Τα απόλυτα highlights του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Το βραβευμένο στα Όσκαρ ντοκιμαντέρ για τον Ναβάλνι, ένα μεγάλο αφιέρωμα στο queer ντοκιμαντέρ, ματιές στην Ουκρανία, μετανάστευση, αυτοδιάθεση – ορισμένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της παγκόσμιας και ελληνικής επικαιρότητας εκπροσωπούνται στο φετινό φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο θα διαρκέσει 7 ως 17 Μαρτίου.

Ξεχωρίζουμε το μεγάλο αφιέρωμα citizen queer, το spotlight στον υπέροχο σκηνοθέτη Παναγιώτη Ευαγγελίδη, ταινίες στο Διαγωνιστικό από σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες όπως την Ελίνα Ψύκου και την Μαριάννα Οικονόμου, αλλά και τα πρόσφατα έργα από μεγάλους auterus όπως ο Στιβ Μακουίν και ο Φρέντερικ Γουάιζμαν.

Πάμε να δούμε αναλυτικά τους τίτλους και τις ενότητες που θα μας απασχολήσουν στη φετινή, 26η διοργάνωση του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Τα κείμενα προέρχονται από το επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ.

ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΟΡΜΙΑ

Η Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά δεν θέλει να γίνει μητέρα. Η Κατερίνα θέλει αλλά δεν μπορεί. H Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Όμως η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία αντίστοιχα δεν είναι νόμιμες στις χώρες τους. Τα “Αδέσποτα Κορμιά” εξερευνούν τη σωματική αυτονομία σε μια Ευρώπη όπου επιτρέπεται να ταξιδέψεις, να εργαστείς, να καταναλώσεις ελεύθερα αλλά όχι απαραίτητα να ζήσεις ή να πεθάνεις όπως επιθυμείς. Η Ελίνα Ψύκου (“Ο Γιος της Σοφίας”) σκηνοθετεί.

ΑΖΗΤΗΤΟΙ

Μια τυχαία ανακάλυψη στο νοσοκομείο «Σωτηρία» αποκαλύπτει ένα προσωπικό και συλλογικό τραύμα. Μεταξύ 1945 και 1975 εκατοντάδες φυματικοί πέθαναν εκεί. Δεν τους αναζήτησε κανείς και θάφτηκαν ανώνυμα σε ομαδικούς τάφους στον χώρο του νοσοκομείου. Μετά από 80 χρόνια η σκοτεινή τους ιστορία έρχεται στο φως μέσα από τα υπάρχοντά τους και την αναζήτηση συγγενών. Από την Μαριάννα Οικονόμου, σκηνοθέτη του “Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες”.

MENUS-PLAISIRS – LES TROISGROS

Το νέο ντοκιμαντέρ του Φρέντερικ Γουάιζμαν, του μεγαλύτερου εν ζωή ντοκιμαντερίστα του παγκόσμιου σινεμά. Το οικογενειακό εστιατόριο των Τρουαγκρό, το οποίο ιδρύθηκε το 1930 στην κεντρική Γαλλία, διατηρεί τρία αστέρια Μισελέν εδώ και 55 χρόνια για περισσότερες από τέσσερις γενιές. Ο Μισέλ Τρουαγκρό, που εκπροσωπεί την τρίτη γενιά που ηγείται του εστιατορίου, μόλις μετέθεσε την ευθύνη της κουζίνας στον γιο του, τον Θέσαρ, την τέταρτη γενιά σεφ της οικογένειας. Από τη λαχαναγορά, σε ένα τυροκομείο, σε έναν αμπελώνα, σε ένα οργανικό ράντσο με βοοειδή και στον κήπο της πίσω αυλής του εστιατορίου που το εφοδιάζει, ο μάστερ της κινηματογραφικής παρατήρησης μάς παρασέρνει σε ένα λαχταριστό και απολαυστικό γαστριμαργικό ταξίδι στις τρεις κουζίνες των οικογενειακών εστιατορίων.

