Είναι τελικά κάθε πόλη εν δυνάμει μια Πολιτιστική Πρωτεύουσα;

Πώς η Ελευσίνα από «πόλη απ’ όπου όσοι περνούν αποστρέφουν το βλέμμα τους» (φράση από το ντοκιμαντέρ «Αγέλαστος πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαφτή) μετατράπηκε σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (ΠΠΕ), δημιουργώντας νέα δεδομένα στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας;

Μετά την Ελευσίνα ποια θα είναι η επόμενη ελληνική Πολιτιστική Πρωτεύουσα; Μήπως κάθε πόλη είναι εν δυνάμει μια Πολιτιστική Πρωτεύουσα;

Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ημερών της Συνάντησης Πολιτισμός 2030, υπό την επιμέλεια της Κέλλυς Διαπούλη, πολιτικοί, καλλιτέχνες και εμπειρογνώμονες θα διερευνήσουν τη δυνατότητα υιοθέτησης ενός νέου θεσμού, τους όρους και τις συνθήκες λειτουργίας του, ο οποίος θα στοχεύει ισότιμα στην πολιτιστική ανάπτυξη όλων των περιφερειακών πόλεων, ανεξαρτήτως μεγέθους ή πρόθεσης διεκδίκησης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Και όπως πάντα, το πρόγραμμα του Συνεδρίου πλαισιώνουν εργαστήρια με καλλιτέχνες και επαγγελματίες από ευρωπαϊκά και ευρύτερα διεθνή πολιτιστικά δίκτυα, καλλιτεχνικές δράσεις, συμπόσια, καθώς και η Αγορά, ένας ανοιχτός χώρος συνάθροισης, δικτύωσης και ανταλλαγής.

Ο Steve Green, ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας με πολυετή εμπειρία σε Πρωτεύουσες Πολιτισμού και Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που έκρινε τις ελληνικές υποψήφιες πόλεις για τον τίτλο της ΠΠΕ 2021, δίνει σε μια κεντρική ομιλία το πλαίσιο ενός νέου θεσμού, εμβαθύνοντας στα οφέλη, στα κριτήρια και στα δύσβατα σημεία της διαγωνιστικής διαδικασίας.

Δίπλα του, ο Ιωάννης Τροχόπουλος, επίσης μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που έκριναν τις ελληνικές υποψήφιες πόλεις και Διευθυντής της Βιβλιοθήκης Βέροιας, εστιάζει στις δυνατότητες και τις αδυναμίες της πολιτιστικής ανάπτυξης στην περιφέρεια.

Ο Γιώργος Σκιάνης, Ελευσίνιος και για αρκετά χρόνια εισηγητής των εικαστικών εγκαταστάσεων του Φεστιβάλ Αισχύλεια, περιγράφει πώς το αρνητικό στίγμα της Ελευσίνας έγινε αφορμή να αλλάξουν οι ίδιοι οι πολίτες την εικόνα που είχε ο υπόλοιπος κόσμος για την πόλη τους. Τέλος, η Nan Van Houte, τέως Γενική Γραμματέας του Διεθνούς Δικτύου για τις σύγχρονες παραστατικές τέχνες IETM, μιλάει για τον ρόλο της σύγχρονης τέχνης στη σημερινή, ρευστή και συχνά επισφαλή κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα.

Κέλλυ Διαπούλη: Πώς θα βελτιώσουμε τη θέση της τέχνης και των καλλιτεχνών;

Η Κέλλυ Διαπούλη, που έχει επιμεληθεί το πρόγραμμα του τετραήμερου αυτου Συνεδρίου/Συνάντησης αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7: “Από το 2018, η Συνάντηση Πολιτισμός 2030 είναι το σημείο συνάντησης και ανταλλαγής του πολιτιστικού πεδίου συνολικά. Καλλιτέχνες από όλους τους τομείς της τέχνης, επιμελητές, πολιτιστικοί διαχειριστές και γενικά, επαγγελματίες του πολιτιστικού χώρου από την Ελλάδα και το εξωτερικό συναντώνται στην Ελευσίνα και για τέσσερις μέρες συζητούν για τα θέματα που τους απασχολούν, ανταλλάσσουν εμπειρίες, γνωρίζονται και πολλές φορές, ξεκινούν νέες μεταξύ τους συνεργασίες.

