Ζαν – Λυκ Γκοντάρ: 5 στάσεις στη ζωή του “πάπα” της νουβέλ βαγκ

Μία εποχή “τελειώνει” με τον θάνατο του εμβληματικού Γάλλου σκηνοθέτη, δημιουργού και κινηματογραφιστή Ζαν – Λυκ Γκοντάρ που έφυγε την Τρίτη από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών.

Έχοντας άρρηκτα συνδέσει το όνομά του με το ρηξικέλευθο κίνημα της Nouvelle Vague, αφήνει πίσω του μια καριέρα γεμάτη αριστουργήματα – σκηνοθέτησε περισσότερες από 100 ταινίες που άλλαξαν άρδην το κινηματογραφικό τοπίο- αλλά και και παρεξηγήσεις που τον κατέστησαν θρύλο όσο ζούσε.

Ας κάνουμε ένα γρήγορο πέρασμα με 5 στάσεις στη ζωή και την πορεία του κορυφαίου αυτού σκηνοθέτη-δημιουργού:

Από κριτικός και ηθοποιός στη θέση του σκηνοθέτη

Το 1950, ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ μαζί με τους Τρυφώ και Ριβέτ εκδίδει το περιοδικό Gazette du Cinema, γράφει για το σινεμά και παράλληλα παίζει σε ταινίες των Ριβέτ και Ρομέρ. Όπως διαβάζουμε στη Βικιπαιδεία, ο σπουδαίος Γάλλος σκηνοθέτης το 1952 ξεκίνησε τη συνεργασία του με το θρυλικού περιοδικό Cahiers du Cinema του Αντρέ Μπαζέν. Μαζί με άλλους κριτικούς κινηματογράφου, αποφάσισε να φτιάξει δικές τους ταινίες και να φέρουν μια επανάσταση στο μέσο, διότι ήταν δυσαρεστημένος με την ποιότητα του Γαλλικού Κινηματογράφου της εποχής τους. Αυτή η ομάδα ήταν η βάση της Νουβέλ Βαγκ. Το 1954 θα γυρίσει το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους “Επιχείρηση Μπετόν”, την πρώτη ταινία του, ενώ μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50 θα έχει ολοκληρώσει άλλα τέσσερα φιλμ μικρού μήκους.

Η κινηματογραφική ομάδα Τζίγκα Βερτόφ

Το 1968, o Γκοντάρ εγκατέλειψε τη Νουβέλ Βαγκ και ίδρυσε μαζί με τον Jean-Pierre Gorin την κινηματογραφική ομάδα Τζίγκα Βερτόφ (Dziga Vertov Group), ονομασμένη από τον γνωστό Σοβιετικό σκηνοθέτη. Επρόκειτο για μια ομάδα πολιτικά ενεργών σκηνοθετών, οι οποίοι ομαδικά και ανώνυμα δημιουργούσαν πειραματικές και πολιτικές ταινίες και υποστήριζαν κινήματα όπως ο Μαοϊσμός και ο Μαρξισμός. Οι ταινίες αυτές ήταν ριζοσπαστικές ως προς το περιεχόμενο και το ύφος τους και βασίζονταν ως επί το πλείστον, στις ιδέες της πάλης των τάξεων και τον διαλεκτικό υλισμό.

Το τροχαίο και η επιστροφή στο κλασικό σινεμά

Το 1971 ο Γκοντάρ είχε ένα σοβαρό ατύχημα με μοτοσικλέτα που τον κράτησε αρκετούς μήνες στο νοσοκομείο. Στο Παρίσι θα γνωρίσει την Ελβετίδα σκηνοθέτιδα Αν-Μαρί Μιεβίλ και το 1972 θα φύγουν μαζί για τη Γκρενόμπλ. Εκεί ο Γκοντάρ αρχίζει να απομακρύνεται από το στρατευμένο σινεμά και ευαισθητοποιείται στην τέχνη του από πιο προσωπικά θέματα. Μαζί με τη Μιεβίλ θα ολοκληρώσουν αρκετά φιλμ, μεταξύ των οποίων και το το “Σώζων Εαυτόν Σωθήτω” (1980), το οποίο σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας περιόδου στο έργο του.

