Ένα άρτι επαναπατρισθέν πλαστό “αρχαίο” αγγείο

Την περασμένη Παρασκευή, δύο εικοσιτετράωρα πριν στηθούν οι κάλπες, το υπουργείο Πολιτισμού, ανακοίνωσε θριαμβευτικά τον επαναπατρισμό εκατοντάδων αρχαιοτήτων της εταιρείας Robin Symes.

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου του ΥΠΠΟΑ, «Αγάλματα, ειδώλια, γλυπτά, αγγεία, κοσμήματα, σκεύη και εξαρτήματα, που χρονολογούνται από τους νεολιθικούς έως τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους, που βρίσκονταν στην κατοχή της υπό εκκαθάριση εταιρείας Robin Symes Limited, ανακτήθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο και επαναπατρίζονται μετά την επιτυχή έκβαση της μακροχρόνιας διεκδίκησή τους. Αριθμητικά ανέρχονται σε 351 αντικείμενα και 25 ομάδες αντικειμένων.»

Η μέχρι πρότινος Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, προέβη και στην ακόλουθη δήλωση: «Μία δύσκολη υπόθεση, που ταλάνισε για περισσότερο από 17 χρόνια το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού κλείνει σήμερα, με τον επαναπατρισμό πολλών δεκάδων αρχαιοτήτων, που είχαν εξαχθεί παράνομα από τη χώρα μας. Τα τελευταία τρία χρόνια εργαστήκαμε συστηματικά και μεθοδικά, εντείναμε τις προσπάθειές μας για να φθάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα. Ευχαριστώ τα στελέχη του ΥΠΠΟΑ, που δούλεψαν –με την συντονιστική ευθύνη του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού- με αφοσίωση και αυταπάρνηση για να επιστρέψουν στην πατρίδα μας οι συγκεκριμένες αρχαιότητες. Ο επαναπατρισμός των παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Πολιτισμού και την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Θερμά συγχαρητήρια σε όσους συνέβαλαν όλα αυτά τα χρόνια στην αίσια έκβαση της υπόθεσης. Η αφετηρία της διεκδίκησης χρονολογείται το 2006, όταν ξεκίνησε η έρευνα των ελληνικών αρχών στην περιουσία της εταιρείας Robin Symes LTD εντός και εκτός Ελλάδας. Μετά από συντονισμένες και επίμονες προσπάθειες, που διήρκεσαν 17 χρόνια συνολικά, και οι οποίες εντάθηκαν ιδιαίτερα την περίοδο 2020-2023, ικανοποιήθηκε το ελληνικό αίτημα με αποτέλεσμα την επιστροφή των διεκδικούμενων αρχαιοτήτων. Έτσι, ολοκληρώνεται η εκ μέρους της ελληνικής πλευράς μακρόχρονη διεκδίκηση των παραπάνω αντικειμένων, που βρίσκονταν στην κατοχή της υπό εκκαθάριση εταιρείας Robin Symes Limited.»

Ωστόσο, σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα του Guardian (24/05/2023), ένα τουλάχιστον από αυτά τα αντικείμενα, έχει αποδειχθεί πλαστό εδώ και είκοσι πέντε χρόνια. Πρόκειται για αγγείο των αρχών του 5ου αι. π.Χ., το οποίο στον ενδεικτικό κατάλογο που δημοσιοποίησε το υπουργείο περιγράφεται ως «Αττική ερυθρόμορφη όλπη με παράσταση Σατύρου που μεταφέρει μεγάλο αμφορέα. Στο βάθος της παράστασης τράγος. Πρώιμος 5ος αι. π. Χ.»

Τι αναφέρει ο Χρήστος Τσιρογιάννης

Ο Χρήστος Τσιρογιάννης σχολιάζει χαρακτηριστικά στον Guardian πως από το 1998, ο κορυφαίος μελετητής Dietrich von Bothmer είχε δημοσιεύσει τα ευρήματά του για το αντικείμενο αυτό, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η διακόσμησή του δεν είναι παρά μια «σύγχρονη πλαστογραφία». Σε εκτεταμένη μελέτη του για τις πλαστογραφίες των ελληνικών αγγείων, ο ίδιος μελετητής, έγραψε ότι η «ερυθρόμορφη τεχνική» με προσθήκη αδιαφανών χρωμάτων σε μαύρο φόντο χρησιμοποιήθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Στο συγκεκριμένο αντικείμενο βλέπουμε ένα σάτυρο με αμφορέα και έναν τράγο επιζωγραφισμένα πάνω σε μια αυθεντική αρχαία μελανή όλπη (τύπος οινοχόης)∙ τεχνικές πλαστογράφησης, όπως τα ξεφλουδίσματα και οι διάφορες φθορές προσδίδουν στο αντικείμενο χαρακτηριστικά αρχαίας προέλευσης.

Όπως και στην υπόθεση της Συλλογής Στερν, όπου αποδεδειγμένα πλέον περιέχονται αρχαιοκαπηλικά, και κατά πάσα πιθανότητα κίβδηλα αντικείμενα, έτσι και τώρα, με τις αρχαιότητες Symes ενδέχεται να βρεθούμε μπροστά και σε άλλες εκπλήξεις, καθώς όσα αντικείμενα παρουσίασε το υπουργείο δεν είναι παρά μικρό δείγμα όσων επαναπατρίστηκαν.

Για άλλη μια φορά, τίθενται εν αμφιβόλω οι εργασίες τεκμηρίωσης από πλευράς υπουργείου, γιατί αν είχαν όντως πραγματοποιηθεί επαρκείς μελέτες θα ήξεραν πως το εν λόγω αντικείμενο είχε απορριφθεί το 1998 από τον κορυφαίο ειδικό, μεταξύ πολλών άλλων ακόμα. Εντούτοις, το περιέλαβαν ως αγγείο των αρχών του 5ου αιώνα.

Είναι πραγματικά ενδεικτικός ο τρόπος και η σπουδή με τον οποίο το υπουργείο πολιτισμού χειρίστηκε τις υποθέσεις επαναπατρισμού αρχαιοτήτων τον τελευταίο χρόνο, προκειμένου να επιδείξει έργο και απανωτές επιτυχίες. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και εν προκειμένω, κιβώτια με αντικείμενα ανεξακρίβωτης προέλευσης και αυθεντικότητας πάνε κι έρχονται σε ένα παζάρι εντυπώσεων όπου η ουσία έχει χαθεί. Επαναπατρισμοί να’ναι, κι ό,τι να’ναι προς χάριν εντυπώσεων και ψηφαλακίων.

Εδώ δεν μπορώ παρά να παραθέσω τα λόγια του καθηγητή Χρίστου Ντούμα, σε συνέντευξη του πριν λίγες μέρες: «Η εμπειρία μου λέει ότι οι πολιτικές ηγεσίες διαχρονικά είναι αρχαιοκάπηλοι. Καπηλεύονται τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Τι σημαίνει καπηλεία; Χρησιμοποιώ πράγματα που δεν μου ανήκουν προς ίδιον όφελος. Όταν βγαίνει ο κάθε πολιτικός οποιασδήποτε παράταξης και λέει κοιτάξτε εμείς τι έχουμε κάνει».
Οι μορφές ενός σατύρου και ενός τράγου προστέθηκαν σε ένα αυθεντικό αγγείο τη δεκαετία του 1990.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις