Φωτογραφική μαγεία: Βουτιά στην υποβρύχια Ελλάδα με μια ανάσα

Ο απώτερος στόχος της επίσκεψης σε μια γκαλερί ή ένα μουσείο ίσως είναι να αποτελέσει μια εμπειρία ζωής, να φέρει τον επισκέπτη κοντά στην Τέχνη και σε ερεθίσματα που θα του προσφέρουν ερεθίσματα για κάτι νέο στην οπτική του.

Στην κοινωνία του διαδικτύου και της ταχύτητας, οι ευκαιρίες για ισχυρές εικαστικές συγκινήσεις τείνουν δυστυχώς να εκλείψουν. Η ιδέα ωστόσο του ελεύθερου δύτη και φωτογράφου Στέφανου Κοντού είναι τόσο δυνατή που ίσως προσφέρει ακριβώς αυτήν την εμπειρία ζωής και μέθεξη που έχουμε ανάγκη.

Ο 46χρονος δύτης -μετά την επιτυχημένη παρουσίαση της συλλογής υποβρύχιων φωτογραφιών  με τίτλο «Με μια ανάσα: Η Ελλάδα κάτω από τη θάλασσα» στο πλανητάριο του Ίδρυμα Ευγενίδου το 2015, σκέφτηκε το επόμενο βήμα και υλοποιώντας το κατάφερε μια παγκόσμια καινοτομία: Έστησε μια ολοκληρωμένη έκθεση φωτογραφίας σε ένα υποβρύχιο σημείο, το οποίο προσεγγίζεται με ελεύθερη κατάδυση, ή αλλιώς «Με μια ανάσα» (On a single breath) όπως τιτλοφορείται.

Η έκθεση ανοίγει για το κοινό στις 19 Σεπτεμβρίου στην περιοχή Άγιος Παύλος στην πανέμορφη Αμοργό. Θέμα της είναι το υποβρύχιο ελληνικό τοπίο, ο υποβρύχιος φυσικός πλούτος και η ομορφιά των ελληνικών νησιών. Στόχος να αισθανθεί ο επισκέπτης τη φύση και τον εαυτό του μέσα σε αυτή. Να γνωρίσει κομμάτια του βυθού και του εαυτού του ενώ είναι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

To News 24/7 μίλησε με τον Στέφανο Κοντό για το φιλόδοξο εγχείρημα, το οποίο χαρακτήρισε ένα μεγάλο και δύσκολο όνειρο που επιτέλους γίνεται πραγματικότητα. Ο 46χρονος δημιουργός χαρακτηρίζεται από μια ενδιαφέρουσα ποιότητα που θυμίζει λίγο τη θάλασσα που τόσο αγαπά: Ο λόγος του διακρίνεται από μια ηρεμία και ευγένεια, ωστόσο κάτω από αυτή την “ησυχία” των λέξεων, μπορεί να ακούσει κανείς την ανάγκη του για δημιουργία και το πάθος του για την Τέχνη, την οποία ορίζει ως μια απόλυτη γνωριμία του ανθρώπου, της φύσης των ορίων και της σχέσης τους.

Τι είναι αυτό που ξεχωρίζετε στην ελεύθερη κατάδυση;

«Η ελεύθερη κατάδυση αποτελεί νομίζω τον καλύτερο τρόπο να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Εμπεριέχει ένα μεγάλο κομμάτι αυτογνωσίας και εσωτερικής αναζήτησης. Ταυτόχρονα σε φέρνει πολύ κοντά στη φύση. Αυτός ο συνδυασμός νομίζω είναι το πιο ισχυρό κίνητρο για μένα.»