Στο επίκεντρο της Συνάντησης βρίσκεται η πολιτιστική πολιτική, το πώς δηλαδή θα βελτιώσουμε τη θέση της τέχνης και των καλλιτεχνών καθώς και η σημασία της τέχνης και του πολιτισμού στην καθημερινότητα της κοινωνίας και στην καθημερινότητα των πόλεων.

Φέτος, και καθώς βαδίζουμε προς το τέλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, το Μυστήριο 56 4η Συνάντηση Πολιτισμός 2030 επικεντρώνεται στο μετά. Ένα μετά που δεν αφορά μόνο στην Ελευσίνα, αλλά σε ολόκληρη τη χώρα με την πρόταση για τη δημιουργία ενός εθνικού θεσμού που αφορά όλες τις ελληνικές πόλεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και υποδομών. Προτείνουμε τη θεσμοθέτηση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ελλάδας.

Πρόκειται για μία διοργάνωση αντίστοιχη με αυτή της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, αλλά εθνικής κλίμακας. Αντίστοιχες διοργανώσεις υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Βρετανία κ.α.) και η εμπειρία δείχνει ότι λειτουργούν ως μοναδικά εργαλεία ανάπτυξης των πόλεων, αλλά και ενδυνάμωσης του πολιτιστικού και καλλιτεχνικού χώρου γενικά. Στόχος είναι, ακολουθώντας την κατηγοριοποίηση των πόλεων του Κλεισθένη, κάθε χρόνο μια διαφορετική ελληνική πόλη να φιλοξενεί τον τίτλο. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μπορεί για παράδειγμα η Καλλιθέα, η Τρίπολη, η Βέροια, η Αμοργός, ακόμη και δήμοι με πολύ λίγους κατοίκους όπως ο Άη Στράτης ή το Κουφονήσι να γίνουν Πολιτιστικές Πρωτεύουσες.

Με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων όπως ο Steve Green, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που έκρινε τις υποψηφιότητες των ελληνικών πόλεων για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2016 και ο Ιωάννης Τροχόπουλος, μέλος της ίδιας επιτροπής, αλλά και με τη συμμετοχή Δημάρχων περιφερειακών πόλεων, καλλιτεχνών, επιμελητών και επαγγελματιών του πολιτιστικού χώρου αλλά και απλούς κατοίκους θα συζητήσουμε τους όρους λειτουργίας ενός τέτοιου θεσμού στην ελληνική πραγματικότητα.

Παράλληλα, δίνεται έμφαση στη διασύνδεση καλλιτεχνών και επαγγελματιών με το εξωτερικό, μέσα από ομάδες εργασίες με διεθνή δίκτυα κινητικότητας των καλλιτεχνών, όπως το Roberto Cimetta Fund και συμμετέχοντες από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Τυνησία κ.α. Επίσης, η Nan Van Houte, τέως Γενική Γραμματέας του Διεθνούς Δικτύου για τις Σύγχρονες Παραστατικές Τέχνες ΙΕΤΜ ξεκινά μία συζήτηση για τον ρόλο της τέχνης και του καλλιτέχνη σήμερα, ενώ ο Γιώργος Σκιάνης, εμπνευστής και συντονιστής των εικαστικών εγκαταστάσεων στο Ελαιουργείο από το 2004 μέχρι το 2017, αναλύει τα κίνητρα πίσω από την πρωτοβουλία και τον αντίκτυπο των εικαστικού προγράμματος των Αισχυλείων στην ανάπτυξη της πόλης.

