Τα 20 διαχρονικά μονοπλάνα του σινεμά που έγραψαν ιστορία

Κάθε χρόνο θα υπάρχει και μία από εκείνες τις ταινίες, που χρησιμοποιούν την εγγενή δύναμη του μονοπλάνου για να εισάγουν τον θεατή βαθιά στον κόσμο τους. Το έχουμε δει να χρησιμοποιείται ως όπλο σε κάθε πιθανό κινηματογραφικό είδος, από περιπέτειες πολεμικών τεχνών μέχρι πολεμικά έπη κι από κωμωδίες μέχρι ένα εντελώς προσωπικό δράμα σαν το «Pieces of a Woman».

Στην ταινία, που κυκλοφορεί στο Netflix και θεωρείται γερό χαρτί για τα ερχόμενα Όσκαρ, το πρώτο ημίωρο καταλαμβάνεται από ένα σαρωτικό μονοπλάνο σχεδόν μισής ώρας, στο οποίο παρακολουθούμε τη γέννα της πρωταγωνίστριας, που ερμηνεύει η Βανέσα Κίρμπι του «The Crown». (Ή από τα φαβορί για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου.)

Στο παρακάτω βίντεο μάλιστα οι δημιουργοί εξηγούν πώς γύρισαν τη σκηνή:

Πέρσι ήταν το «1917» του Σαμ Μέντες. Λίγο πιο πίσω στο χρόνο συναντάμε το «Birdman». Και απομακρυνόμενοι από τα οσκαρικά θεάματα, βρίσκουμε ένα σωρό εντυπωσιακές περιπτώσεις. Είναι μια κινηματογραφική μόδα που δε θα πεθάνει ποτέ. Και είναι μια τεχνική που συναντάμε στο σινεμά εδώ και δεκαετίες, ακόμα και καταλαμβάνοντας ολόκληρες ταινίες.

Ας θυμηθούμε λοιπόν ξανά μερικά από τα διασημότερα -και καλύτερα- παραδείγματα. Από τον Χίτσκοκ και τον Αντονιόνι, μέχρι το αδιανόητο Κινέζικο 3D μονοπλάνο μιας ώρας που είδαμε πρόσφατα στις Νύχτες Πρεμιέρας. Αυτά είναι 20 αξέχαστα μονοπλάνα από την ιστορία του σινεμά, ξεκινώντας από το -μάλλον- κορυφαίο όλων.

Όλη η ταινία στη «Ρώσικη Κιβωτό»

Η «Ρώσικη Κιβωτός» του Σοκούροφ ήταν ένα από τα πρώτα τεράστια arthouse χιτ των ‘00s και σίγουρα υπήρχε καλός λόγος γι’αυτό. Όλη η ταινία είναι ένα μονοπλάνο που μας ξεναγεί στο Έρμιταζ, όπου κάθε αίθουσα κρύβει έναν διαφορετικό σταθμό στο ταξίδι μας διαμέσου 300 χρόνων ιστορίας της Αγίας Πετρούπολης. Είναι μουσειακό τουρ όσο και σινεμά, προσφέροντας τα καλύτερα του κάθε κόσμου. Ο Σοκούροφ και το συνεργείο του είχαν 4 ώρες στη διάθεσή τους και πέτυχαν το τελικό μονοπλάνο με την 4η και τελευταία προσπάθεια, αφότου οι τρεις πρώτες απέτυχαν. Αυτό θα πει στην κόψη του χρόνου.

Τα ψεύτικα μονοπλάνα του «1917»

Το πολεμικό δράμα κατασκευασμένο με βίντεο γκέιμ αισθητική είχε ως αποτέλεσμα ένα φιλμ που ήξερε πολύ πώς να χρησιμοποιήσει ως όπλο την ξεκάθαρα κατασκευασμένη του φύση. Το φιλμ χρησιμοποιεί την τεχνολογία και κάθε λογής τρικ για να πλάσει ένα ψευδές «μονοπλάνο», και το αποτέλεσμα είναι μια άκρως αγωνιώδης άσκηση ύφους που, σε κάθε περίπτωση, καθηλώνει.

