Στο “Uncut Gems”, ο Adam Sandler δίνει την ερμηνεία της χρονιάς

Το συναίσθημα είναι πολύ γνώριμο. Υπερβολικά γνώριμο, περισσότερο από όσο θα θέλαμε. Είχες ποτέ σου μια από εκείνες τις κολασμένες βδομάδες όπου τα πάντα μοιάζουν να κρέμονται από μια κλωστή; Όπου προσπαθείς να οργανώσεις στο μυαλό σου ένα ντόμινο από μικροσυναλλαγές, με το μυαλό να γονατίζει από το άγχος καθώς προσπαθείς να στριμώξεις μια αποπληρωμή το μεσημέρι της μιας μέρας ενώ ένα τεράστιο ερωτηματικό πλανάται γύρω από το πώς θα μοιάζει ο λογαριασμός σου την αμέσως επόμενη; Κι όλα αυτά ενώ, με κάποιο παρανοϊκό τρόπο, το αληθινά μεγαλύτερό σου άγχος είναι το αν η ομάδα που θες θα καταφέρει να κερδίσει στον ημιτελικό του ΝΒΑ;

Ναι, το “Uncut Gems” είναι η σύγχρονη καθημερινότητα σε μορφή διαρκούς κυνηγητού. Πάρτε βαθιά ανάσα, γιατί θα σας χρειαστεί.

Το “Uncut Gems” («Άκοπο Διαμάντι», ήδη διαθέσιμο στην Ελλάδα από το Netflix) είναι η νέα ταινία των αδερφών Safdie, δημιουργών που ταρακούνησαν τα νερά με το θρίλερ “Good Time”, όπου έβαλαν τον Robert Pattinson σε φουλ αμοραλιστικό mode να τρέχει ασταμάτητα στη διάρκεια μιας βραδιάς, σχηματίζοντας μια διαδρομή πανικού και μικρο-καταστροφής στο πέρασμά του.

Στο νέο τους φιλμ, ένας σκιώδης κοσμηματοπώλης στη Νέα Υόρκη, που διαρκώς χρωστάει και διαρκώς ψάχνει να πετύχει την επόμενη κερδοφόρα κομπίνα, τολμά το μεγαλύτερό του στοίχημα μέχρι σήμερα. Καταφέρνει να φτάσει στα χέρια του ένα σπάνιο πέτρωμα, ένα άκοπο διαμάντι μέσα από τα χρώματα του οποίου, λένε, μπορείς να δεις όλο το σύμπαν. Γύρω από αυτό το αντικείμενο, από αυτό το πέτρωμα, στήνεται μια σειρά από κομπίνες, απάτες, ψέματα και στοιχήματα αξίας εκατομμυρίων. Ο Howard θα πρέπει να φέρει εις πέρας το στοίχημα της ζωής του για να γλιτώσει, προσπαθώντας παράλληλα να ισορροπήσει τα λεπτά όρια οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.

Στο κέντρο αυτής της φρενήρους κούρσας απέναντι στο χρόνο, την υπομονή και τη λογική, βρίσκεται ο Adam Sandler σε μια ερμηνεία που όχι μόνο δεν έρχεται κόντρα στις ερμηνευτικές του ευαισθησίες, αλλά λειτουργεί και σαν υπομονετικό τους επιστέγασμα. Είναι ένα τέλειο κάστινγκ για το ρόλο ενός χαρακτήρα που μοιάζει να βρίσκεται μονίμως μια λάθος στροφή από την καταστροφή ή από την έκρηξη. Ο Sandler, είτε παίζει σε broad κωμωδία είτε σε χαμηλότερων τόνων δράμα, είναι από τους καλύτερους που υπάρχουν στο να μεταδίδει μια αίσθηση ελάχιστα συγκρατημένης οργής. Είναι σαν φυτίλι που καίει μονίμως στο ίδιο σημείο, κι αυτό τον κάνει ταυτόχρονα τραγικό αλλά και αστείο.

Σε μια ταινία τόσο ολότελα νεοϋορκέζικη όσο το “Gems”, δε θα υπήρχαν πολλοί ηθοποιοί που θα μπορούσαν να αποδώσουν καλύτερα αυτή την αίσθηση νευρικής ισορροπίας, όπου τα πάντα λειτουργούν σε ένα τέτοιο επίπεδο έντασης όπου η οργή κι ο πανικός μοιάζουν ως ένα παρανοϊκό είδος ηρεμίας. Ο Howard του Adam Sandler διαρκώς τρέχει (τρέχει για να προλάβει, τρέχει για να επανορθώσει, τρέχει επειδή δεν ξέρει να κινείται κάπως αλλιώς) και διαρκώς φωνάζει (φωνάζει για να μεταπείσει, φωνάζει γιατί είναι σε απόγνωση, φωνάζει επειδή δεν ξέρει να επικοινωνεί κάπως αλλιώς) μέσα σε ένα περιβάλλον ντόμινο σχέσεων βασισμένων στη συναλλαγή, στο χρήμα, στην αξία.

Τα πάντα μπορούν να κριθούν ή να αλλάξουν βάσει μια διαφορετικές αποτίμησης αξίας, είτε αυτό αφορά αντικείμενα, πετράδια, δαχτυλίδια, στοιχήματα, ή ακόμα και ανθρώπους- τα πάντα στο τέλος κρίνονται σε ένα παιχνίδι εντυπώσεων, και στο κατά πόσο ένας χαρακτήρας-κλειδί μπορεί να φανεί πως κατέχει μια συγκεκριμένη αξία στα μάτια των άλλων.