Η ιδέα της άπνοιας, της μιας ανάσας αποτελεί ένα στάδιο αυτής της αυτογνωσίας; Μπορεί να γίνει περιοριστικό ή και τρομακτικό;

«Αν το δοκιμάσει κανείς, θα αντιληφθεί πολύ γρήγορα ότι δεν είναι τρομακτικό. Αντίθετα είναι κάτι φυσιολογικό. Η μία ανάσα και η διαδικασία της άπνοιας ειδικά στο νερό είναι μια απόλυτα φυσιολογική δραστηριότητα για τα θηλαστικά. Βρίσκεται στο DNA μας. Είμαστε φτιαγμένοι για να κρατάμε την αναπνοή μας και να βυθιζόμαστε. Την ώρα που το κάνουμε αυτό, ενεργοποιούνται ορισμένα αντανακλαστικά και προσαρμογές, οι οποίες μας ηρεμούν και μας φέρνουν κοντά στο υδάτινο στοιχείο, από το οποίο προερχόμαστε κιόλας.

Συνεπώς η μία ανάσα δεν είναι περιοριστικό χαρακτηριστικό. Δεν μας δίνει λίγο χρόνο, το αντίθετο, δίνει πολύ.. Είναι μια φυσιολογική δραστηριότητα, μπορεί να γίνει θεωρητικά απεριόριστες φορές. Μπορείς να πας παντού -δεδομένου ότι στο επιτρέπουν οι φυσικές σου δυνατότητες- χωρίς να μπεις σε κάποια διαδικασία παρέμβασης τεχνητών μέσων οξυγόνου και άλλων συσκευών.»

Η σχέση σας με τον ελληνικό βυθό;

«Είναι μια σχέση ιδιαίτερη που ξεκίνησε από όταν ήμουν παιδί. Λάτρευα τα καλοκαίρια γιατί μπορούσα να τα περνάω στη θάλασσα και να παίζω με τα ψάρια, τα καβούρια, με όλα αυτά τα πλάσματα που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Κάτω από το νερό βιώνεις την πραγματική ελευθερία, δεν υπάρχουν κανόνες, δεν υπάρχουν νόμοι, δεν υπάρχει αστυνομία. Εσύ είσαι υπεύθυνος για το τι θα κάνεις, πού θα πας και πώς θα κινηθείς.

Ήθελα βγαίνοντας από τη θάλασσα να μοιραστώ με τους φίλους μου, με την οικογένειά μου αυτά που είδα και συνάντησα. Μόλις ανακάλυψα τη φωτογραφία και τη δυνατότητα να τραβάς εικόνες κάτω από τη θάλασσα, προσπάθησα να αποκτήσω αυτές τις πάρα πολύ ακριβές τότε -αλλά και τώρα- μηχανές για να μπορέσω να εξηγήσω στους δικούς μου ανθρώπους τι βλέπω. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η σχέση μου με την υποβρύχια φωτογραφία και η προσπάθειά μου να φέρω κάποια πράγματα στην επιφάνεια.»

Στην Ελλάδα πού έχετε βουτήξει;

«Δεν θα τολμήσω να πω τη λέξη “παντού” διότι μιλάμε για μια τεράστια ακτογραμμή, αλλά έχω βουτήξει στη βόρεια Ελλάδα, τη νότια Ελλάδα, δυτικά, ανατολικά, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Σποράδες Ιόνιο, Πελοπόννησο, Χαλκιδική…»

Και στο εξωτερικό;

«Και στο εξωτερικό αλλά όλη μου η δουλειά, όλα μου τα έργα και όλες μου οι προσπάθειες επικεντρώνονται και καταγράφουν τον ελληνικό βυθό. Θέλω να τον προβάλλω, έχει ιγια εμένα ιδιαίτερους συμβολισμούς.»