Τα διάφορα κομμάτια της «Θηλιάς»

Μιλώντας για ψεύτικα μονοπλάνα, ο Χίτσκοκ με τη «Θηλιά» έφτιαξε μια από τις πιο θρυλικές του ταινίες χάρη στη φιλοδοξία του να αποτελεί ένα αδιάκοπο πλάνο μιάμισης ώρας, μέσα σε ένα κλειστό χώρο. Δε μπορούσε, τεχνικά και μόνο, να φτιάξει όλη την ταινία ως ένα πλάνο (δεν υπήρχαν ψηφιακά μέσα τότε και έπρεπε να αλλάζουν τα reels με το φιλμ στην κάμερα) οπότε την κατασκεύασε ως μια ψευδαίσθηση μονοπλάνου, με έντεχνα κοψίματα. Η κλειστοφοβία πάντως επιττυγχάνεται απόλυτα, καθώς όλοι οι χαρακτήρες μοιάζουν παγιδευμένοι σε ένα μυστηριώδες μονόπρακτο ηθικής και θανάτου. Μάλιστα, 67 χρόνια πριν από το «Birdman» και 71 χρόνια πριν από το «1917» όλα αυτά.

To πρώτο 12λεπτο στο «Snake Eyes»

Δεν θα υπήρχε φυσικά αφηγηματικό gimmick που θα άφηνε ήσυχο ο Μπράιαν ΝτεΠάλμα, ο λατρεμένος κλέφτης της καρδιάς μας. Στο «Snake Eyes» ανοίγουμε με τη ζωντανή μετάδοση από δελτίο ειδήσεων και μια φωνή ακούγεται να φωνάζει «cut! cut!» προτού η δράση μεταφερθεί (χωρίς cut, φυσικά) στο εσωτερικό, όπου η κάμερα ακολουθεί για ένα μανιακό 12λεπτο τον Νίκολας Κέιτζ στο περιθώριο ενός αγώνα πυγμαχίας.

Η μικρού μήκους εισαγωγή στην κηδεία στο «Thunder Road»

Ίσως ο ανεξάρτητο θρίαμβος των τελευταίων ετών, το φιλμ για έναν αστυνομικό που προσπαθεί να αποδεχθεί το θάνατο της μητέρας του ξεκινά από ένα ξέσπασμα στη διάρκεια της κηδείας της- που είχε προηγηθεί του ίδιου του φιλμ, ως ταινία μικρού μήκους που ο σκηνοθέτης Τζιμ Κάμινγκς είχε γυρίσει (και πρωταγωνιστήσει) κάποια χρόνια πριν. Είναι ένας συναισθηματικός θρίαμβος πολλαπλών αποχρώσεων, ένα γύρισμα για το οποίο ο Κάμινγκς, όπως μας είχε πει στις Κάννες πριν από δυο χρόνια, προετοιμαζόταν για δυο μήνες.

H πρώτη μάχη του Άδωνι στο «Creed»

Για τη μεσαία μάχη της ταινίας, ο Ράιαν Κούγκλερ θέλησε να κάνει χρήση του μονοπλάνου ώστε να νιώσει ο θεατής πως βρίσκεται μέσα στο ρινγκ. Το μονοπλάνο ως ‘αμεσότητα’ γίνεται πολύ συχνά αφηγηματική πατερίτσα, όμως στην περίπτωση του αγώνα μποξ λειτουργεί ιδιαίτερα καλά. H αίσθηση εδώ πως κάποια πράγματα βγαίνουν φάλτσα ή αυτοσχεδιαστικά βοηθάει να κάνει τον αγώνα του Κριντ να μοιάζει πιο άμεσος και πιο συναισθηματικός, γεμάτος λάθη και ατέλειες. Τα σπορ δεν πρέπει να μοιάζουν προβαρισμένα.

H μάχη στο διάδρομο στο «Oldboy»

Στο κλασικό φιλμ του Παρκ Τσαν-γουκ, ο Κορεάτης σκηνοθέτης δημιουργεί μια μίξη κόμικ εικονογραφίας και βιντεογκέιμ αισθητικής, που τελικά δε θα μπορούσε να είναι τίποτα άλλο παρά σινεμά. Ίσως η πιο εμβληματική σκηνή ενός έργου που δίκαια θεωρείται σταθμός στο σινεμά του 21ου αιώνα.

