένο από την καταστροφή και τον θάνατο και τα φρικτά πράγματα που έκανε… μια φρικτή παράβαση της ανθρωπιάς του». Επεκτείνει όμως το σκεπτικό του: «Είναι κάπως παράδοξο… πότε είναι σωστή πράξη το να χρησιμοποιήσεις βία για να πάρεις αυτό που χρειάζεται; Οι μνηστήρες απειλούν να αρπάξουν αυτό που δεν είναι δικό τους, είναι δυνάμεις του σκοταδιού κι αυτός θέλει να πάρει το σπίτι του πίσω από αυτούς τους ανθρώπους. Ξέρει ότι πρέπει να πάει πίσω λοιπόν, υπάρχει ένα στοιχείο αρχετυπικό – δεν θα φύγουν αλλιώς».

Για την Μπινός αυτή η μελέτη χαρακτήρων αναδεικνύει ίσως έναν τρόπο να αντιμετωπίζεις τον διάβολο. «Η καταστροφή τον τριγυρίζει και για να κρατήσει τα λογικά του πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τον εφιάλτη. Έχει τη δύναμη να μην καταρρεύσει, αλλά πρέπει να βρει έναν πονηρό τρόπο να αντιμετωπίσει τις σκοτεινές δυνάμεις. Τον διάβολο δεν τον αντιμετωπίζεις ευθεώς, αλλά πλαγίως», λέει με νόημα η ηθοποιός. «Έτσι αντιμετωπίζεις μια κατάσταση που σε καταπλακώνει. Είναι μια απάντηση στο πώς έρχεται αντιμέτωπος με τη σκοτεινή σου πλευρά».

Τελικά, η όλη εμπειρία μοιάζει να αφήνει στους δυο τους κάτι πολύ πλούσιο, πόσο μάλλον από τη στιγμή που ένωσε ξανά τους δρόμους τους στη μεγάλη οθόνη – και μάλιστα με φόντο ένα από τα πλέον αρχετυπικά κείμενα την παγκόσμιας κληρονομιάς.

Για να ορίσει τα πράγματα καλύτερα, ο Ρέιφ Φάινς αναφέρθηκε στον Καβάφη. «Υπάρχει στο ποίημα του Καβάφη η ιδέα ότι όλοι με διαφορετικούς τρόπους ψάχνουμε την Ιθάκη μας, την αίσθηση του εαυτού μας. Είμαστε όλοι σε ταξίδι – γι’αυτό η Οδύσσεια είναι τόσο δυναή και μιλάει στους πάντες για μια αίσθηση επιστροφής. Όπου κι αν είναι αυτή. Είναι μια ερώτηση που κουβαλάμε μέσα μας».

«Σε αυτό το ταξίδι συνάντησα και έπλευσα με τη Ζιλιέτ και με το συνεργείο της ταινίας. Το αποτέλεσμα θα είναι αυτό που είναι, αλλά η δουλειά κάθε μέρα ήταν μια τέλεια απόλαυση. Να δουλεύω με τη Ζιλιέτ και τους υπόλοιπους ηθοποιούς… είμαι ευγνώμων που το έζησα», καταλήγει.

«Ως ηθοποιός προσπαθείς να κάνεις κάθε δευτερόλεπτο και κάθε ίντσα να σου ανήκει. Να έχει νόημα, να είναι μες στο δέρμα σου», ομολογεί η Μπινός. «Το να μοιράζομαι αυτή την ιστορία με τον Ρέιφ ήταν κάτι το ξεχωριστό, γιατί γνωριζόμαστε τόσα χρόνια και μάλλον φτάνουμε σε μια ηλικία που λες… ω, μπορεί και να είναι το τελευταίο μας φιλμ μαζί», συνεχίζει φορτισμένη.

Και μαζί τους, ο σκηνοθέτης Ουμπέρτο Παζολίνι να ενορχηστρώνει αυτό το τόσο συναισθηματικό και για τους ίδιους reunion μέσα από την νέα αφήγηση μιας ιστορίας όσο παλιά κι ο πολιτισμός μας. «Μπορούσε να το δει ο Ουμπέρτο ότι ζωντάνευε, ήταν πολύ συγκινητικό. Αυτό εύχεσαι ως ηθοποιός, αυτό που κάνεις να είναι τελικά αληθινό», λέει η Μπινός που σε αυτό το σημείο πλέον δακρύζει.

«Όταν μπορούμε να το μοιραστούμε αυτό, τότε είναι που λες… ΟΚ, άξιζε», καταλήγει με ένα μεγάλο χαμόγελο, με τον Ρέιφ Φάινς δίπλα της να χαμογελάει κι εκείνος περήφανα. «Άξιζε».