Σίγουρα ο ελληνικός έχει διαφορές από τους βυθούς του εξωτερικού. Υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα, κάτι στο οποίο ξεχωρίζει;

«Σίγουρα υπάρχουν τοποθεσίες στον κόσμο με πολύχρωμους τροπικούς βυθούς. Όμως έχουμε κι εμείς εδώ στον δικό μας τόπο πολύ όμορφα και ξεχωριστά μέρη. Η σύγκριση μου θυμίζει λίγο και τη σχέση του ελληνικού πολιτισμού με άλλες φιλοσοφίες και πολιτισμούς που είναι σε τροπικά μέρη. Εμείς έχουμε μινιμαλιστικές γραμμές και απλά μοτίβα. Αλλά κι αυτά έχουν μεγάλη αξία. Μπορεί να βρεθείς σε έναν τόπο με χρυσή άμμο και λιγοστά βράχια και να είναι μαγικός. Δεν χρειάζονται αμέτρητα χρώματα, μπιχλιμπίδια και χιλιάδες ψάρια. Υπάρχουν εικόνες και στιγμές στην Ελλάδα που είναι εξαιρετικά μοναδικές. Ο ελληνικός βυθός έχει πανέμορφα μέρη που είναι ανεξερεύνητα και ανεκμετάλλευτα. Ο καταδυτικός τουρισμός στη χώρα μας έχει μεγάλη δυναμική που δεν έχουμε αξιοποιήσει.»

Γιατί επιλέξατε την Αμοργό;

«Υπάρχουν πολλά μέρη στην Ελλάδα που μπορούν να φιλοξενήσουν το εγχείρημα αυτό αλλά από κάπου έπρεπε να ξεκινήσουμε. Η Αμοργός επιλέχθηκε για δύο λόγους: Ο ένας είναι η καταπληκτική αυτή σπηλιά, η οποία έχει πρόσβαση και στο φυσικό φως, το οποίο μπαίνει από ανοίγματα στην οροφή της αλλά είναι ταυτόχρονα προσβάσιμη χωρίς να φοβίζει. Επιπλέον αυτές τις ημέρες στο νησί διεξάγεται και η Παγκόσμια Διοργάνωση Ελεύθερης Κατάδυσης, η οποία προσπαθεί να αναδείξει και να προβάλει το απέραντο γαλάζιο της ελληνικής θάλασσας και θεώρησα ότι είναι καλή συγκυρία και οι στόχοι είναι κοινοί.»

Η κατάδυση βασίζεται στη βύθιση ενώ η Τέχνη στοχεύει στην ανάδυση. Αυτή η αντίθεση σας οδήγησε στην ιδέα για την υποβρύχια έκθεση;

«Νομίζω ότι η αντίληψη του εαυτού σου όταν βουτάς πηγάζει από την ανάγκη να αισθάνεσαι το σώμα σου. Κάνεις μια βουτιά, πας βαθιά και πρέπει να υπολογίσεις πού βρίσκεσαι, πόσο απόθεμα οξυγόνου έχεις για να κινηθείς και για να επιστρέψεις στην επιφάνεια. Αυτό προϋποθέτει μια καλή γνώση του σώματος και της ψυχής. Σε θέτει σε επαφή με το εσωτερικό σου κομμάτι.

Εκείνη τη στιγμή, ενώ είσαι σε αυτήν την κατάσταση, αν προσπαθήσεις να τραβήξεις μία φωτογραφία, να αποτυπώσεις μια σκηνή, θεωρώ ότι είναι μια δημιουργία τέχνης. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συγκριθεί με μια στιγμή που θα κάτσεις στο γραφείο σου ή θα κοιτάς τη θάλασσα από ένα μπαλκόνι. Είναι πιο ιδιαίτερη, ανοίγει πόρτες μέσα σου και σου δίνει τη δυνατότητα να γίνεις ακόμα πιο ουσιαστικός, σε αυτό που συλλαμβάνεις, που δημιουργείς, που αποτυπώνεις. »

Άρα η ιδέα της έκθεσης περιέχει και μια μύηση των επισκεπτών της στην κατάσταση αυτή;

«Η ιδέα του να καταδυθούν οι επισκέπτες έχει να κάνει με την προσπάθειά μου να τους δώσω μια εντελώς διαφορετική οπτική. Εκθέτω κάποια έργα που είναι στην ουσία κομμάτια του ίδιου του βυθού, στον οποίο εκτίθενται. Είναι κομμάτια από όλη την Ελλάδα και διαφορετικές στιγμές της και εικόνες. Πιστεύω ότι ο επισκέπτης πραγματικά θα πλημμυριστεί από συναισθήματα διότι θα έρθει αντιμέτωπος με ένα σκηνικό που θα παρουσιάζεται πραγματικό, ζωντανό μπροστά του.»

