Στο Βερολίνο, οι κινηματογραφικές αίθουσες λένε την ιστορία της πόλης

Αυτό που κάνει το Βερολίνο να διαφέρει από τα υπόλοιπα μεγάλα Φεστιβάλ της Ευρώπης είναι το πόσο ξεκάθαρα ανήκει στην πόλη του. Ένα Φεστιβάλ σαν τη Βενετία διεξάγεται όλο μέσα σε έναν συγκεντρωμένο χώρο, το οποίο έχει τη δική του γοητεία, όμως αυτό που κάνει το Βερολίνο δύσκολα θα το δει κανείς αλλού, ειδικά σε μια διοργάνωση τόσο μεγάλη.

Είναι Φεστιβάλ πραγματικά ανοιχτό στην πόλη του, κι αυτό το δείχνει με πολλούς τρόπους. Οι περισσότερες προβολές είναι ανοιχτές στο κοινό. Οι αίθουσες δεν βρίσκονται ξεκομμένες σε ένα σημείο, αλλά βρίσκονται διάσπαρτες σε περιοχές του Βερολίνου, από την Ποτσντάμερ ως την Αλεξάντερπλατς κι από το Κρόιτσμπεργκ μέχρι διαφορετικές κάθε χρόνο, συγκεκριμένα επιλεγμένες γειτονιές. Οι προβολές γίνονται από μικρά και τεράστια θέατρα που μεταμορφώνονται σε σινεμά για δυο βδομάδες τον χρόνο, μέχρι αίθουσες σε multiplex, κι από εντυπωσιακές αίθουσες με μερικές από τις μεγαλύτερες οθόνες στην Ευρώπη, μέχρι μικρά τοπικά χιπ σινεμά που χωράνε λίγες δεκάδες θεατές.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Μπερλινάλε το 2010 εισήγαγε στο πρόγραμμα μια ενότητα με την ονομασία Berlinale Goes Kiez, που σε κάθε διοργάνωση μεταφέρει το πρόγραμμα του Φεστιβάλ σε επιλεγμένες art house αίθουσες σε διάφορες περιοχές της πόλης. Για 7 απογεύματα το κόκκινο χαλί μετακινείται από γειτονιά σε γειτονιά σε όλο το Βερολίνο, φέρνοντας το Φεστιβάλ στους ανθρώπους και τις αίθουσες που τιμούν το καλλιτεχνικό σινεμά όλο τον χρόνο.

Πολλές από αυτές τις αίθουσες, εκτός από εντυπωσιακές, έχουν και τη δική τους ξεχωριστή ιστορία. Καθώς βρεθήκαμε στο Βερολίνο για το 69ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, κάναμε μια βόλτα σε μερικές από τις αγαπημένες μας αίθουσες της διοργάνωσης.

BERLINALE PALAST

Η πρώτη και εμβληματικότερη για το Φεστιβάλ, δεν είναι καν κινηματογραφική αίθουσα. Είναι ένα τεράστιο θέατρο για μιούζικαλ με πολλούς ορόφους και ένα υπόγειο στο οποίο πολλοί από εμάς άνετα θα ζούσαμε. Για δυο εβδομάδες το χρόνο το Palast μετατρέπεται σε κινηματογραφική αίθουσα όπου όλες οι ταινίες του Διαγωνιστικού κάνουν την πρεμιέρα τους.

Το πρωί οι αγουροξυπνημένοι δημοσιογράφοι παρακολουθούν τις ταινίες και τη νύχτα το κόκκινο χαλί γεμίζει προσκεκλημένους στην επίσημη προβολή του κάθε φιλμ. Βρίσκεται στην πλατεία Ποτσντάμερ και μαζί με το Grand Hyatt που βρίσκεται απέναντί του, αποτελούν ουσιαστικά το κέντρο επιχειρήσεων του Φεστιβάλ.

