Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου 2017: Όλες οι παραστάσεις

“Η Έλευση του Ξένου” αποτελεί τη θεματική του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017, το οποίο με αφορμή την προσφυγική κρίση στοχεύει να αποτελέσει μια αφετηρία για να ξανατεθεί σε γόνιμο διάλογο η έννοια των συνόρων και των ορίων: τόσο των γεωγραφικών, πολιτισμικών έμφυλων και φυλετικών όσο και αισθητικών, ηθικών και ιδεολογικών.

Τα παραπάνω τόνισε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, το μεσημέρι της Τρίτης κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου για τις παραστάσεις του καλοκαιριού.

Την παρουσίαση των εκδηλώσεων άνοιξε με έναν σύντομο χαιρετισμό της η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου: Το πρόγραμμα εφέτος “έχει τόσες πτυχές, τόσες κατευθύνσεις, τόσο ενδιαφέρουσες συνεργασίες,  με την παλαιότερη και τη νεότερη γενιά, με έμφαση στους νεότερους, πολύ δημιουργικούς καλλιτέχνες που  σε αυτόν τον μικρό ευλογημένο τόπο ανθίζουν. Χαίρομαι ιδιαίτερα που στηρίζει με τόση γενναιοδωρία τόσο διαφορετικές προσπάθειες. Αλλά δεν είναι μόνο το καλλιτεχνικό έργο, είναι και το εκπαιδευτικό έργο που παίρνει μια πολύ μεγάλη θέση και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και δίνει ένα διεθνές προφίλ” ανέφερε. Η κα. Κονιόρδου αναφέρθηκε και στις καλλιτεχνικές δράσεις του Ελληνικού Φεστιβάλ στην πόλη: “Δράσεις με χαρακτήρα, δράσεις σε όλην την πόλη, σε γειτονιές που έχουμε απαξιώσει, περιοχές με μυρωδιές, με αρώματα που συνδέονται με μεγάλες προσωπικότητες. Πρέπει να θυμηθούμε αυτές τις γειτονιές, να θυμηθούμε ότι ζούμε σε μια πόλη που αξίζει”.

Τον λόγο πήρε εκ νέου ο κ. Θεοδωρόπουλος, ο οποίος χαρακτήρισε το 2017 ως “χρονιά εγκαινίων” για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου καθώς εγκαινιάζονται νέοι θεσμοί, συνεργασίες και ανοίγματα εντός του Φεστιβάλ, με την ελπίδα να μπολιάσουν την ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα και να εδραιωθούν, προκειμένου να δώσουν τους καρπούς τους στο μέλλον.

“Πρώτον, εγκαινιάζουμε το Λύκειο Επιδαύρου, ένα πολύτιμο για όλους μας διεθνές θερινό σχολείο για το αρχαίο δράμα, το οποίο θα απευθύνεται σε σπουδαστές και σπουδάστριες δραματικών σχολών και νέους ηθοποιούς από όλο τον κόσμο. (..) Φέτος, με το μεταναστευτικό πρόβλημα να δοκιμάζει την ταυτότητα της δυτικής κοινωνίας, η θεματική που διατρέχει το πρόγραμμα της Επιδαύρου, αλλά και του Λυκείου είναι ‘Η έλευση του ξένου’, όπως αποτυπώνεται σε κείμενα της αρχαιότητας, αλλά και όπως καθρεφτίζεται στον διάλογο ανάμεσα στο αρχαίο δράμα και το ιστορικό παρόν” είπε χαρακτηριστικά.

Ο δεύτερος σημαντικός θεσμός εντός του Φεστιβάλ που εγκαινιάζεται εφέτος είναι το ” Άνοιγμα στην πόλη” που, όπως τόνισε ο κ. Θεοδωρόπουλος, περιλαμβάνει δράσεις σε μη θεατρικούς χώρους, δραματουργίες site specific, ποιητικές και μουσικές παραστάσεις, αλλά και ακτιβιστικές παρεμβάσεις σε ευαίσθητες περιοχές της πόλης, από τον Πειραιά και τις εργατικές κατοικίες έως την Ελευσίνα.

Ταυτόχρονα εφέτος, ενισχύεται το στίγμα του κάθε χώρου: Η Πειραιώς 260, όπως πάντα, ανήκει κατά κύριο λόγο στη σύγχρονη θεατρική και χορευτική δημιουργία, το Ηρώδειο θα έχει κυρίως μουσική ταυτότητα, καθώς θα φιλοξενεί παραστάσεις λυρικού θεάτρου, ορχήστρες και συναυλίες κλασικής και σύγχρονης, βυζαντινής, παραδοσιακής και έντεχνης ελληνικής μουσικής. Στο Ηρώδειο θα επαναληφθεί επίσης τον Σεπτέμβριο, τιμώντας τη μνήμη του, η τελευταία παράσταση του Σπύρου Ευαγγελάτου, ο “Αμύντας” του Γεωργίου Μόρμορη.

Να σημειωθεί επίσης πως με τη μετεγκατάσταση της Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Φεστιβάλ Αθηνών μπαίνει για δύο μήνες (Ιούνιο και Ιούλιο) στο θέατρο Ολύμπια της οδού Ακαδημίας, μεταφέροντας εκεί σειρά μουσικών κυρίως εκδηλώσεων.

130 παραγωγές

Το Φεστιβάλ καταμετρά περισσότερες από 130 παραγωγές. Στο Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου θα πραγματοποιηθούν επτά θεατρικές παραστάσεις (εκ των οποίων δύο συμπαραγωγές με τα ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας και Ιωαννίνων) και στη Μικρή Επίδαυρο τέσσερις παραστάσεις.

Το Φεστιβάλ ανοίγει αυλαία στις 31 Μαΐου στο θέατρο “Ολύμπια” της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η Επίδαυρος ανοίξει στις 30 Ιουνίου με την επανάληψη της παράστασης “Επτά επί Θήβας” σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις. Το πρόγραμμα των Επιδαυρίων θα κλείσει με μια μεγάλη γιορτή στο αργολικό θέατρο της Επιδαύρου το Σάββατο 19 Αυγούστου με τραγούδια και χορούς απ’ όλη την Πελοπόννησο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εφέτος θα φιλοξενηθεί στην Πειραιώς 260 μια προφεστιβαλική περίοδος από τις 22 έως τις 28 Μαΐου, κατά τη διάρκεια της οποίας θα φιλοξενηθούν δύο αυτοδιαχειριζόμενες πλατφόρμες: το δημοφιλές Βοb Festival, που προσφέρει βήμα πειραματισμού σε νεοσύστατες θεατρικές ομάδες, και η Queer πλατφόρμα “Sound Acts”, που περιλαμβάνει ένα σύνολο από περφόρμανς σχετικά με την έμφυλη, φυλετική και σωματική ταυτότητα.

Επίδαυρος και Μικρή Επίδαυρος

Στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα φιλοξενηθούν  έργα υπό την μπαγκέτα καταξιωμένων αλλά και ανερχόμενων Ελλήνων σκηνοθετών, ενώ στη Μικρή Επίδαυρο θα επικρατήσει ένα περισσότερο εναλλακτικό βλέμμα πάνω στο αρχαίο δράμα, φιλοξενώντας, μεταξύ άλλων, και μια παραγωγή του Φεστιβάλ της Αβινιόν σε σκηνοθεσία Ολιβιέ Πυ.  Θέση έχει και η ερευνητική προοπτική  στον αρχαίο χορό με παραστάσεις εν εξελίξει, όπως και εργαστήρια και μάστερκλας στο πλαίσιο του Λυκείου Επιδαύρου.

Ειδικότερα, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου θα ανέβουν οι παραστάσεις:

– ” Επτά επί Θήβας του Αισχύλου” (σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις – Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος)

– ” Οιδίπους επί Κολωνώ” του Σοφοκλή  (σκηνοθεσία: Σταύρος Τσακίρης)

– ” Βάκχες” του Ευριπίδη (σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος – ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας),

– ” Ειρήνη” του Αριστοφάνη – Μια μουσική παράσταση σε σύνθεση του Νίκου Κυπουργού (σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης – Εθνικό Θέατρο),

– ” Άλκηστη” του Ευριπίδη (σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου – Εθνικό Θέατρο)

– ” Μήδεια” του Ευριπίδη – Η βαρβαρότητα του έρωτα (σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη – Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν – ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων)

– ” Πέρσες” του Αισχύλου (σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης).

Στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου θα ανέβουν οι παραστάσεις: ” Μήδεια” του Ευριπίδη (Δημήτρης Καραντζάς),  ” Άφιξις“- Με αφετηρία τη Μνηστηροφονία από την ομηρική Οδύσσεια (Ιώ Βουλγαράκη – ΠΥΡ),  ” Κύκλωπας” του Ευριπίδη (Παντελής Δεντάκης), ” Προμηθέας Δεσμώτης” και « Ικέτιδες» του Αισχύλου (Ολιβιέ Πυ).

Οι διεθνείς παραγωγές

Το ξένο ρεπερτόριο του Φεστιβάλ περιλαμβάνει εφέτος θα περιλάβει ένα πολύπλευρο αφιέρωμα στη Φόλκσμπύνε, με τη μετάκληση τριών σημαντικών και συμπληρωματικών μεταξύ τους παραστάσεων (αφορμή για το αφιέρωμα είναι η λήξη της θητείας του Φρανκ Κάστορφ, που είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του ιστορικού αυτού θεάτρου τα τελευταία 25 χρόνια).

Παράλληλα το Φεστιβάλ συμμετέχει σε διεθνείς συμπαραγωγές καλλιτεχνών, όπως ο Ρομέο Καστελλούτσι, ο Χόφες Σέχτερ, η Μαρλίν Μοντέιρο Φρέιτας.

Αναλυτικά:

– Φρανκ Κάστορφ, Der Spieler / Ο Παίκτης,  του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Ο Φρανκ Κάστορφ, απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής της Φόλκσμπύνε, έχει ήδη διασκευάσει στο παρελθόν μυθιστορήματα του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Στον “Παίκτ稔 χρησιμοποιεί την τεχνική της ζωντανής κινηματογράφησης, σε συνδυασμό με το χαρακτηριστικό σκηνοθετικό του στυλ και ένα ισχυρό καστ ηθοποιών.

– Χέρμπερτ Φριτς, Murmel Murmel / Μουρμουρητό του Ντίτερ Ροτ

Ένα σχέδιο που κυοφορούνταν εδώ και καιρό στο μυαλό του Γερμανού σκηνοθέτη Χέρμπερτ Φριτς ζωντανεύει. Πρόκειται για τη νουβέλα του Ντίτερ Ροτ “Μουρμουρητό”, που κυκλοφόρησε το 1974 με αυτοέκδοση. Στις 178 σελίδες του βιβλίου, ενός λεπτού τόμου σχήματος octavo, επαναλαμβάνεται μία μόνο λέξη: «Murmel».

Στην ξεκαρδιστική, θεοπάλαβη παράστασή του, δεκατέσσερις ηθοποιοί μουρμουρίζουν αδιαλείπτως τη μοναδική λέξη του βιβλίου και μεταμορφώνουν το κείμενο σε μια υπνωτιστική, ψυχεδελική εμπειρία που δικαιώνει τον εκλιπόντα πλέον Ροτ, πληθωρικό, πειραματικό καλλιτέχνη που το έργο του διακρίνεται για τη δεξιοτεχνία, την άγρια ενέργεια και τη σκοτεινή του αίσθηση.

– Ρενέ Πόλλες, I Love you, but I’ve Chosen Entdramatisierung / Σ’ αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση

Εδώ και τριάντα χρόνια, ο σκηνοθέτης και δραματουργός Ρενέ Πόλλες προσπαθεί να επινοήσει μια νέα θεατρική γλώσσα. Στη συγκεκριμένη παράσταση, θέτει προς προβληματισμό έννοιες όπως το σπίτι/μη-σπίτι, η επικοινωνία και η αποτυχία της επικοινωνίας. Η ιδέα του βιοτικού και βιώσιμου χώρου μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί.

Μια καυστική, αστεία παράσταση που θέτει σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα γύρω από την πολιτική, τον χρόνο, τον χώρο, την πραγματικότητα και την πρόοδο, και θα διαδραματίζεται στα φορτηγά του «Rollende Road Show» της Φόλκσμπύνε.

– Μάστερκλας με τον Χανς-Τις Λέμαν, Το μεταδραματικό θέατρο, ο Ρενέ Πόλλες και η βερολινέζικη Φόλκσμπύνε

Με αφορμή το αφιέρωμα στη Φόλκσμπύνε, προσκεκλημένος του Φεστιβάλ είναι ο σπουδαίος Γερμανός θεωρητικός του θεάτρου Χανς-Τις Λέμαν. Συγγραφέας της μελέτης-ορόσημο Postdramatisches Theater (1999, Μεταδραματικό θέατρο), ο Λέμαν στο μάστερκλάς του θα αναλύσει την έννοια του μεταδραματικού θεάτρου και τις διάφορες παρανοήσεις του όρου, καθώς και τη συμβολή της Φόλκσμπύνε στη διεθνή σκηνή.