Μέχρι τέλους ιδεολόγος

Το 75ο Φεστιβάλ των Καννών πολλοί θα το θυμούνται για τη στάση που κράτησε ο εμβληματικός Γάλλος σκηνοθέτης σε δηλώσεις του του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Ζελένσκι απεύθυνε δεκάλεπτο χαιρετισμό στην τελετή έναρξης του φετινού Φεστιβάλ κάνοντας αναφορά στο «Δικτάτορα» του Τσάρλι Τσάπλιν αφήνοντας ξεκάθαρους υπαινιγμούς για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «ο κόσμος χρειάζεται έναν νέο Τσάπλιν που θα αποδείξει σε εμάς ότι το σινεμά δεν είναι σιωπηλό. Χρειαζόμαστε ένα σινεμά που θα δείξει ότι κάθε φορά το τέλος θα είναι με την πλευρά της ελευθερίας».

Η ομιλία του Ουκρανού προέδρου καταχειροκροτήθηκε από όλους τους θεατές, εκτός από έναν.

Τον Ζαν Λυκ Γκοντάρ που -χωρίς καμία διάθεση να υποστηρίξει τον Πούτιν- δήλωσε «Η παρέμβαση του Ζελένσκι στο φεστιβάλ των Καννών είναι προφανής, αν την εξετάσουμε από την άποψη αυτού που ονομάζεται “σκηνοθεσία”: ένας κακός ηθοποιός, ένας επαγγελματίας κωμικός υπό το βλέμμα άλλων επαγγελματιών οικείων επαγγελμάτων. Νομίζω ότι έχω πει κάτι ανάλογο πριν από πολύ καιρό. Χρειάστηκε έτσι η σκηνοθεσία του νιοστού παγκόσμιου πολέμου και η απειλή μιας ακόμη καταστροφής για να μάθει ο κόσμος ότι οι Κάννες είναι ένα εργαλείο προπαγάνδας, όπως όλα τα άλλα. Προπαγανδίζουν τη δυτική αισθητική…

Η συνειδητοποίηση αυτή δεν είναι κάτι σπουδαίο κι όμως ήδη είναι. Η αλήθεια των εικόνων έρχεται αργά. Τώρα, φανταστείτε ότι ο ίδιος ο πόλεμος είναι αυτή η αισθητική που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια ενός παγκόσμιου φεστιβάλ, του οποίου οι ενδιαφερόμενοι είναι τα κράτη που βρίσκονται σε σύγκρουση ή μάλλον “συμφέροντα”, που μεταδίδουν αναπαραστάσεις των οποίων είμαστε όλοι θεατές… εσείς και εγώ. Ακούω συχνά τον όρο “σύγκρουση συμφερόντων”, ο οποίος είναι ταυτολογία. Υπάρχει σύγκρουση, μικρή ή μεγάλη, μόνο αν υπάρχει συμφέρον.
Πέραν της μαζικοποίησης των δολοφονιών, δεν έχουν αλλάξει πολλά: Βρούτος, Νέρωνας, Μπάιντεν ή Πούτιν, Κωνσταντινούπολη, Ιράκ ή Ουκρανία…».

Τα συμπεράσματα δικά σας…

Αναγνώριση και διακρίσεις

Το 2002 σε ψηφοφορία κριτικών του κινηματογραφικού περιοδικού Sight & Sound, του βρετανικού ινστιτούτου κινηματογράφου (BFI), κατετάγη τρίτος ανάμεσα στους δέκα καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Δέκα χρόνια αργότερα, το Sight & Sound ονόμασε την ταινία του «Με κομμένη την ανάσα» την 13η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Στην ίδια ψηφοφορία, τρεις άλλες ταινίες του συμπεριλήφθηκαν στην λίστα των 50 καλύτερων ταινιών. Αυτές ήταν «Η Περιφρόνηση», «Ο Τρελός Πιερό» και το «Histoire(s) du Cinema». Το 2010 βραβεύτηκε με το Τιμητικό Όσκαρ, αλλά δεν παρέστη στην τελετή απονομής των βραβείων. Το 2015 κέρδισε για πρώτη φορά στην καριέρα του βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ των Καννών, το οποίο μοιράστηκε μαζί με ακόμα μία ταινία. To 2018 η ταινία του “Le Livre d’Image” κέρδισε το πρώτο βραβείο Ειδικού Χρυσού Φοίνικα.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις