Ετζέ Τεμελκουράν: Ελλάδα και Τουρκία θα γίνουν το πεδίο του καλού και του κακού

Αν υπάρχει μία γυναίκα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να βλέπει στους χειρότερους εφιάλτες του, αυτή δεν είναι άλλη από την Ετζέ Τεμελκουράν. Δημοσιογράφος και συγγραφέας της οποίας η πένα τσακίζει κόκαλα και ξυπνά συνειδήσεις, η 45χρονη σήμερα Τεμελκουράν προφανώς και δεν θα μπορούσε να μακροημερεύσει επαγγελματικά στην Τουρκία του Ερντογάν. Γι’ αυτό λοιπόν όταν της ανακοινώθηκε η απόλυσή της από την εφημερίδα “Ηaberturk” τον Ιανουάριο του 2012, η Τουρκάλα, γεννημένη στην υπέροχη Σμύρνη, ακτιβίστρια της γραφής άρχισε να οργώνει τον κόσμο.

Παράλληλα, έγραψε και το εξαιρετικό βιβλίο της “Τουρκία: Παραφροσύνη και μελαγχολία” (στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη) μέσα από τις σελίδες του οποίου ξεδιπλώνονται όλες οι αντιφάσεις της σύγχρονης Τουρκίας αλλά και το πως η γειτονική χώρα “σκότωνε” κατά καιρούς κάθε εστία αντίστασης στην εκάστοτε εξουσία. Ελάχιστους μήνες πριν κυκλοφορήσει το νέο βιβλίο της, το 13ο στη σειρά, η Ετζέ Τεμελκουράν μίλησε στο News 247 όχι μόνο για τη χώρα της (χωρίς, μάλιστα, να προφέρει ούτε μία φορά το όνομα του Ερντογάν) αλλά και για τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις στον κόσμο, τη δημοκρατία και την απόλαυση που της προσφέρει η γραφή.

Πώς μίλησε ενώ ταξιδεύει συνέχεια; Ας είναι καλά το e-mail που χρησιμοποιεί ΜΟΝΟ όταν βρίσκεται στο δρόμο, δηλαδή τις περισσότερες ημέρες του χρόνου! Αλλά γιατί, άραγε, συνεχίζει να γράφει: “Μα δεν ξέρω πως είναι να μην γράφεις βιβλία” απαντά. “Ηταν τόσο φυσικό για μένα από την ημέρα που έμαθα να γράφω που από τότε που ήμουν έφηβη πραγματικά πίστευα ότι όλοι γράφουν. Και τώρα, δεκαετίες αργότερα, παρατηρώ ότι τι γράψιμο για μένα είναι ένας σωματικός και ψυχικός εθισμός”.

Το εξηγεί με μία απίστευτη δεινότητα στο λόγο, χωρίς να χρησιμοποιεί καν τη μητρική της γλώσσα: “Το σώμα μου ποθεί τη θέση του εμβρύου κατά τη διάρκεια του γραψίματος. Και το μυαλό μου δεν ξέρει να επεξεργαστεί τη ζωή χωρίς έστω μία γραπτή λέξη. Το μυαλό μου δεν μπορεί να κατανοήσει τον εαυτό μου χωρίς έστω μία γραπτή λέξη. Επίσης, το γράψιμο είναι το μοναδικό σύνορο που διατηρεί το μυαλό μέσα στα όρια του λογισμού. Οπως είπα κάποτε σε μία εκπομπή του BBC παρά το γεγονός ότι παρουσιάζομαι ως η “θαρραλέα συγγραφέας”, είμαι ο τέλειος δειλός. Εχω άπειρους φόβους με αμέτρητους τίτλους και υπότιτλους”.

Η συνέντευξή της στο bbc

Και πως θεραπεύονται αυτοί οι φόβοι: “Η πράξη της γραφής είναι το μόνο φάρμακο που με κρατά μακριά από το φόβο. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει κάτι που να μπορεί να σε βοηθήσει να τον ξεπεράσεις . Αυτό που μπορείς να κάνεις όμως είναι να ταιριάξεις τους φόβους σου με χαρές για να τους κάνεις στο τέλος της ημέρας ασήμαντους. Η χαρά της γραφής είναι το ξίφος μου εναντίον του Γολιάθ του φόβου”.