– Ρόμπερτ Γουίλσον – Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, Letter to a Man / Γράμμα σ’ έναν άντρα

Οι σπουδαίοι Ρόμπερτ Γουίλσον και Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ ενώνουν τις δυνάμεις τους για να διεισδύσουν στο διαλυμένο μυαλό ενός από τους διασημότερους χορευτές όλων των εποχών, του Βάσλαβ Νιζίνσκι. Η σόλο παράσταση βασίζεται στα ημερολόγια του εμβληματικού χορευτή, ένα πραγματικό έργο τέχνης που καταγράφει την κάθοδό του στην τρέλα και σκιαγραφεί τη βασανισμένη σεξουαλικότητα και πνευματικότητά του, όπως επίσης και την τρικυμιώδη σχέση του με τον ιδρυτή των Ρωσικών Μπαλέτων, ιμπρεσάριο Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, στον οποίον αναφέρεται και το γράμμα του τίτλου.

– Ζυλιέν Γκοσλέν, Si vous pouviez lécher mon cœur Les Particules élémentaires / Τα στοιχειώδη σωματίδια του Μισέλ Ουελμπέκ

Έχοντας μαγέψει το κοινό με το 2066 του Ρομπέρτο Μπολάνιο, που παρακολουθήσαμε πέρυσι, ο τριαντάχρονος Ζυλιέν Γκοσλέν, από τους πιο δυναμικούς σύγχρονους Γάλλους σκηνοθέτες, επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με τα “Στοιχειώδη σωματίδια” του βραβευμένου, αλλά και αμφιλεγόμενου Μισέλ Ουελμπέκ (1998).

Δέκα ηθοποιοί επί σκηνής ενσαρκώνουν τόσο τους χαρακτήρες όσο και τους αφηγητές. Η ζωντανή μουσική, ο φωτισμός και η χρήση βίντεο συνθέτουν ένα σύμπαν γυμνό από άλλες διακοσμητικές λεπτομέρειες. Οι δύο βασικοί χαρακτήρες, ο σεξουαλικά καταπιεσμένος Μισέλ και ο σεξομανής Μπρουνό, προσωποποιούν την παρακμή των δυτικών κοινωνιών.

– Μίλο Ράου,  Empire / Αυτοκρατορία

Μετά το “Dark Αges”, που παρακολουθήσαμε πέρυσι, ο διακεκριμένος Ελβετός σκηνοθέτης Μίλο Ράου επανέρχεται φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών με το “Empire”, το φινάλε της Ευρωπαϊκής Τριλογίας, μιας τριετούς διερεύνησης του ουμανιστικού μύθου και της πραγματικότητας της Ευρώπης, που μας παρουσιάζει τις βιογραφίες προσφύγων. Ηθοποιοί από την Ελλάδα, τη Συρία και τη Ρουμανία αφηγούνται ιστορίες βασανιστηρίων, φυγής, θρήνου, θανάτου και αναγέννησης. Στην παράσταση παίζουν, μεταξύ άλλων η Μάγια Μόργκενστερν και ο Ακύλλας Καραζήσης, ενώ η μουσική είναι της Ελένης Καραΐνδρου.

– Αφσανέχ Μαχιάν, Από το υπόγειο στην ταράτσα

Το θέατρο-ντοκουμέντο της Μαχίν Σαντρί, σε σκηνοθεσία της Αφσανέχ Μαχιάν, αφηγείται την ιστορία των “Yellow Dogs”, ενός αντεργκράουντ ροκ συγκροτήματος από την Τεχεράνη. Αντιμέτωπο με τις δυσκολίες της ζωής στο Ιράν, το συγκρότημα μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη. Το 2013, ένα από τα μέλη του συγκροτήματος δολοφόνησε τρία και τραυμάτισε ένα από τα υπόλοιπα μέλη. Κατόπιν αυτοκτόνησε. Το βραβευμένο έργο, που έχει λάβει εγκωμιαστικές κριτικές, δομείται σε τέσσερις μονολόγους που μπλέκονται μεταξύ τους: από την αδελφή του δολοφόνου, τον μοναδικό επιζώντα, την κοπέλα του ντράμερ και έναν παλιό φίλο.