Είναι κι αυτό κάποιου είδους συναλλαγή.

(Θα επεκταθούμε πάνω στην ταινία, επειδή είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά φιλμ της χρονιάς, αλλά πρώτα να ξεκαθαρίσουμε αυτό: Το ότι δεν προτάθηκε για Όσκαρ ο Sandler παρά την καμπάνια της εταιρείας, είναι παρανοϊκό. Πολλές μεγάλες ερμηνείες έχουν μείνει στην απέξω επειδή οι ταινίες για πολλούς λόγους δεν αποτελούν οσκαρικό υλικό ούτε μπήκαν ποτέ εξαρχής στη συζήτηση. Αλλά ένα καλλιτεχνικό σώμα είδε αυτή την ταινία και αποφάσισε συλλογικά να αρνηθεί αυτή την υποψηφιότητα για μια πασιφανέστατα καθηλωτική και ολοκληρωτική ερμηνεία που δε σε αφήνει να ηρεμήσεις ούτε μισό δευτερόλεπτο; Είναι ένα σκάνδαλο, και τα Όσκαρ ακυρώνονται. Πάμε παρακάτω.)

Μέσα σε αυτό το κινηματογραφικό έμφραγμα που είναι η ταινία, μέσα από συναλλαγές, απίθανα στοιχήματα, δημοπρασίες και αντισταθμίσματα προσωπικής αξίας έναντι κοινωνικής, οι Safdies κάνουν κάτι επιπλέον εντυπωσιακό. Στήνουν όλο το στόρι γύρω από μια σειρά πραγματικών εμφανίσεων του Kevin Garnett των Celtics, ο οποίος κρατά στην ταινία έναν κεντρικό ρόλο παίζοντας τον εαυτό του. Ο KG έρχεται στον Howard για ψώνια, μαγεύεται από το πετράδι και ουσιαστικά εκκινεί την πλοκή με έναν τρόπο που ‘ξαναγράφει’ την πραγματικότητα όπως έχουμε δει να συμβαίνει σε προχωρημένες πλοκές υπερηρωικών σαπουνόπερων α λα X-Men.

Σε αυτά τα κόμικ είναι πολύ συχνή η δημιουργία πλοκής στη λογική: “θυμάστε το Τάδε στόρι; ε, τώρα, 8 χρόνια μετά, θα διαβάσετε τι *πραγματικά* συνέβη ανάμεσα σε εκείνες τις σελίδες”. Αυτή η τακτική, γνωστή ως retcon, είναι μια άλλοτε φτηνή κι άλλοτε εφευρετική μέθοδος να γραφτούν ιστορία χτισμένες πάνω σε θεμέλια κλασικών ιστοριών, κι εδώ οι Safdies διασκεδάζουν απίστευτα κάνοντας κάτι αντίστοιχο με την πραγματικότητα, δίνοντας μαγικές διαστάσεις σε ένα παιχνίδι ΝΒΑ ή αδιανόητο σασπένς συνδέοντάς το με έναν θρίαμβο ή μια καταστροφή.

Ταυτόχρονα, δίνουν σε μια κατά τα άλλα εντελώς καθημερινής και πεζή ιστορία κομπιναδόρων, σχεδόν μυθικό χαρακτήρα. Ακολουθώντας τις μανιακές διαδρομές του Howard, που αλλάζει το ένα απόκτημα αξίας με ένα άλλο (ακόμα κι αν το ένα είναι ένα υποθετικό πετράδι και το άλλο είναι ένα οριακό στοίχημα) μέσα σε λίγα λεπτά, οι Safdies στήνουν την ανθρωπογεωγραφία μιας Νέας Υόρκης πάνω στον κάθε λογής χαρακτήρα της. Μέσα σε ένα φθαρμένο καλειδοσκοπικό αισθητικό σπιράλ τεταμένων ήχων, αστραφτερών διαμαντιών, όμορφων γυναικών και απειλητικών εγκληματιών. Επιχειρηματίες, ράπερς, μικροπωλητές, σταρλετίτσες, οικογενειάρχες, εγκληματίες, celebrities, αθλητές, οι πάντες συνδέονται με όλους μέσα από την πρακτικότατη συνοχή της ανταλλάξιμης αξίας. Και στο επίκεντρο του όλου χάους υπάρχει ένα πετράδι στο οποίο οι ήρωες, η κάμερα και τελικά το ίδιο το στόρι, φέρονται σα να έχει κάτι το μαγικό.

Είτε δεν είχαν ανακαλύψει ακόμα τη γραφή είτε την έχουν πια σχεδόν προσπεράσει, οι άνθρωποι έστηναν τις κοινωνίες τους πάνω σε μία βασική αρχή, αποκτημάτων ανταλλακτικής αξίας. Από την αυγή του πολιτισμού μέχρι σήμερα, από τους κυνηγούς των σπηλαίων ως τους μπασκετμπολίστες της Νέας Υόρκης, οι άνθρωποι σχημάτιζαν φυλές και με μανία παράλογη σε βαθμό πια ενστικτώδη, κυνηγούσαν μαγικά εντυπωσιακά πετράδια, σχεδόν υπνωτισμένοι από τη δύναμή τους. Μέσα σε αυτά, μπορείς να δεις ολόκληρο το σύμπαν. Τελικά, και ολόκληρη την Ιστορία.

*Το “Uncut Gems” («Άκοπο Διαμάντι») streamάρει ήδη στο Netflix. Ο Adam Sandler δεν είναι υποψήφιος για Όσκαρ.