Πρακτικά, πώς μπορεί να την επισκεφτεί κανείς;

«Καταρχάς να πω ότι η έκθεση είναι ελεύθερη, ανοιχτή, δεν υπάρχει περιορισμός στην πρόσβαση. Όποιος θέλει, με όποιον τρόπο θέλει, μπορεί να έρθει να τη δει. Από εκεί και πέρα, πρακτικά, με δύο τρόπους μπορεί κανείς να δει την έκθεση: είτε με ελεύθερη κατάδυση, είτε με αυτόνομη κατάδυση εφόσον έχει τις απαραίτητες πιστοποιήσεις και τη δυνατότητα για εξοπλισμό.

Επιπλέον υπάρχει το καταδυτικό κέντρο “Amorgos Diving Center”, με το οποίο έχουμε έρθει σε επαφή κι έχουμε οργανώσει πακέτα και γκρουπ εκπαίδευσης για τους επισκέπτες που δεν έχουν γνώσεις ελεύθερης κατάδυσης. Δίνεται έτσι η δυνατότητα σε ανθρώπους που δεν έχουν ασχοληθεί με την κατάδυση, να κάνουν ένα μικρό course περίπου τεσσάρων ωρών και να πάει με συνοδεία εκπαιδευτών να δει την έκθεση.»

Κάποια από τα έργα της έκθεσης είχαν εκτεθεί και στο πλανητάριο;

«Κάποια ήταν στο πλανητάριο ναι, κάποια άλλα είναι καινούργια. Έκανα μια επιλογή, η οποία έχει να κάνει και με το σημείο: Επέλεξα κάποιες φωτογραφίες που είναι από την Αμοργό και άλλες που μου άρεσαν και μου τις φαντάστηκα μέσα σε αυτό στο σπήλαιο.»

Η ανταπόκριση του κόσμου στο πλανητάριο πώς ήταν;

«Η ανταπόκριση του κόσμου είναι ο λόγος για τον οποίο ασχολήθηκα περισσότερο με το concept αυτό. Δέχτηκα πολύ μεγάλη θέρμη, χαρά και αναγνώριση από τον κόσμο, ήταν πολύ όμορφα.»

Τι θα ακολουθήσει, ποια είναι τα σχέδιά σας μετά από αυτό;

«Θέλω πρώτα να ολοκληρωθεί η έκθεση, να πάρει σάρκα και οστά αυτό το όνειρό μου. Κατόπιν σκοπεύω να την ταξιδέψω στο εξωτερικό, έχοντας ολοκληρώσει την υποβρύχια παρουσίασή της και δίνοντάς της έτσι μια μοναδική διάσταση και συμβολισμό. Ήδη έχω βολιδοσκοπήσει και έχω κάνει κάποιες επαφές σε Πεκίνο και Νέα Υόρκη.

Από εκεί και πέρα σίγουρα υπάρχουν πολλές ιδέες και πράγματα που θέλω να κάνω στον ελληνικό βυθό, που επίσης δεν έχουν γίνει μέχρι τώρα.»

Η έκθεση

Η υποβρύχια γκαλερί του Στέφανου Κοντού φιλοξενείται στο αμφιθεατρικό υποθαλάσσιο σπήλαιο της Αμοργού από τις 19 έως και τις 22 Σεπτεμβρίου.