Ο λόγος, στη συνέχεια, περί έμπνευσης και πηγών δημιουργίας: “Νομίζω ότι υπάρχουν δύο κύριες αρτηρίες που τροφοδοτούν τη γραφή μου. Η μία είναι ο θυμός και η άλλη η δημιουργία του ωραίου η οποία, παρά τις δυσκολίες, παραμένει μία τεράστια πηγή ενέργειας. Η πολιτική γραφή αναδύεται από την οργή ενώ η λογοτεχνία τροφοδοτείται από τη σχεδόν φυσική ανάγκη του ανθρώπου να κλίνει προς το ωραίο. Το ωραίο, αισθητικά και ηθικά, είναι μία βασική ανθρώπινη ανάγκη και όταν γράφω τρέφω τον εαυτό μου μ’ αυτήν την παρόρμηση”.

Πώς άραγε μπορεί να αναλυθεί η πολιτική κατάσταση στην περιοχή μας αλλά και στον πλανήτη ολόκληρο με μία λογοτεχνική προσέγγιση; Ιδού ένα κομψοτέχνημα: “Φαίνεται σαν να υπάρχει ένας καινούργιος κόσμος, όπως στο ξεκίνημα της σειράς “Games of Thrones”. O Nότος φλέγεται, ο Βορράς παγώνει και όταν ο πάγος με τις φλόγες συναντιούνται, ένα γρανιτένιο τείχος αναδύεται. Ενα τείχος φανταστικό αλλά και πραγματικό την ίδια στιγμή. Και αυτό το τείχος δεν διαχωρίζει μόνο τον οικονομικά αναπτυγμένο από τον υποανάπτυκτο. Αν μιλήσουμε με όρους κλιματικής αλλαγής ο Νότος πράγματι φλέγεται και οι άνθρωποι τρέχουν προς το βορρά για να ξεφύγουν από τις φλόγες και από τους ατελείωτους πολέμους”.

Και τι πρακτικά μπορεί να σημαίνει αυτό για δύο χώρες όπως η Ελλάδα και η Τουρκία που βρίσκονται σε μία καίρια γεωπολιτική θέση: “Δυστυχώς η Τουρκία και η Ελλάδα στέκονται στη μέση αυτής της ιστορίας, βρίσκονται εκεί που θα χτιστεί το τείχος. Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε νεκρά παιδιά να ξεβράζονται στις ακτές του Αιγαίου. Είναι τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι σήμερα βλέπουμε τη μεγαλύτερη ηθική αποτυχία της ανθρωπότητας στο σημείο στο οποίο αναδύθηκε ο δυτικός πολιτισμός, στη Μεσόγειο. Νομίζω ότι αντί της καθημερινής πολιτικής αυτή η ηθική αποτυχία θα καθορίσει το μέλλον και των δύο χωρών. Μαζί με τις δικές τους συγκρούσεις και οι δύο χώρες θα γίνουν το πεδίο του καλού και του κακού τα επόμενα χρόνια”.

“Η δημοκρατία κινδυνεύει από το δεξιό λαϊκισμό”

Η απάντηση στην ερώτηση αν η σημερινή Τουρκία σέβεται τη δημοκρατία ήρθε μ’ ένα καινούργιο ταξίδι στον κόσμο: “Η δική μου ερώτηση θα μπορούσε να τεθεί ως εξής: “ποιος είναι αυτός που σέβεται τη δημοκρατία σήμερα;” Είναι, ας πούμε η Τερέζα Μέι που νομίζει ότι ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το brexit είναι περιττό επειδή οι άνθρωποι μέσα στη σύγχυσή τους έχουν ήδη ψηφίσει υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση; Δεν νομίζω. Η δημοκρατία δεν είναι αριθμοί. Είναι οι Αμερικανοί δημοκρατικοί που μισούν τον Τραμπ αλλά ακόμα πιστεύουν ότι ο Μπέρνι Σάντερς δεν μπορεί να είναι λύση για τις ΗΠΑ παρά το γεγονός ότι είναι ο πιο δημοφιλής πολιτικός; Είναι δημοκράτης ο Μακρόν που πέταξε ένα κόκκαλο στα “Κίτρινα Γιλέκα” αγνοώντας ουσιαστικά το αίτημά τους για θεμελιώδεις αλλαγές στο σύστημα;”

