Οι χιλιάδες “αόρατες” γκασταρμπάιτερ μανάδες που σκανδαλωδώς αγνόησε η ιστορία

Η Κωστούλα Τωμαδάκη καταγράφει στο ντοκιμαντέρ της “Η μητέρα του Σταθμού”  γυναίκες, μετανάστριες του ’60 στις φάμπρικες της Γερμανίας, τρεις φορές αόρατες: αγράμματες, ξένες και γυναίκες. Μετά τη λαμπρή του πορεία το ντοκιμαντέρ θα παρουσιαστεί από τις 22 Φεβρουαρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Μετεμφυλιακή Ελλάδα, φτώχεια, ανεργία, η μετανάστευση μονόδρομος για τις χιλιάδες γυναίκες, κυρίως, από τα χωριά της Βορείου Ελλάδας που ερήμωσαν μέσα σε μια δεκαετία. Με τρένα, καράβια και εισιτήριο χωρίς επιστροφή, νέες γυναίκες, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα, κάποιες αγράμματες, έφτασαν στις φάμπρικες της Γερμανίας.

Οι περισσότερες έχοντας αφήσει πίσω τους την οικογένεια: Τα παιδιά – βαλίτσα που μεγάλωσαν μέσα σε μια συνεχή μετακίνηση, κάποια έμεναν στο χωριό με την γιαγιά, ανάμεσα σε δύο γλώσσες, δύο εκπαιδευτικά συστήματα, δύο πατρίδες. Φτάνοντας στην τρίτη γενιά μεταναστριών, σε εκείνες τις νέες γυναίκες με επαγγελματικά εφόδια που έχουν εξισωθεί πλήρως με τη δυναμική των υπόλοιπων Ευρωπαίων γυναικών και επιλέγουν οι ίδιες πού και πώς θα ζήσουν. Και αποτίνουν τον δικό τους φόρο τιμής στις γκασταρμπάιτερ μανάδες που πάλεψαν για να τους προσφέρουν αυτήν την ευκαιρία.

Γυναίκες με τριπλή αορατότητα…

Η Κωστούλα Τωμαδάκη σε συνέντευξη που έδωσε πέρσι, λίγο πριν την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, σημείωσε χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 για το τι ήταν αυτό που την παρακίνησε να ασχοληθεί με τις γυναίκες αυτές. ”Μερικές εικόνες είναι σαν τα λαχεία που σου αλλάζουν τη ζωή. Το πρωί θα ξυπνήσεις διαφορετικά. Φαίνεται ότι δεν ξέχασα τα παιδικά καλοκαίρια, στο μητρικό χωριό έξω από τα Καλάβρυτα, που πλήρωσε βαρύ τίμημα στον πόλεμο, και το παιχνίδι με τα παιδιά που όλοι φώναζαν “Γερμανάκια.

Τα περισσότερα επέστρεφαν με τους γονείς τους στις πόλεις της Γερμανίας που ζούσαν, αλλά ήταν και κάποια άλλα παιδιά που έμεναν με τη γιαγιά και έβλεπαν τους γονείς τα καλοκαίρια και τις γιορτές. Μετά ήταν η κρίση του 2011 που πάρα πολλοί νέοι άνθρωποι αναζήτησαν καλύτερη επαγγελματική τύχη σε μια ξένη χώρα, και έτσι ξανασκέφτηκα το θέμα του ξεριζωμού. Τυχαία “έπεσα” πάνω σε νοσοκομεία στο Μόναχο που ζητούσαν Έλληνες γιατρούς και είδα γονείς να συνομιλούν μέσω του Skype με τα παιδιά τους που είχαν ξενιτευτεί”.

Στην ίδια συνέντευξη αναφέρθηκε και στο γιατί αυτές οι γυναίκες είναι “αόρατες”: “Οι μετανάστριες της 1ης γενιάς που έφυγαν, οι περισσότερες από τα χωριά της Βορείου Ελλάδας και έφτασαν στο σταθμό του Μονάχου και από εκεί στις φάμπρικες, ήταν ξένες, κάποιες μόνες, με μορφωτικό επίπεδο, ιδιαίτερα, χαμηλό και γυναίκες. Στην αρχή, έκαναν μια μηχανική δουλειά ανειδίκευτης εργάτριας και μη γνωρίζοντας την γλώσσα είχαν ελάχιστες κοινωνικές επαφές, εκτός από τους δικούς τους.

Έτσι, είχαν τριπλή αορατότητα. Ήταν ξένες, αμόρφωτες και γυναίκες. Η πλειοψηφία των ανδρών δούλευε στα εργοστάσια σε διαφορετική βάρδια από τη γυναίκα τους για να φυλάνε τα παιδιά που γύριζαν από το σχολείο. Κάποιοι άλλοι άντρες, εκείνη τη σκληρή εποχή, λόγω πολιτικών φρονημάτων, δεν κατάφεραν να μεταναστεύσουν στη Γερμανία να ενωθούν με τις οικογένειές τους και τα παιδιά που τους περίμεναν”.

Οι γυναίκες γκασταρμπάιτερ στα φεστιβάλ όλου του κόσμου

Η Μητέρα του Σταθμού έκανε πρεμιέρα τον Αύγουστο του 2022, ως υποψήφια για βραβείο, στο Mumbai International Film Festival στη Βομβάη, ενώ προβλήθηκε με μεγάλη επιτυχία στους Ανοιχτούς Ορίζοντες του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Οι «αόρατες» γυναίκες, μετανάστριες του ’60 στις φάμπρικες της Γερμανίας, τρεις φορές αόρατες -αγράμματες, ξένες και γυναίκες- κατάφεραν να συγκινήσουν Φεστιβάλ και θεατές εκτός Ευρώπης.

Έως σήμερα τo ντοκιμαντέρ έχει πάρει μέρος και έχει αποσπάσει βραβεία σε κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ανάμεσα τους στις πόλεις: Μουμπάι, Μπουένος Άιρες, Μόντρεαλ, Τορόντο, Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Χόλυγουντ, Αττάλεια, Χιούστον, Σικάγο, Σίδνεϊ, Τζαϊπούρ, Ντουμπάι, Μελβούρνη, Βαρσοβία, Μπογκοτά, Βοστώνη, Χιούστον, Σαν Φρανσίσκο.