Όλη η βραδιά παρανομίας στη «Victoria»

Η εντυπωσιακή ταινία του Σεμπάστιαν Σίπερ δεν καταφέρνει ακριβώς να απαντήσει στο μεγάλο «γιατί;;;» στο οποίο υποχρεώνει τον θεατή κατά την παρακολούθηση, και κάποια λάθη που εισβάλλουν στη ροή του φιλμ κατά το δεύτερο μισό οπωσδήποτε αφαιρούν κάτι από την εμπειρία, όμως το ότι γυρίστηκε όλη η ταινία σε ένα πλάνο την κάνει αν μη τι άλλο άξια έστω αναφοράς.

Οι στάσεις στο δρόμο του σταυρού στο «Stations of the Cross»

Μια νεαρή κοπέλα που μεγαλώνει σε ένα καταπιεστικά θρησκευτικό περιβάλλον και θυσιάζει τον εαυτό της ώστε να ξεπεράσει την αρρώστιά του ο μικρός αδερφός της. Όμως, στην σχετικά άγνωστη, εξαιρετική Γερμανική ταινία, η δομή και η φόρμα της το πρώτο πράγμα που ξεχώριζε, σε υποστήριξη του στόρι. Όλη η ταινία αποτελείτο από μια συρραφή 14 στατικών μονοπλάνων- άλλο κοίταζε την οικογένεια στο φαγητό, άλλο δίπλα στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, άλλο σε μια βόλτα στην εξοχή, άλλο στο σχολικό προαύλιο.

H σκηνή στην παραλία στο «Atonement»

O Τζο Ράιτ έγινε γνωστός γυρίζοντας ταινίες εποχής αλλά ήταν πάντα εμφανές ότι έκρυβε μέσα του έναν εντυπωσιακό βιρτουόζο που ήθελε να ξεχυθεί. Στο «Atonement», η σεκάνς της παραλίας της Δουνκέρκης είναι αποστομωτική, αν και πιθανώς άσχετη με τον τόνο της υπόλοιπης ταινίας. Στη συνέχεια της καριέρας του ο Ράιτ έκανε το «Hanna», επιβεβαιώνοντας τις τάσεις ενέργειας και εντυπωσιασμού που έκρυβε μέσα του, πριν επανέλθει με το «Anna Karenina» που συνδύαζε όλες τις ευαισθησίες του με έναν απρόσμενα σπουδαίο και σίγουρα μοναδικό τρόπο.

H κηδεία στο «Soy Cuba»

Σκηνοθέτες όπως ο Κόπολα κι ο Σκορσέζε έχουν αναφέρει το αριστούργημα του Καλατόζοφ ως μέγιστη επιρροή, και η πάλαι ποτέ χαμένη αυτή ταινία του 1964 μπορεί ακόμα και σήμερα να αφήσει με το στόμα ανοιχτό τον οποιονδήποτε θεατή. Ο σκηνοθέτης ακολουθεί διαφορετικές ιστορίες στην προεπαναστατική Κούβα αφήνοντας τα πλάνα και το ρυθμό να πουν την ιστορία. Το φιλμ είναι γεμάτο με τρομερά μονοπλάνα, το καλύτερο εκ των οποίων είναι για πολλούς αυτό της κηδείας, όπου η κάμερα κινείται σαν παρασυρμένη από αόρατα κύματα, και σταδιακά ανεβαίνει για να αποκαλύψει έναν ανθρώπινο ωκεανό να γεμίζει τους δρόμους. Πώς ακριβώς το έκανε; Καλή ερώτηση. Πώς ακριβώς χτίστηκαν οι πυραμίδες;

H ενέδρα στο αμάξι στο «Children of Men»

