Constantinopoliad: Ξεφυλλίζοντας το σκισμένο ημερολόγιο του Καβάφη

Στις 22 Νοεμβρίου ανοίγει για το κοινό ο νέος χώρος του Αρχείου Καβάφη, στην οδό Φρυνίχου, που θα στεγάσει το αρχείο και τη βιβλιοθήκη του ποιητή, όπως και συλλογή προσωπικών αντικειμένων και έργων τέχνης με αναφορές στον ίδιο.

Από 22 έως 26 Νοεμβρίου, το Ίδρυμα Ωνάση παρουσιάζει στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη το Constantinopoliad, μία περφόρμανς που ενθουσίασε και έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στην πρεμιέρα της τον Απρίλιο που μας πέρασε στο καβαφικό φεστιβάλ “Archive of Desire” στη Νέα Υόρκη, σε ανάθεση και παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση.

Εμείς είδαμε το Constantinopoliad ένα βροχερό βράδυ του Απριλίου στο National Sawdust του Γουίλιαμσμπεργκ του Μπρούκλιν, έναν υπερσύγχρονο χώρο Πολιτισμού και πραγματικά εντυπωσιαστήκαμε από το πόσο πολύ η ζωή και το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή συνεχίζουν να εμπνέουν και να δημιουργούν πρωτόγνωρες εμπειρίες, 160 χρόνια μετά τη γέννησή του.

Η δημιουργός και περφόρμερ Sister Sylvester έκανε κάτι μοναδικό. Δημιούργησε ένα χειροποίητο βιβλίο εμπνευσμένο από τις κενές και σκισμένες σελίδες του “Constantinopoliad, an Epic”, του ημερολογίου που είχε κρατήσει ο Καβάφης όταν ο ίδιος και η οικογένειά του εγκατέλειψαν εσπευσμένα την Αλεξάνδρεια, αναχωρώντας με πλοίο για την Κωνσταντινούπολη (ο ποιητής ήταν τότε σε ηλικία μόλις 18 ετών), καθώς και των ερωτικών ποιημάτων του, στα οποία συναντά φαντάσματα από όλες τις χρονικές περιόδους.

Η Sister Sylvester αναφέρει: «Το Constantinopoliad είναι ένα χειροποίητο βιβλίο, που διαβάζεται συλλογικά από το κοινό εντός μιας ηχητικής εγκατάστασης. Το έργο, που αποτελεί μια απόκριση στο αρχείο του ποιητή Κ. Π. Καβάφη, είναι εμπνευσμένο από τις κενές και σκισμένες σελίδες του “Constantinopoliad, an epic”, του ημερολογίου που άρχισε να κρατά ο νεαρός Καβάφης όταν έφυγε εσπευσμένα από την Αλεξάνδρεια με τη οικογένειά του, από χαμένα και αγνοούμενα μέσα στον χρόνο αρχεία, καθώς και από φαντάσματα, τόσο ερωτικά όσο και ιστορικά, τα οποία επισκέπτονται τον μεγαλύτερο Καβάφη στα ποιήματά του».

Ένα χειροποίητο βιβλίο και μία πολύπτυχη καλλιτεχνική εμπειρία

Η εμπειρία που βιώσαμε ήταν μοναδική. Μπαίνοντας στον χώρο κάτσαμε γύρω από στρογγυλά τραπέζια τα οποία είχαν πάνω τους 2 βιβλία και ένα μικρό ηχείο. Μια απόκοσμη μυητική διαδικασία ξεκίνησε, όταν από το μικρό ηχείο ακούστηκε η ήρεμη φωνή της Sister Sylvester: “Αφήστε με να γίνω ο μετρονόμος σας”.

Η Αιγύπτια μουσικός και τραγουδίστρια Nadah El Shazly με τη μαγική της φωνή και την μουσική της έκαναν ακόμη πιο μυσταγωγικό το κλίμα σε ηλεκτρονικούς ήχους, αλλά και σε ηχογραφήσεις από παλιές Αιγυπτιακές εκτελέσεις.
Το τρισδιάστατο χειροποίητο βιβλίο το οποίο προσφέρεται στην παράσταση γίνεται η απαρχή μιας πολύπτυχης καλλιτεχνικής εμπειρίας, που συνοδεύεται από μουσική, αφήγηση, ηχητική εγκατάσταση, ανάγνωση και φτάνει μέχρι τη βιντεοπροβολή και το τραγούδι. Έχοντας ως σημείο αναφοράς τις ημερολογιακές καταχωρήσεις του νεαρού Καβάφη από το ταξίδι του στην οθωμανική Κωνσταντινούπολη του 19ου αιώνα, οι δύο περφόρμερ μας καλούν να διαμορφώσουμε το δικό μας ταξίδι, συμμετέχοντας ενεργά σε αυτά που έγραφε, ζούσε, άκουγε και φαντασιωνόταν εκείνος.

Η αφήγηση μπλέκει περίτεχνα και την ιστορία ενός ελάχιστα γνωστού Έλληνα αστρονόμου, που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη την ίδια εποχή με τον Καβάφη και ο οποίος ανέπτυξε την «κλίμακα ατμοσφαιρικής τύρβης», έτσι ώστε οι ερασιτέχνες αστρονόμοι να καταγράφουν τα επίπεδα ατμοσφαιρικών αναταράξεων κατά τις παρατηρήσεις τους.

«Πώς αλήθεια μπορούμε να αναπλάσουμε τις ημέρες και τις νύχτες του Καβάφη, αν δεν μπορούμε να ακούσουμε τη μουσική που άκουγε;» είναι η ερώτηση που ξεπροβάλλει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου – και η απάντηση έρχεται από την περφόρμανς που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας.

Ξεφυλλίζοντας το χειροποίητο βιβλίο και ακούγοντας αποσπάσματά του από την ίδια τη σκηνοθέτιδα, νιώθαμε σαν η ζωή του Καβάφη να παίρνει σιγά σιγά σάρκα κι οστά στο μυαλό μας, σκέψεις και άπειρα συναισθήματα βρήκαν γενεσιουργό έδαφος μέσα μας και συνομιλήσαμε νοερά μαζί του.

Zachary-Schulman

Ιnfo

 

Τα εγκαίνια του νέου χώρου συνοδεύονται από καλλιτεχνικές δράσεις που τιμούν τη ζωή και το έργο του ποιητή Κ. Π. Καβάφη. 

Εκτός από το Constantinopoliad της Sister Sylvester και της Nadah El Shazly που θα παρουσιαστεί από τις 22 έως τις 26 Νοεμβρίου στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, από τις 20 Νοεμβρίου θα είναι διαθέσιμη στο onassis.org και στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση, σε παγκόσμια ψηφιακή πρεμιέρα, η μοναδική μουσική βραδιά Waiting for the Barbarians. Από τις πανύψηλες γοτθικές αψίδες του ναού του Αγίου Θωμά στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν έρχονται στις οθόνες μας μαγικές μουσικές συνθέσεις. Τα νέα μουσικά έργα από τους/τις Laurie Anderson, Helga Davis & Πέτρο Κλαμπάνη, Nico Muhly (σε ενορχήστρωση του Nathan Thatcher), Δημήτρη Παπαδημητρίου, Paola Prestini και Rufus Wainwright (σε ενορχήστρωση της Missy Mazzoli) δίνουν μια μουσική πνοή στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη, ταξιδεύοντας το κοινό σε νέους ηχητικούς κόσμους.