Ο Ρόμπερτ Πάτινσον ταξιδεύει στη “Μαύρη Τρύπα” και το “Transit” λέει μια ιστορία εποχής στο σήμερα

Έχουμε το πλήρες line-up του Φεστιβάλ Καννών!

Τέρενς Μάλικ, Σελίν Σιαμά, Πέδρο Αλμοδόβαρ, Ξαβιέ Ντολάν, αδερφοί Νταρντέν και πολλοί ακόμη, γνωστοί αλλά και ανερχόμενοι σκηνοθέτες απαρτίζουν ένα ρόστερ επιλογών που αγκαλιάζουν την παράδοση του Φεστιβάλ προτείνοντας και πολλά νέα πράγματα, συνεχίζοντας την περσινή κατεύθυνση. Θα έχουμε περισσότερα να πούμε σύντομα.

Όσο για μεγάλες απουσίες, τόσο η ταινία του Ταραντίνο όσο και της Γκρέτα Γκέργουιγκ, απουσιάζουν από την ανακοίνωση. Αν οι φήμες αληθεύουν, το στούντιο πίσω κι από τις δύο θέλει να δώσει μόνο μία ταινία στο Φεστιβάλ. Περιμένουν μέχρι τελευταία στιγμή να δουν αν θα ολοκληρωθεί έγκαιρα ο Ταραντίνο, κι αν όχι θα επιλεγεί η Γκέργουιγκ. Οπότε έχουμε λίγο δράμα ακόμα μέχρι την έναρξη του Φεστιβάλ τον άλλο μήνα.

Πάμε στις κριτικές της εβδομάδας:

Μαύρη Τρύπα

*****

(“High Life”, Κλερ Ντενί, 1ω50λ)

Καστ: Ρόμπερτ Πάτινσον, Ζιλιέτ Μπινός, Μία Γκοθ, Αντρέ Μπέντζαμιν

Η προηγούμενη ταινία της Κλερ Ντενί: Η “Λιακάδα Μέσα Μου”, μια ρομαντική κομεντί που αποφεύγει κάθε πιθανό κλισέ του είδους και αφήνει την Ζιλιέτ Μπινός να κουβαλήσει την ταινία με μια επιδέξια μίξη αισθηματικής έντασης και αεράτου ερωτισμού.

Η καινούρια: Πατέρας (Ρόμπερτ Πάτινσον) και κόρη ζουν σε ένα διαστημόπλοιο στα βάθη του διαστήματος καθώς η ταινία σταδιακά ξεδιπλώνει τις βίαιες συνθήκες που οδήγησαν εκεί. Τι απέγιναν τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος και ποιος ήταν ο σκοπός της γιατρού (Μπινός) που πραγματοποιούσε μια σειρά πειραμάτων στο πλήρωμα; Τι από όλα αυτά έχει τελικά σημασία καθώς κατευθυνόμαστε στη μαύρη τρύπα;

Και πώς είναι: Είναι εξαιρετικά γαλλική, σε περίπτωση που κανείς φοβόταν πως το αγγλόφωνο καστ κι η παρουσία του Πάτινσον στον κεντρικό ρόλο θα οδηγούσαν τη Ντενί σε πιο συμβατικά μονοπάτια. Η Γαλλίδα δημιουργός με οποιοδήποτε είδος κι αν καταπιάνεται, οδηγεί πάντα με σιγουριά την εξερεύνησή της σε απολύτως προσωπικά μονοπάτια, κοιτάζοντας την ψυχολογία της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από όρους αυστηρά σωματικούς, ερωτικούς, αισθηματικούς, σεξουαλικούς. Το έχει κάνει σε κανιβαλιστικό gore (η αγαπημένη μου ταινία της, “Trouble Every Day”), σε ρομαντική κομεντί (η προαναφερθείσα “Λιακάδα”, σε πολεμικό δράμα (το κλασικό της φιλμ “Beau Travail”). Το κάνει και σε ένα κλειστοφοβικό sci-fi για ένα πλήρωμα που ταξιδεύει προς μια μαύρη τρύπα, λίγο-πολύ καταδικασμένο σε μια ζωή απομόνωσης.

Η Ντενί κοιτάζει το μαύρο του διαστήματος και την επιστήμη πίσω από κατασκευασμένα θαύματα όπως ένα υποθετικό διαστημόπλοιο, κι αυτό στο οποίο επιστρέφει είναι κάτι απολύτως σαρκικό, ζωώδες, μακριά από κανόνες ή συνέπεια ή λογική. Ακολουθεί ένα πλήρωμα καταδίκων σε αυτό που είναι μια αποστολή, ουσιαστικά αυτοκτονίας, καταλήγοντας στη διαπίστωση πως η ίδια μας η ύπαρξη είναι μια αποστολή αυτοκτονίας και το μόνο που υπάρχει στο ενδιάμεσο, στην πορεία, είναι βία, αίμα, σάρκα και κάθε λογής υγρά. Υπαρξιακό, ερωτικό, και τρομερά άνισο: Όλη η ουσία του φιλμ μπορεί να εντοπιστεί σε ένα ξεκομμένο εικοσάλεπτο ή 2-3 σεκάνς, κάτι που δεν είναι απαραιτήτως αρνητικό, μόνο που τα περισσότερα επιμέρους επεισόδια βρίσκουν τη Ντενί να κοιτάζει σχετικά αμήχανα το πλήρωμα δίχως τρομερές εμπνεύσεις ή ιδέες.

Παραμένει όμως σε κάθε περίπτωση ένα γλυκό (χάρη στο πόσο πεισματικά ντεμοντέ και αυθεντικό είναι) κατασκεύασμα, το αποτέλεσμα του μυαλού και των αισθήσεων μιας αγνής δημιουργού που έχει κάτι στο μυαλό της και το προβάλλει διαρκώς, σε κάθε είδους παλέτα μπορεί να βρει μπροστά της. Η νέα της απόχρωση μάλιστα, ο Ρόμπερτ Πάτινσον, συνεχίζει την πορεία που χαράζει ως ένας από τους πιο ενδιαφέροντες πρωταγωνιστές του σημερινού παγκόσμιου σινεμά. Ο Πάτινσον, φύσει χαρισματικός ως παρουσία, αφήνεται πλήρως στα χέρια σκηνοθετών που εμπιστεύεται και θαυμάζει, μετασχηματιζόμενος κάθε φορά σε κάτι εντυπωσιακά νέο, από το “Cosmopolis” στο “Lost City of Z” κι από το ερμηνευτικό του αποκορύφωμα στο φοβερό “Good Time” ως τη “Μαύρη Τρύπα”. Στο μέλλον θα θεωρείται ένας αληθινά εμβληματικός πρωταγωνιστής της εποχής μας, και ιδιοσυγκρασιακές δημιουργίες σαν τη “Μαύρη Τρύπα” μπορούν μόνο να ενισχύσουν αυτή του τη φήμη.

Μια σκηνή που μου έμεινε στο μυαλό: Μιλώντας για σάρκες και πάσης φύσεως υγρά, η αναμφίβολα σπουδαιότερη συνεισφορά του φιλμ στον κανόνα της επιστημονικής φαντασίας θα θεωρείται οπωσδήποτε το “fuckbox”. Τι είναι αυτό; Δε θα πούμε περισσότερα- ένα περιβάλλον στο οποίο το διάστημα, η κατασκευή, η σάρκα γίνονται ένα. Iconic.

Transit

*****

(Κρίστιαν Πέτζολντ, 1ω41λ)

Καστ: Φραντζ Ρογκόφσκι, Πόλα Μπιρ

Προσπαθώντας να ξεφύγει από την κατεχόμενη από τους Ναζί Γαλλία, ο Γκέοργκ κλέβει την ταυτότητα ενός πολιτικά ενεργού συγγραφέα που είναι τώρα νεκρός. Όταν ξεμείνει στη Μασσαλία, θα ερωτευτεί τη Μαρία, τη νεαρή χήρα του ανθρώπου του οποίου την ταυτότητα έχει αποσπάσει. Ο Κρίστιαν Πέτζολντ (“Phoenix”, “Barbara”) ήταν ανέκαθεν ένας τεχνικά τελειομανής σκηνοθέτης του οποίου η προσοχή στην λεπτομέρεια και την τεχνική αρτιότητα είχαν ως αποτέλεσμα εντυπωσιακά φιλμ μα -ενδεχομένως- κάπως θεματικά και συναισθηματικά αποπνικτικά κατά τόπους. Είναι όμως αυτός ο απόλυτος έλεγχος εικόνας και θεματικής που του επιτρέπει να παραδώσει με το “Transit” κάτι παραπάνω από απλώς την καλύτερη ταινία του.

Ο Πέτζολντ διασκευάζει το ομώνυμο βιβλίο του 1942 διατηρώντας τη δράση σε εκείνη την εποχή, μα επανατοποθετώντας την, με έναν τρόπο κυρίως οπτικό αλλά και ρυθμικό, στο σήμερα. Δεν πρόκειται ακριβώς για υπόθεση αναχρονισμού, μιας και τυπικά, η ιστορία εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα στο 1942 (η μόνη ευθεία αναφορά που έχουμε σε χρονική στιγμή είναι πράγματι στα ‘40s σε ένα κομμάτι χαρτί, και οι καταστάσεις αφορούν πράγματι εκείνο το ιστορικό πλαίσιο) όμως τα αυτοκίνητα, η αστυνομία, τα γκραφίτι, η κοινωνικοπολιτική σημειολογία, είναι σημερινά. Μα όχι κι απολύτως, μιας και συμπεριφορές, διάλογοι, ακόμα και δυναμικές μεταξύ ανθρώπων μπορούν να αφορούν εξίσου το τότε, όσο και το τώρα. Το “Transit” δεν είναι ούτε μια ταινία εποχής, ούτε μια ταινία αναχρονιστικά συμβολική, παρά είναι λοιπόν ένα φιλμ σε (μετα)κίνηση. Σαν ξεκολλημένο από τον χρόνο και την ίδια την Ιστορία, το αριστούργημα του Πέτζολντ δεν έχει χωροχρονική άγκυρα, δεν έχει επίκεντρο. Αυτή η εξιστόρηση πάνω στον απόλυτο τρόμο και τη φρίκη της εξάπλωσης του φασισμού απλώς συμβαίνει πάντοτε και παντού, ταυτόχρονα, ένα απειλητικό σύννεφο ταυτοχρόνως πάνω από όλη την ξεδιπλωμένη Ιστορία.

Στην καρδιά του φιλμ, ακόμα κι οι ίδιοι οι ήρωες μοιάζουν με φαντάσματα. Το πρώτο μέρος εξελίσσεται σαν άψογα κατασκευασμένο χιτσκοκικό θρίλερ διπλών ταυτοτήτων για ανθρώπους που υποδύονται πως είναι κάτι άλλο και σταδιακά χάνονται μέσα στην πλαστή τους περσόνα, και μετά την μέση το θέαμα απογειώνεται καθώς η ταινία μετασχηματίζεται πλήρως σε ερωτικό μελόδραμα. Για ανθρώπους που προσπαθούν να αποδράσουν, να ξεφύγουν, πάντα ανάμεσα σε δύο μέρη, σε δύο ταυτότητες, σε δύο χρονικές στιγμές, υπό τη μόνιμη, διαρκή, αμετακίνητη, αχρονική απειλή του φασισμού.

Το “Transit”, μια καθηλωτική ιστορία φαντασμάτων που πλέκει περίτεχνα και επιβλητικά στοιχεία κατασκοπικού θρίλερ και σαρωτικού ρομάντζου, καταλήγει μέσα από το μεγαλείο και την ακρίβεια της κατασκευής του να εκπροσωπεί κάτι το ανατριχιαστικά μόνιμο και επίμονο. Στην ταινία του Πέτζολντ τίποτα δεν είναι στη θέση του, παρά άνθρωποι και η ίδια η Ιστορία βρίσκονται σε διαρκή μετακίνηση, με μια ασαφή ελπίδα επιβίωσης ενάντια σε έναν εχθρό που απλώς, διαρκώς, υπάρχει. Μια από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας.

Επίσης προβάλλονται

Ένας Ελέφαντας Στέκεται Ακίνητος

*****

(“Da xiang xi di er zuo / An Elephant Sitting Still”, Χου Μπο, 3ω50λ)

Οι ζωές τεσσάρων ανθρώπων συνδέονται σε μια πόλη της Κίνας στη διάρκεια μιας μοιραίας μέρας. Θάνατος, αδιέξοδο και ελπίδα σε διαρκή διαπραγμάτευση, καθώς όλοι οι καθημερινοί ήρωες του φιλμ αναζητούν φως στο τούνελ, σε έναν κόσμο θρυμματισμένο, αποπνικτικό. Ακούγεται βαρύ, και είναι. Όμως στις σχεδόν 4 ώρες του, το Μπέλα Ταρ-ικών επιρροών φιλμ μετατρέπεται σε κάτι το σχεδόν ελεγειακό, μέσα από τα μακρά του μονοπλάνα παρατήρησης- μέσα από την υπομονετική του καταγραφή της παραμικρής συμπεριφοράς και αντίδρασης, νιώθεις στο πετσί σου την απεγνωσμένη προσπάθεια του σκηνοθέτη Χου Μπο να εντοπίσει κι ο ίδιος τα όσα αναζητούν οι ήρώες του, καθώς μιλάνε διαρκώς τόσο για απόδραση (σε μια επαρχιακή πόλη-ελπίδα) όσο και για συμβολικά θαύματα της φύσης (έναν ελέφαντα που στέκεται ακίνητος, χωρίς να αντιδρά στον μόνιμο πόνο της ύπαρξης).

Ο Χου Μπο, 29 χρονών την περίοδο δημιουργίας του φιλμ, αυτοκτόνησε αμέσως μετά την ολοκλήρωσή του, δίνοντας μια επιπλέον τραγική διάσταση και ανάγνωση στο έργο-κληρονομιά που άφησε πίσω. Ένα τεράστιο ντεμπούτο και ταυτόχρονο κύκνειο άσμα που δίχως αμφιβολία θα μνημονεύεται για πάρα πολλά χρόνια στο μέλλον.

O Ευγενικός Κύριος Λινκ (“Missing Link”, Κρις Μπάτλερ, 1ω34λ). Ένας εξερευνητής ανακαλύπτει το χαμένο εξελικτικό κρίκο ανθρώπου και πιθήκου, στο νέο φιλμ κινουμένων σχεδίων του στούντιο Laika, που τα τελευταία χρόνια μας έχει φέρει μερικές από τις ομορφότερες ταινίες του είδους, από τον “Κούμπο και τα Δύο Νήματα” ως το “Coraline”.

Η Κατάρα της Γιορόνα (“The Curse of La Llorona”, Μάικλ Τσάβες, 1ω33λ). Ταινία τρόμου στο ευρύτερο σύμπαν του “Conjuring” βασισμένη σε μεξικάνικο θρύλο του 17ου αιώνα. Ο θρύλος λέει πως όταν βλέπεις τη φράση “από τον παραγωγό Τζέιμς Γουάν” καλύτερα να βρεις σε streaming να δεις τις ταινίες που ο Γουάν σκηνοθέτησε νωρίτερα στο ίδιο franchise.

Γυναίκες με τα Όλα τους (“Die göttliche Ordnung / The Divine Order”, Πέτρα Βόλπε, 1ω36λ). Το 1971, μια νεαρή σπιτονοικοκυρά οργανώνει τις γυναίκες της πόλης της για να διεκδικήσουν δικαίωμα ψήφου.

Μάρνι, μια Τρελή Συμμορία (“Marnies Welt / Marnie’s World”, Κρίστοφ & Βόλφγκανγκ Λάουνσταϊν, 1ω32λ). Τέσσερα ζώα τρέχουν να ξεφύγουν, σε παιδικό animation εμπνευσμένο από ιστορία των αδερφών Γκριμ.

Παίζεται ακόμα

Μια ταινία που ήδη παιζόταν στις αίθουσες και αξίζει να δεις αν την έχασες.

Αμάντα

*****

(“Amanda”, Μίκαελ Χερς, 1ω47λ)

Ο Ντέιβιντ πρέπει να φροντίσει την μικρή ανιψιά του, Αμάντα, όταν η αδερφή του σκοτώνεται σε τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι. Ένα γλυκόπικρο, εγκάρδιο φιλμ για την ανάγκη του να συνεχίζεις, και του πώς στις μικρές λεπτομέρειες της κάθε ξεχωριστής ζωής, δεν υπάρχει μεγάλη ή μικρή ή λογική ή παράλογη τραγωδία, υπάρχει μόνο η απώλεια, και υπάρχει μόνο το “και τώρα;”. Μικρό και χαμηλών τόνων, αλλά αξιοσημείωτο.