– Ρομέο Καστελλούτσι – SocÌetas Raffaello Sanzio Democracy in America

Το 1835 ο Γάλλος διπλωμάτης Αλεξίς ντε Τοκβίλ (1805-1859) έγραψε ένα δίτομο δοκίμιο για την ανθούσα δημοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών με τίτλο “Η δημοκρατία στην Αμερική”. Το δοκίμιο του Τοκβίλ, ένα από τα πρώτα θεμελιώδη κείμενα που ανέλυσαν το αναδυόμενο μοντέλο δημοκρατίας, υποδεικνύει ένα νέο πολιτικό όραμα για τη Δύση, ενώ συγχρόνως διαβλέπει την παρακμή της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας και την κόπωση της Ευρώπης. Εμπνευσμένος από το έργο του Τοκβίλ, ο Καστελλούτσι με την παράσταση αυτή θα επιχειρήσει να αναδείξει τις σκοτεινές πλευρές της «δημοκρατικής τυραννίας», η οποία, εν ονόματι της πλειοψηφίας, αδρανοποιεί τον πολίτη και περιορίζει τις θεμελιώδεις ελευθερίες του.

– Forced Entertainment Complete Works: Table Top Shakespeare / Όλος ο Σαίξπηρ σ’ ένα τραπέζι

Μέσα σε εννιά μέρες, οι ερμηνευτές της Forced Entertainment δημιουργούν συμπυκνωμένες εκδοχές όλων των έργων του Σαίξπηρ, το ένα μετά το άλλο, μέσα από 36 μικρογραφίες έργων του, χρησιμοποιώντας καθημερινά αντικείμενα τα οποία υποκαθιστούν τους χαρακτήρες. Η δράση εκτυλίσσεται στην επιφάνεια ενός τραπεζιού, μια θεατρική σκηνή ενός μέτρου όπου τα έργα ζωντανεύουν σε μορφή μινιατούρας μέσα από απλές, χειροποίητες μαριονέτες.

– Μάρτα Γκόρνιτσκα, The Hymn to Love / O ύμνος στον έρωτα

Η Πολωνή σκηνοθέτιδα και ιδρύτρια της ρηξικέλευθης ομάδας “Χορός Γυναικών”, Μάρτα Γκόρνιτσκα, παρουσιάζει το τελευταίο μέρος του τρίπτυχου “(M)other Courage”, όπου στηλιτεύεται η υποκρισία της Πολωνίας και κατ’ επέκταση ολόκληρης της Ευρώπης στο ζήτημα των ανθρωπιστικών αξιών. Το ετερόκλητο καστ περιλαμβάνει άντρες και γυναίκες, ενήλικες και παιδιά, επαγγελματίες και ερασιτέχνες.

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του Φεστιβάλ:

Προϋπολογισμός

Για τα οικονομικά δεδομένα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου μίλησε ο αντιπρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Φεστιβάλ (ΕΦ), Πέτρος Σταυριανός: Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στα 10 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα τέσσερα εκατομμύρια αφορούν στις καλλιτεχνικές παραγωγές και τα υπόλοιπα στα ευρύτερα λειτουργικά έξοδα της διοργάνωσης (προμήθειες, μισθοδοσία, λειτουργικά έξοδα, ενοικιάσεις εξοπλισμού, μετακινήσεις, διαμονή κ.ά.). Ο κ. Σταυριανός ανέφερε ότι ο προϋπολογισμός κυμαίνεται στα περυσινά επίπεδα και ότι θα αναζητηθούν από το Φεστιβάλ επιπλέον χορηγίες, ενώ εξετάζεται και το ενδεχόμενο ενός κονδυλίου μέσω ΕΣΠΑ.

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος σημείωσε ότι ένας όρος που έθεσε για να αναλάβει καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή μετά την παραίτηση του Γιαν Φαμπρ, ήταν να εξοφληθούν τα χρέη της ΕΦ προς θιάσους που είχαν μείνει απλήρωτοι, κάτι το οποίο κατέστη εφικτό.

Σημειώνεται ότι το Ελληνικό Φεστιβάλ έχει χρέος ύψους περίπου δύο εκατ. προς το Ταμείο Αρχαιολογικών Χώρων για ενοικιάσεις αρχαιολογικών χώρων, ωστόσο όπως τόνισε ο κ. Θεοδωρόπουλος, “υπάρχει καλή προδιάθεση και από τις δύο πλευρές ώστε να βρεθεί λύση”.