Πρoτού ο Εμάνουελ Λουμπέσκι γίνει η επίσημη κάμερα του Χολιγουντιανού πρεστίζ, και κινηματογραφήσει το «Tree of Life» και τις αδιανόητες εικόνες του, είχε γυρίσει το «Children of Men» του Αλφόνσο Κουαρόν, μια δυστοπική sci-fi αλληγορία που ξεχώριζε σε πολύ μεγάλο βαθμό και για το πώς χρησιμοποιούσε την κίνηση της κάμερας για να μας εισάγει στο αποπνικτικό της μέλλον. (Θυμήσου τη σκηνή ας πούμε με την κάμερα μέσα στο λεωφορείο, και τον Κλάιβ Όουεν να κοιτάζει τι παθαίνουν οι άνθρωποι απ’έξω.) Τελοσπάντων, η σκηνή στο αυτοκίνητο είναι ένα από τα εμφατικότερα ‘Πως Στα Κομμάτια Είναι Δυνατόν Να Γυρίστηκε Αυτό’ στην ιστορία του σινεμά, και από όλες τις εντυπωσιακές δουλειές του («Gravity») ή «εντυπωσιακές» δουλειές του («Birdman»), διαλέγουμε αυτήν.

To άνοιγμα στον «Παίχτη»

H κατεξοχήν σπουδαία ταινία για το Χολιγουντιανό παρασκήνιο, ένα από τα αριστουργήματα της καριέρας του Ρόμπερτ Όλτμαν, ένας κωμικός meta παράδεισος, ξεκινά με ένα μονοπλάνο που ακολουθεί ανθρώπους του χώρου του θεάματος που συζητούν μονοπλάνα και όχι μόνο.

Το αδιανόητο 3D μονοπλάνο ονείρων του «Long Day’s Journey Into Night»

Ένας άντρας επιστρέφει στην πόλη που μεγάλωσε και ξεκινά την αναζήτηση μιας γυναίκας. Θυμάται μόνο ένα όνομα. Η ταινία εξελίσσεται σαν ένας ονειρικός στοχασμός πάνω στη φύση της μνήμης που θυμίζει κάτι από Απιτσατπόνγκ και Ταρκόφσκι, μιας και καθώς ο ήρωας αναζητά τη γυναίκα και χάνεται σε διαδρομές της πόλης και σε διαδρομές του μυαλού του, δεν είναι ποτέ σαφές αν όσα βλέπουμε και βλέπει, είναι αναμνήσεις, είναι όνειρα ή είναι απλά προβολές και επιθυμίες του. Και πώς αποδίδεται αυτό το νοητικό ταξίδι; Μέσα από ένα 3D ονειρικό trance απίστευτης βιρτουοζιτέ όπου ο χρόνος και η μνήμη διαστέλλονται και συστέλλονται. Το γύρισμα εμπλέκει drones και steadicams, διαδραματίζεται στο έδαφος και στον αέρα, μετατοπίζεται ανάμεσα σε αντικειμενικό και υποκειμενικό πλάνο, χαρτογραφεί έναν ολόκληρο χώρο ανεβοκατεβαίνοντας σκάλες, περνώντας μέσα από πόρτες, αλλάζοντας σκηνικά. Πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις, ωστόσο εμείς προσπαθήσαμε να μάθουμε όσο περισσότερα μπορούσαμε μιλώντας με τον σκηνοθέτη στις Κάννες.

41 λεπτά μετακινήσεων στο «Kaili Blues»

Προτού γυρίσει το θρυλικό 3D μονοπλάνο της μίας ώρας για το «Long Day’s Journey Into Night», ο Μπι Γκαν είχε πετύχει κάτι παρόμοιο και, υπό μία έννοια, πιο μεστό και εντυπωσιακό, στην προηγούμενη ταινία του. Στην καρδιά του «Kaili Blues» υπάρχει ένα tracking shot 41 λεπτών που ακολουθεί τους χαρακτήρες του φιλμ καθώς μετακινούνται με διάφορους τρόπους μέσα από μια πληθώρα φυσικών σκηνικών, δρομάκια, πεδιάδες, βουνά, ποτάμια- είναι σα να χαρτογραφείται μπροστά στα μάτια σου ένας μικρός γαλαξίας.

Εκείνο το πλάνο από το «Goodfellas»

Ένα σωρό φορές το έχουν αντιγράψει ή του έχουν αποδώσει τιμητικά homage, εξ ου και το θρυλικό μονοπλάνο του Σκορσέζε από το «Goodfellas» είναι από τις διασημότερες σκηνές της καριέρας του. Η κάμερα ακολουθεί τον Ρέι Λιότα και τη Λορέιν Μπράκο και μέσα από τις κουλ διαδρομές του κλαμπ μας εισάγει στον κόσμο της ταινίας με έναν τρόπο βασικά τέλειο.