COLOSSEUM

Αν το Berlinale Palast είναι ένα μοντέρνο υπερ-θέατρο στην υπηρεσία ενός μεγάλου Φεστιβάλ, σινεμά σαν το Colosseum βρίσκονται στην πραγματικότητα πιο κοντά στην ψυχή μιας τέτοιας διοργάνωσης. Δίπλα στις υπέργειες γραμμές του μετρό, βρίσκεται στην εργατική περιοχή του Πρεντζλάουερ στο βορειοανατολικό Βερολίνο.

Αυτό είναι πράγματι σινεμά, αλλά όπως και πάρα πολλά ακόμα στην ακόλουθη λίστα, δεν ξεκίνησε ως τέτοιο. Ήταν κάποτε χώρος γκαράζ για τραμ αλόγων, που συναντούσε κανείς στο Βερολίνο στα τέλη του 19ου αιώνα. Στα 1920 δύο αρχιτέκτονες ανέλαβαν να μετατρέψουν τα παλιά γκαράζ της βιομηχανίας σε σινεμά, το οποίο άνοιξε το 1924.

Λίγα χρόνια μετά, έφτασε να χωράει περισσότερους από 1,300 θεατές. Είναι μέρος του Φεστιβάλ από το 2005, ενώ πλέον λειτουργεί με πολλές οθόνες.

LICHTBLICK-KINO

Η βόλτα στο Πρεντζλάουερ μας φέρνει στο Lichtblick-Kino, το μικρότερο σινεμά της πόλης που κάποτε ήταν χασάπικο. (Σημειώνουμε, ως τώρα. Θέατρο μιούζικαλ, γκαράζ για τραμ, χασάπικο.) Διαθέτει μόλις 32 καθίσματα κάνοντάς το ιδανικό μέρος για να έρθει κανείς κοντά με άλλους σινεφίλ και συχνά και δημιουργούς που δίνουν το παρών. To πρόγραμμά του αποτελείται από ανεξάρτητες προτάσεις, αφιερώματα και κλασικά φιλμ. Τη μέρα που πέρασα έπαιζε το “Cold War” του Παβλικόφσκι, την “Καζαμπλάνκα”, και το “Rafiki”.Είναι φέτος μέρος του προγράμματος Berlinale Goes Kiez.

FILMTHEATER AM FRIEDRICHSHAIN

Κατεβαίνοντας προς Αλεξάντερπλατς κάνουμε μια μικρή παράκαμψη για να περάσουμε από το πανέμορφο Filmtheater am Friedrichshain. Είναι η μεγαλύτερη σινεφίλ αίθουσα της πόλης έχοντας 5 οθόνες, η κεντρική εκ των οποίων φιλοξενεί προβολές του τμήματος Generation Kplus στη διάρκεια της Μπερλινάλε.

Η ιστορία του ξεκινά τη δεκαετία του ‘20. Αν και ξεκίνησε ως σινεμά, κινδύνεψε να έχει αντίστροφη πορεία, να μετατραπεί δηλαδή σε κάτι άλλο. Στα ‘90s επρόκειτο να αγοραστεί και μετατραπεί σε σύμπλεγμα διαμερισμάτων, κάτι που οι διαμαρτυρίες των ντόπιων απέτρεψαν. Ο σκηνοθέτης Μίκαελ Βερχόφεν (“Το Κακό Κορίτσι”) το αγόρασε το 1995 και το ανακαίνισε δίνοντάς του νέα ανάσα.

KINO INTERNATIONAL

Μάλλον το διασημότερο και εντυπωσιακότερο σινεμά της Μπερλινάλε. Σχεδιάστηκε στη διάρκεια της δεύτερης φάσης της κατασκευής της Karl-Marx-Allee από τους Γιόζεφ Κάιζερ και Χάιντζ Άουστ ως ένα τριόροφο κτίσμα από ενισχυμένο τσιμέντο και εγκαινιάστηκε το 1963. Εξέχον δείγμα της αρχιτεκτονικής τάσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, αποτελούσε το στολίδι του Ανατολικού Βερολίνου και ήταν το σινεμά στο οποίου πραγματοποιούνταν όλες οι μεγάλες πρεμιέρες της ΛΔΓ μέχρι και την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989.

Το 1990 ανακαινίστηκε, αλλά το International πάντα ήταν πρωτοποριακά δομημένο. Η ακουστική του έμοιαζε με μουσικού στούντιο ώστε να προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία στους θεατές. Η τεράστια πρόσοψη είναι το εντυπωσιακό φουαγιέ, από το οποίο μπορεί να βλέπεις το δρόμο μέσα από τα μεγάλα τζάμια. Το σινεμά είχε ακόμα κι ένα χώρο για ιδιωτικά πάρτυ της ηγεσίας του κόμματος, που σήμερα συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται για πάρτυ.

Στην ταινία “Atomic Blonde” με τη Σαρλίζ Θερόν στο ρόλο μιας κατασκόπου σε αναζήτηση διπλών πρακτόρων στο Ανατολικό Βερολίνο λίγες μέρες πριν την πτώση του τείχους, υπάρχει μια φανταστική σκηνή μάχης με φόντο μια προβολή του “Στάλκερ” του Αντρέι Ταρκόφσκι. Το σινεμά εκείνο ήταν, φυσικά, το Kino International:

Παραμένει το πιο επιβλητικό σινεμά της περιοχής μέχρι και σήμερα. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ψάξει κανείς ταξιδεύοντας στο Φεστιβάλ Βερολίνου, είναι να βρει μια ταινία να δει σε αυτό το σινεμά.

Όποια κι αν είναι.

ODEON

Στην περιοχή Σόνενμπεργκ, αυτή η αίθουσα χτίστηκε στα ‘50s και ήταν το πρώτο σινεμά του Βερολίνου που έφερε στο κοινό αγγλόφωνες ταινίες με υπότιτλους (μιας κι η κυρίαρχη τακτική παραμένει, φρικωδώς, η μεταγλώττιση). Στο πλαίσιο της Μπερλινάλε έχει τη δική του ιστορία καθώς ήταν η πρώτη αίθουσα που φιλοξένησε προβολή του τμήματος Berlinale Goes Kiez, όταν εγκανιάστηκε το 2010.

Σήμερα προβάλλει την “Ευνοούμενη” του Γιώργου Λάνθιμου, συνοδεύοντας τις προβολές με ένα επεξηγηματικό φυλλάδιο πάνω στις σχέσεις των κεντρικών χαρακτήρων.

ZOO PALAST

Η περιήγησή μας κατέληξε, έχοντας πια νυχτώσει, στο πανέμορφο Zoo Palast που κάποτε ήταν η αίθουσα-επίκεντρο του Φεστιβάλ. Ύστερα από τα πρώτα χρόνια του Φεστιβάλ με τις προβολές διάσπαρτες σε διάφορες αίθουσες του Δυτικού Βερολίνου (συνεπές με το πνεύμα της διοργάνωσης μέχρι και σήμερα), η αίθουσα Zoo Palast χτίστηκε το 1957 για να φιλοξενεί τις μεγάλες πρεμιέρες. Παρέμεινε η κεντρική αίθουσα ως και το 1999, πριν μεταφερθούμε στο Berlinale Palast. Μια δεκαετία αργότερα έκλεισε προσωρινά για εργασίες ανακαίνισης.

Η αίθουσα άνοιξε ξανά το 2013 παίρνοντας πάλι θέση στη Μπερλινάλε, και διαθέτοντας πλέον 7 οθόνες και χωρητικότητα 1,650 θεατών. Με πλάτες που πέφτουν προς τα πίσω και αδιανόητα μεγάλο χώρο για τα πόδια, αυτή η αίθουσα είναι χωρίς υπερβολή μια από τις πιο εντυπωσιακές και άνετες που μπορεί κανείς να βρει οπουδήποτε.

Εμείς βρεθήκαμε εκεί για την μεγάλη πρεμιέρα της ελληνικής ταινίας του Πανοράματος, το “Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών” του Σύλλα Τζουμέρκα, για την οποία θα πούμε πολύ περισσότερα το επόμενο διάστημα.