Αρα; “Η Τουρκία είναι ένα ακόμη παράδειγμα, ένα παράδειγμα του πως μια δημοκρατία μπορεί να χαθεί από το δεξιό λαϊκισμό. Υποθέτω όμως ότι πολύ σύντομα θα αρχίσουμε να βλέπουμε παρόμοια παραδείγματα σε χώρες που τώρα λογίζονται ως ισχυρές δημοκρατίες. Γι’ αυτό άλλωστε έγραψα και το νέο βιβλίο μου το “Ηοw to lose A country” (θα κυκλοφορήσει πρώτα στα αγγλικά τον Φεβρουάριο του 2019)”.

Περί τίνος πρόκειται; “Το How to Lose A country-The 7 steps from Democracy to Dictatorship είναι ένα “παγκόσμιο”,θα έλεγα, βιβλίο για τα 7 κοινά πρότυπα του αυξανόμενου δεξιού λαϊκισμού ή μάλλον του αυταρχισμού. Αυτό που βιώσαμε στην Τουρκία ή αυτό που που οι Ρώσοι έχουν υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες μολύνει τώρα ολόκληρο το δυτικό κόσμο. Οι δυτικές χώρες έχουν ήδη ακολουθήσει τις εκπληκτικές πολιτικές εξελίξεις στις χώρες μας και την ίδια ώρα έπαιρναν ως δεδομένο ότι τίποτα από αυτά που τους συμβαίνουν τώρα δεν θα τους συνέβαιναν. Είχαν μάλλον πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στις δικές τους “ώριμες” δημοκρατίες και στους “καλά εδραιωμένους δημοκρατικούς θεσμούς””.

Προφανώς κάτι άλλαξε, κάπου βρεθήκαμε στο σημείο μηδέν: “Σαφώς. Οταν το κουτί της Πανδώρας άνοιξε στη Συρία, οι δημοκρατίες τους τέθηκαν σε ηθική και πολιτική δοκιμασία. Το κύριο επιχείρημά μου σ’ αυτό το βιβλίο είναι ότι ο αυξανόμενος δεξιός λαϊκισμός δεν είναι περιστατικό που εκπλήσσει αλλά πρόκειται μάλλον για ένα προβλέψιμο αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εφαρμόζονται τις τελευταίες δεκαετίες και της γενικής ηθικής αποτυχίας αυτών των πολιτικών”.

Υπάρχει ελπίδα; “Ο στόχος του βιβλίου είναι να αρχίσει μία παγκόσμια συζήτηση για το θέμα αλλά και να αναπτυχθεί αλληλεγγυή μεταξύ όλων εκείνων που είναι παραλυμένοι από το φόβο. Σήμερα, ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι αφιερωμένος στο να ξεκινήσει μία τέτοια διαδικασία αλληλεγγύης την οποία εκτιμώ και παρακολουθώ στενά.

Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτή η αλληλεγγύη πρέπει να υπερβαίνει τις οικονομικές και πολιτικές απαιτήσεις ή αξιώσεις και να στοχεύσει σε ηθική επανάσταση ή σε επανάκαμψη. Χρειαζόμαστε μία νέα καρδιά σ’αυτόν τον άκαρδο κόσμο και ναι, σκοπεύω να διαμορφώσω μία. Είναι υπερβολικά φιλόδοξο; Μπορεί. Μα γιατί όχι; Κάποιος πρέπει να το κάνει. Και θεωρώ τον εαυτό μου κάτι σαν ειδικό στο θέμα της ανθρώπινης καρδιάς”.