Από το απόγευμα και μετά, η έμφαση δίνεται σε καλλιτεχνικές δράσεις, οι οποίες έχουν τη μορφή βιωματικής εμπειρίας, δίνοντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν ανοίκειες όψεις της πόλης καθώς και να συναντηθούν με καλλιτέχνες και δημιουργούς σε οικείες συνθήκες, όπως ένα τραπέζι ή ένα πάρτυ. Αυτό το καλλιτεχνικό πρόγραμμα περιλαμβάνει μουσικές συναντήσεις με τη Λένα Κιτσοπούλου, τον Δημήτρη Αποστολάκη μαζί με τη Χριστίνα Σουγιουλτζή, μια παράσταση σύγχρονου τσίρκου που είναι αποτέλεσμα συνδημιουργίας ανάμεσα στην ομάδα «Κι Όμως Κινείται» και κατοίκους της Ελευσίνας, την εικαστική έκθεση «Μυστήριο Θ» με έργα φοιτητών του Θ Εργαστηρίου της ΑΣΚΤ για την Ελευσίνα υπό την καθοδήγηση του Νίκου Ναυρίδη, καθώς και μία βραδιά με εικαστικές παρεμβάσεις, περφόρμανς, dj sets από την Ομάδα Katalogue σε συνεργασία με την ομάδα νέων της Ελευσίνας Cultterra.

Τέλος, την Κυριακή το μεσημέρι, η Συνάντηση Πολιτισμός 2030 κλείνει με την Αγορά, μία δράση δικτύωσης ανάμεσα στους παρευρισκόμενους καλλιτέχνες και οργανισμούς. Η συμμετοχή στη Συνάντηση Πολιτισμός 2030 είναι δωρεάν με προηγούμενη εγγραφή.
Σας περιμένουμε όλες και όλους στην Ελευσίνα από τις 9 μέχρι τις 12 Νοεμβρίου, στην 4ημερη αυτή Συνάντηση ολόκληρου του πολιτιστικού χώρου”.

Εργαστήρια

Οι πρωινές ώρες της Συνάντησης Πολιτισμός 2030 είναι αφιερωμένες σε συζητήσεις εργαστηριακού χαρακτήρα, που φέρνουν σε επαφή Έλληνες καλλιτέχνες και επαγγελματίες με συναδέλφους από ευρωπαϊκά και ευρύτερα διεθνή πολιτιστικά δίκτυα. Ειδικότερα, οι οργανισμοί Roberto Cimetta Fund και Liv.in.G. αναλύουν το θέμα της κινητικότητας των καλλιτεχνών με έμφαση στη Μεσόγειο και παρουσιάζουν ένα νέο πρόγραμμα που έχει ως στόχο να βοηθήσει καλλιτέχνες της Μεσογείου να διεθνοποιήσουν την καλλιτεχνική τους πρακτική.

Τρία βιωματικά εργαστήρια-επισκέψεις θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι συμμετέχοντες στο συνέδριο, στο πλαίσιο της δράσης «Μικρά μουσεία γειτονιάς στο επίκεντρο». Ο Λαογραφικός Σύλλογος «Αδράχτι» (2002), ο Σύλλογος Ποντίων «Νέα Τραπεζούντα» (1976) και ο Λαογραφικός Σύλλογος Μικρασιατών (1932) ανοίγουν τις πόρτες τους στους μικρούς μουσειακούς χώρους-κιβωτούς μνήμης που έχουν δημιουργήσει, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με τις παραδόσεις, τις δράσεις και την αστείρευτη ενέργειά τους στην πολιτισμική ζωή του τόπου.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον βιωματικό εργαστήριο, το Μυστήριο 85 ΜΟΤΙΒΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, διοργανώνει η ομάδα Μ2P προτείνοντας μια καινούρια ματιά πάνω στα μοτίβα, την ευρηματική επανάχρησή τους και στο πώς η παράδοση και η μνήμη μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση για νέες μορφές δημιουργικότητας.

Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα

Από τις πέντε το απόγευμα και μέχρι αργά το βράδυ ακολουθεί το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της δράσης Συνάντηση Πολιτισμός 2030 με εκδηλώσεις που απλώνονται σε όλη την πόλη. Κεντρική θέση κατέχουν η παράσταση κοινωνικού τσίρκου της ομάδας «Κι όμως Κινείται», καρπός ενός εντατικού εργαστηρίου σύγχρονου χορού και ακροβασίας, η δράση «Παιδί της νύχτας μια ζωή» με λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια με τη Λένα Κιτσοπούλου, ενώ σε συνεργασία με την ομάδα νέων της πόλης CULTTERRA διοργανώνεται ένα πάρτι με εικαστικά δρώμενα, live περφόρμανς και dj set από την ομάδα Katalogue στον νέο χώρο νεότητας ARKOPOLIS.

Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα ολοκληρώνουν δύο εκθέσεις, η συλλογική έκθεση φοιτητών της Α.Σ.Κ.Τ. Μυστήριο θήτα, που εντάσσει το βλέμμα 14 νέων δημιουργών στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης της πόλης, και η εικαστική εγκατάσταση με μικτά υλικά Η ουτοπία των ονείρων, έργο που δημιουργήθηκε ομαδικά στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος Μυστήριο 171 Κατασκευάζοντας την ουτοπία.

Με οδηγό τη φαντασία, υπό την επιμέλεια του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου, η δράση «Η Ελευσίνα για μικρούς και μεγάλους – ένας αλλιώτικος περίπατος στον χώρο και στον χρόνο» συνδέει ιστορίες από το παρελθόν με το σήμερα, αναδεικνύει όλα όσα κάνουν την Ελευσίνα διαχρονική Πολιτιστική Πρωτεύουσα και προτείνει εναλλακτικούς τρόπους γνωριμίας μέσα από διαδρομές προσωπικές, γεμάτες χρώμα, ήχους, μυρωδιές και συναίσθημα.

Σε ένα διαφορετικό Συμπόσιο με τον Χαΐνη Δημήτρη Αποστολάκη και τη Χριστίνα Σουγιουλτζή, τους εμπνευστές της δράσης Μυστήριο 109 Το σωματίδιο Higgs, θα έχουν την ευκαιρία να λάβουν μέρος οι συμμετέχοντες του συνεδρίου, και να μοιραστούν μαζί τους την εμπειρία των εργαστηρίων αλλά και της παράστασης σύγχρονου χορού και ακροβασίας που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο Αμφιθέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας.

Αγορά

Τέλος, η Αγορά, ένας ανοιχτός χώρος συνάθροισης, δικτύωσης και ανταλλαγής θα λειτουργήσει για επαγγελματίες και καλλιτέχνες της Ελλάδας και του εξωτερικού που θέλουν να μοιραστούν ιδέες και πρακτικές με συναδέλφους από άλλες χώρες ή/και να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε μια διεθνή καλλιτεχνική κοινότητα.

Παράλληλες δράσεις στην πόλη

Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της Συνάντησης Πολιτισμός 2030, παράλληλες δράσεις στην πόλη θα προσφέρουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να απολαύσουν εικαστικές εκθέσεις, περφόρμανς, εγκαίνια πρωτότυπων δράσεων, ακόμη και ραδιο-περιπάτους. Συγκεκριμένα, στο Παλαιό Δημαρχείο Ελευσίνας φιλοξενείται η φωτογραφική και πολυμεσική έκθεση της διάσημης Αμερικανίδας φωτογράφου Lina Bertucci με τίτλο Μυστήριο 34 Πρόσωπα. Πορτρέτα Ταυτότητας, Παρόδου και Μετάβασης για τις διαφορετικές, ποικιλόμορφες κοινότητες της Ελευσίνας.

Επιπλέον, την ίδια περίοδο, λαμβάνει χώρα στον εμβληματικό αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας μια από της σημαντικότερες δράσεις-μοντέλα του καλλιτεχνικού προγράμματος της 2023 Ελευσίς, το Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία. Μια σύζευξη αφηγηματικής παραστατικότητας και αρχαιολογίας για την απροσδιόριστη έλξη που καταλαμβάνει τον επισκέπτη των ιστορικών μνημείων στην αναζήτησή του για το κρυφό, μυστικό αφήγημα κάθε τόπου.

Τέλος, στις 12 Νοεμβρίου εγκαινιάζεται και ξεκινά να εκπέμπει διαδικτυακά τo Mυστήριο 37 Φωνές της Ελευσίνας, ο ραδιοφωνικός σταθμός που έχει δημιουργηθεί σε συνεργασία με τους κατοίκους της πόλης, και θα πλαισιωθεί και από μια καλλιτεχνική εγκατάσταση με τη μορφή ραδιο-περιπάτου.