DELPHI FILMPALAST

Στα 7 λεπτά περπάτημα από το Zoo Palast, το Delphi είναι άλλη μια ιστορική αίθουσα που αποτελεί μέρος της Μπερλινάλε σχεδόν από το ξεκίνημα. Χτίστηκε μετά τον πόλεμο πρακτικά πάνω στα συντρίμμια, σε ό,τι είχε απομείνει από μια παλιά αίθουσα χορού, με στόχο εξαρχής να αποτελέσει πόλο έλξης για σινεφίλ και μεγάλες πρεμιέρες.

HAUS DER BERLINER FESTSPIELE

Άλλο ένας απίστευτα όμορφος χώρος του Φεστιβάλ είναι και το Haus der Berliner Festspiele, που το 1963 άνοιξε ως θεατρική σκηνή και σήμερα φιλοξενεί παραστάσεις, κονσέρτα και διάφορα άλλα events. Είναι χτισμένο σε κήπο, με μια μεγάλη πρόσοψη τζαμιού να κοιτάζει το δρόμο, και παραμένοντας στο εσωτερικό ένα δείγμα μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής της περιόδου. Η σκηνή είναι κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο ώστε η οπτική και η ακουστική να παραμένει ανεπηρέαστη από κάθε γωνιά του χώρου, κάτι που διαπίστωσα με τα ίδια μου τα μάτια πριν μερικά όταν παρακολούθησα εκεί, από την μακρύτερη πιθανή γωνία (ήμουν ο προτελευταίος που μπήκε στην αίθουσα πριν γεμίσει) το “Grand Budapest Hotel” του Γουές Άντερσον, που ήταν η ταινία έναρξης εκείνης της διοργάνωσης.

KINO UNION

Μια ακόμα αίθουσα που σώθηκε χάρη σε τοπικές κινητοποιήσεις. Το Kino Union χτίστηκε ως αίθουσα χορού το 1872 και άρχισε να χρησιμοποιείται ως σινεμά στις αρχές του 20ου αιώνα. Περισσότερο από έναν αιώνα μετά τα εγκαίνιά του, επρόκειτο να κατεδαφιστεί, αλλά στα τέλη του ‘90 οι κάτοικοι της περιοχής οργανώθηκαν και μέσα από συνεχή αιτήματα έσωσαν το ιστορικό κτίριο. Μετά την ανακαίνισή του στις αρχές των ‘00s λειτουργεί χωρίς διακοπή, αποτελώντας μάλιστα προορισμό και για πολλά λάιβ, χορούς και λοιπές εκδηλώσεις, κάτι που το φέρνει πίσω στο ξεκίνημά του. Και εξίσου σημαντικά, εξακολουθεί να είναι σινεμά-προορισμός για τα προάστια, καθώς είναι απομακρυσμένο από το κέντρο- κάτι που κάνει τη σημασία του ακόμα μεγαλύτερη.

Αρκεί μόνο να δει κανείς πόσο συγκεντρωμένες φαίνονται όλες οι αίθουσες του Φεστιβάλ στο χάρτη, σε σχέση με αυτήν.

FRIEDRICHSTADT-PALAST

Κι ας κλείσουμε αυτή την περιήγηση με το μεγαλύτερο σινεμά του Φεστιβάλ, που ταυτόχρονα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες θεατρικές σκηνές της Ευρώπης. (Ναι, το μαντέψατε, ο χώρος μετατρέπεται σε σινεμά για τις 2 βδομάδες της Μπερλινάλε.) Η χωρητικότητά του “Broadway του Βερολίνου” αγγίζει τις 1,900 θέσεις. Είναι ένα σινεμά που πολύ απλά πρέπει κανείς να μπει μέσα για να συνειδητοποιήσει το μέγεθος για το οποίο μιλάμε.

Και γενικότερα το Φεστιβάλ Βερολίνου είναι μια διοργάνωση που ξεπερνά την αξία των ίδιων των ταινιών που προβάλλει. Όπως φαίνεται κι από μια βόλτα σε μερικές από τις αίθουσες, είναι ένα Φεστιβάλ που ζει κι αναπνέει μαζί με την πόλη, τους ανθρώπους και την ιστορία της.