ΠΟΛΗ ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ

To παρελθόν έρχεται σε σύγκρουση με το επισφαλές παρόν στο τολμηρό ντοκιμαντέρ “Πόλη υπό κατοχή” του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη Στιβ Μακουίν, που έχει παραδώσει αριστουργήματα για τη φύση του εξουσιασμού (“Shame”, “12 χρόνια σκλάβος”). Ο ΜακΚουίν δημιουργεί δυο αλληλένδετα πορτρέτα: μια από πόρτα σε πόρτα ανασκαφή της ναζιστικής κατοχής, η οποία ακόμα στοιχειώνει την υιοθετημένη του πόλη, και μια ζωντανή περιπλάνηση στα τελευταία χρόνια που σημαδεύτηκαν από τη πανδημία και τις διαμαρτυρίες. Αυτό που αναδύεται είναι τόσο συντριπτικό όσο και αvαζωoγοvητικό, μια ταινία-διαλογισμός πάνω στη μνήμη, τον χρόνο και τον δρόμο στον οποίο βαδίζουμε.

TEACHES OF PEACHES

Ως φεμινίστρια μουσικός, παραγωγός, σκηνοθέτρια και performance artist, η Peaches έχει διανύσει δύο δεκαετίες αμφισβητώντας τα έμφυλα στερεότυπα και εδραιώνοντας τη θέση της στο πάνθεον των ειδώλων της ποπ και της μουσικής βιομηχανίας. Γυρισμένο κατά τη διάρκεια της επετειακής περιοδείας «The Teaches of Peaches», το ομότιτλο ντοκιμαντέρ επιχειρεί μια συνεκτική συρραφή από αρχειακούς θησαυρούς και την εκρηκτική οπτική τεκμηρίωση της τουρνέ, αποτυπώνοντας το ταξίδι μεταμόρφωσης της Καναδής Μέριλ Νίσκερ στη σαρωτική καλλιτεχνική περσόνα της Peaches – μιας καλλιτεχνικής παρουσίας διεθνούς εμβέλειας. Από τη σκηνική σύλληψη του σόου μέχρι τις εξαντλητικές πρόβες και τις αποθεωτικές εμφανίσεις, η ταινία χαρίζει μια ευαίσθητη ματιά στους εσωτερικούς μηχανισμούς μιας περιοδείας ενός αγαπημένου και παγκοσμίως δημοφιλούς ειδώλου.

TACK

Η Ολυμπιονίκης που πυροδότησε το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα δίνει τη δύναμη σε μια νεότερη αθλήτρια να σπάσει τη δική της σιωπή. Σε μια δίκη-ορόσημο, η Σοφία στέκεται στο πλευρό της Αμαλίας, η οποία αποφασίζει να καταγγείλει τον πρώην προπονητή της για τη συστηματική κακοποίηση που υπέστη από εκείνον όταν ήταν παιδ

AVANT-DRAG!

Το Avant-Drag! βάζει στο προσκήνιο δέκα drag performers που αποδομούν το φύλο, την εθνικότητα, και τις πολιτικές ταυτότητας, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν την αστυνομική βία, την τρανσφοβία και τον ρατσισμό της ελληνικής κοινωνίας

HOLLYWOODGATE

Την ημέρα μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν ξεκίνησαν απευθείας για να καταλάβουν το συγκρότημα Hollywood Gate, που υποτίθεται πως ήταν βάση της CIA στην Καμπούλ. Οι Ταλιμπάν βρίσκουν ό,τι άφησε πίσω του ο πιο τεχνολογικά προηγμένος στρατός στην ιστορία: αεροσκάφη, όπλα και πολύτιμο στρατιωτικό εξοπλισμό. Συγκλονισμένος από την τεχνολογία, ο Μαλάουι Μανσούρ, ο νέος διοικητής της Πολεμικής Αεροπορίας, διατάζει τους στρατιώτες του να καταγράψουν και να επισκευάσουν όσο περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό μπορούν. Κατά τη διάρκεια ενός έτους, η ταινία αποκαλύπτει με κομμένη την ανάσα τη μεταμόρφωση μιας φονταμενταλιστικής πολιτοφυλακής σε στρατιωτικό καθεστώς.

RYUICHI SAKAMOTO | OPUS

Στις 28 Μαρτίου του 2023 ο θρυλικός συνθέτης Ριουίτσι Σακαμότο απεβίωσε έπειτα από τον αγώνα του ενάντια στον καρκίνο. Το τελευταία χρόνια πριν τον θάνατό του, αδυνατούσε πλέον να δίνει παραστάσεις. Οι συναυλίες, για να μην αναφερθούμε στις εκτεταμένες παγκόσμιες περιοδείες, ήταν υπερβολικά κουραστικές. Παρόλα αυτά, στα τέλη του 2022, ο Σακαμότο επιστράτευσε όλη του την ενέργεια για να πραγματοποιήσει μία τελευταία συναυλία, να δημιουργήσει ένα concert film με πρωταγωνιστές μόνο τον ίδιο και το πιάνο του, προτού εγκαταλείψει τον κόσμο. Γυρισμένο σε χώρο που γνώριζε καλά και περιτριγυρισμένος από τους πιο έμπιστους συνεργάτες του, ο Σακαμότο απογυμνώνει την ψυχή του μέσα από τη μουσική του, γνωρίζοντας ότι αυτή ενδέχεται να είναι η τελευταία φορά που παρουσιάζει την τέχνη του.