H σκηνή με τη βόμβα στο «Touch of Evil»

Ο Όρσον Γουελς το έκανε κι αυτό το κόλπο, στην διάσημη εναρκτήρια σεκάνς του «Touch of Evil», όπου μια βόμβα τοποθετείται σε ένα αυτοκίνητο, ο γερανός μας μεταφέρει τριγύρω μέχρι να φτάσει η στιγμή της έκρηξης. Σημείο αναφοράς.

Το shootout στο διάδρομο του νοσοκομείου στο «Hard Boiled»

Αν δεν έκανε ο Τζον Γου τον απόλυτο εντυπωσιασμό καλύτερα από τους περισσότερους, θα απογοητευόμασταν.

To 7λεπτο μποτιλιάρισμα στο «Weekend»

Ο Γκοντάρ έφτασε με την κάμερά του στην ουρά ενός τεράστιου μποτιλιαρίσματος, το οποίο και ακουλούθησε υπομονετικά, σχεδόν εξοργιστικά, μέχρι τέλους, για 7 λεπτά, κλείνοντας στην εικόνα του μια μικρογραφία Ευρωπαϊκής καθημερινότητας με όλο και αυξανόμενες τάσεις σουρεαλισμού. Θα μπορούσε να είναι μια ξεχωριστή ταινία μικρού μήκους.

Η βόλτα του Ντάνι στο ξενοδοχείο στη «Λάμψη»

Σε κάθε στροφή που έκανε ο Ντάνι με το ποδηλατάκι του στους διαδρόμους του ξενοδοχείου ευχόσουν όλο και περισσότερο να κινηθεί πιο γρήγορα η κάμερα για να δεις τι υπάρχει μπροστά και όλο και περισσότερο ανατριχιάζει κι όλο και περισσότερο εύχεσαι να τελειώσει αυτό το μαρτύριο. Μερικά από τα πιο επιβλητικά πλάνα της φιλμογραφίας του Κιούμπρικ.

Η απόδραση από το ξενοδοχείο στο «Επάγγελμα Ρεπόρτερ»

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα της φιλμογραφίας του Αντονιόνι, αυτό το προτελευταίο πλάνο της διάσημης ταινίας του με τον Τζακ Νίκολσον- το πλάνο ξεκινά μέσα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, καταφέρνει επιτέλους να αποδράσει, χαρτογραφεί την περιοχή, και επιστρέφει. Είναι εκπληκτικό, κόβει την ανάσα, και δεν γίνεται να μη γουρλώσεις τα μάτια σου από έκπληξη και θαυμασμό καθώς το βλέπεις.

Όλο το «Timecode», επί 4

Προτού εξαφανιστεί από προσώπου γης, ο Μάικ Φίγκις πειραματίστηκε με τη φόρμα όσο λίγοι σύγχρονοι σκηνοθέτες. Το πιο ενδιαφέρον από όλα τα πειράματά του ήταν το «Timecode» του 2000, μια ιστορία τρέλας στο παρασκήνιο του Χολιγουντιανού Λ.Α., γυρισμένη όχι απλά με ένα, αλλά με 4 ταυτόχρονα, παράλληλα μονοπλάνα. Όλη η ταινία διαδραματίζεται ταυτόχρονα σε 4 διαφορετικά μέρη, με ιστορίες και χαρακτήρες που συναντώνται σε διάφορα σημεία, ενώ παίζουν ταυτόχρονα το ένα δίπλα στο άλλο στην οθόνη για όλη τη μιάμιση ώρα της ταινίας. Ο ήχος εστιάζει ανά πάσα στιγμή εκεί όπου υπάρχει θεωρητικά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αλλά τα πάντα, ακόμα κι εκεί που δεν κοιτάζουμε προσεκτικά, συνεχίζονται, διαρκώς. H ταινία γυρίστηκε, τελικά, με την 16η προσπάθεια, με 4 ψηφιακές κάμερες στο χέρι να ακολουθούν τα παράλληλα storylines για μιάμιση ώρα.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.