ΝΙΟΤΗ (ΑΝΟΙΞΗ)

Ένας από τους μεγαλύτερους κινηματογραφικούς δημιουργούς της εποχής, ο οξυδερκής Κινέζος ντοκιμαντερίστας, Ουάνγκ Μπινγκ, αποτυπώνει με οξυδέρκεια την καθημερινή εργασία των νεαρών εργατών και εργατριών κλωστοϋφαντουργίας σε μια πόλη της ενδοχώρας της Σαγκάης, καταγράφοντας τις τρομακτικές, αόρατες πραγματικότητες της ασυνήθιστης τοπικής οικονομίας της αχανούς χώρας τους. Γυρισμένη σε διάστημα πέντε ετών (πριν από την πανδημία), η ταινία συμπυκνώνει ένα υλικό 2.600 ωρών παρατήρησης σε ένα εμβυθιστικό ντοκουμέντο τρεισίμισι ωρών. Καταργώντας την απόσταση ανάμεσα στο κοινό και τους χαρακτήρες, η κάμερα μας συντονίζει στον ρυθμό μιας αμείλικτης γραμμής παραγωγής, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της παγκοσμιοποιημένης αγοράς. Το αποτέλεσμα είναι ένα ζωντανό μωσαϊκό μιας κοινωνίας που απαρτίζεται από εσωτερικούς μετανάστες – αγόρια και κορίτσια που μαθαίνουν να μοιράζονται τα πάντα καθώς δουλεύουν 15 ώρες τη μέρα, ράβοντας πρόχειρα κάποια προσχεδιασμένη εκδοχή του μέλλοντός τους.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Το μεγάλο αφιέρωμα του φεστιβάλ είναι το Citizen Queer, με 33 ντοκιμαντέρ που υμνούν την ομορφιά της απελευθερωτικής πράξης του αυτοπροσδιορισμού και σφράγισαν το παγκόσμιο queer σινεμά. Εμβληματικά ντοκιμαντέρ του διεθνούς σινεμά όπως το “Κάτω από το Χαλί του Χόλιγουντ” του 1995 συναντούν κλασικά φιλμ του ελληνικού κινηματογράφου όπως η υπέροχη “Μπέττυ” του Δημήτρη Σταύρακα αλλά και τα “Καλιαρντά” της Πάολας Ρεβενιώτη.

Το Φεστιβάλ πραγματοποιεί ακόμα αφιέρωμα στο θαρραλέο και πρωτοποριακό σινεμά του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, που θέτει την ορατότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε πρώτο πλάνο, συνδυάζοντας το προσωπικό στοιχείο με την κοινωνική πραγματικότητα και την αναγκαιότητα της αλλαγής, με προβολές ταινιών του όπως το “Irving Park” και το “Λάμπουν στο Σκοτάδι”.

Spotlight πραγματοποιείται στον Δημήτρη Παπαϊωάννου, αλλά και στον βραβευμένο με Όσκαρ Φερνάντο Τρουέμπα του οποίου μάλιστα το ντοκιμαντέρ κινουμένων σχεδίων “Πυροβόλησαν τον Πιανίστα” (για τη γέννηση της μπόσα νόβα) ανοίγει το φεστιβάλ. Ταινία λήξης είναι το ντοκιμαντέρ “Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’τη Μαρκίζα” του Άρη Δόριζα, μια προσωπική αναζήτηση για την ζωή και την πορεία του μεγάλου καλλιτέχνη μέσα από ντοκουμέντα και συνεντεύξεις.

Έχουμε σημαντικές ακόμα ειδικές προβολές, ανάμεσα στις οποίες το επίκαιρο, βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ “Ναβάλνι”, το “Εικόνες Φαντασμάτων” του Κλέμπερ Μεντόζα Φίλιου, η συνταρακτικη “Δοκιμή” του Ζυλ Ντασέν και το θεμελιώδες αριστούργημα του κινηματογράφου “Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή” του Τζίγκα Βερτόφ από το 1929.