Η λήψη των φωτογραφιών που εκτίθενται έγινε αποκλειστικά στο Αιγαίο Πέλαγος από το 2013 έως το και 2018 σε βάθος από 3 έως 35 μέτρα από τον Κόντο. Κάθε μία φωτογραφία ελήφθη σε διαφορετική κατάδυση η οποία έγινε χωρίς τη χρήση αναπνευστικού εξοπλισμού, με την τεχνική της «μίας ανάσας» («single breath»).

Στο υποθαλάσσιο σπηλαίου, που βρίσκεται σε βάθος 7 – 17 μέτρων,θα είναι εγκατεστημένο ένα ολοκληρωμένο σύστημα φωτισμού υψηλής έντασης, με τη χρήση spot και flood υποβρυχίων φωτιστικών σωμάτων. Το σύστημα θα συντηρείται από εξειδικευμένη καταδυτική ομάδα η οποία θα εποπτεύει την τροφοδοσία ρεύματος με τη συνδρομή σκάφους στην επιφάνεια της θάλασσας. Τις βραδινές ώρες όλο το σπήλαιο θα φωτίζεται επιπρόσθετα με σώματα οροφής (στο επάνω μέρος του εσωτερικού κοιλώματος) ενώ την ημέρα θα αξιοποιείται και ο φυσικός φωτισμός που εισδύει στο εσωτερικό του σπηλαίου.

Οι φωτογραφίες είναι τυπωμένες σε μέταλλο προκειμένου αφ’ ενός να δημιουργούν την αίσθηση της τρισδιάστατης αναπαράστασης, αφ’ ετέρου – και κυρίως – να μην επηρεαστούν από τις συνθήκες του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος. 

Η θέση και η μορφολογία του υποθαλάσσιου σπηλαίου επιτρέπει την επίσκεψη με κάθε μορφή κατάδυσης (ελεύθερη και αυτόνομη). Θα δίνεται δυνατότητα επίσκεψης της έκθεσης κατά ομάδες παρουσία εκπαιδευτή σχολής αυτόνομης κατάδυσης (κατάδυσης με τη χρήση εξοπλισμού). Στο σπήλαιο θα βρίσκονται επόπτες – δύτες που θα επιβλέπουν και θα επιμελούνται τα εκθέματα, άλλα η κατάδυση, επίσκεψη και πρόσβαση στο χώρο είναι ελεύθερη και γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του κάθε επισκέπτη.  Οι επισκέπτες της έκθεσης θα μπορούν να διαμείνουν σε ξενοδοχεία της περιοχής με ειδικές, μειωμένες, τιμές που έχουν εξασφαλίσει οι διοργανωτές της έκθεσης

• Στις 20 Σεπτεμβρίου θα λάβει χώρα η κεντρική εκδήλωση κατά την οποία 50 και πλέον αθλητές από όλο τον κόσμο μαζί με τα μέλη της ομάδας υποστήριξής τους θα επισκεφθούν το σπήλαιο στο πλαίσιο του επίσημου προγράμματος του Authentic Big Blue. Πρόκειται για τον διεθνή αγώνα ελεύθερης κατάδυσης που διεξάγεται κάθε χρόνο στην Αμοργό.
• Στις 21 Σεπτεμβρίου έχει προγραμματιστεί νυχτερινή κατάδυση στο φωτισμένο σπήλαιο με τα εκθέματα, προσφέροντας στους επισκέπτες ένα μοναδικό θέαμα και μια ανεπανάληπτη εμπειρία.

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα της πατώντας ΕΔΩ καθώς και ΕΔΩ

Who is who

Ο Στέφανος Κοντός γεννήθηκε το 1972 στα Ιωάννινα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Στην ηλικία των 12 ετών “δανείστηκε” την υποβρύχια φωτογραφική μηχανή του πατέρα του και από εκεί ξεκίνησε μια παθιασμένη αναζήτησή για την υποβρύχια φωτογραφία. Σήμερα είναι υποβρύχιος φωτογράφος / κινηματογραφιστής που δουλεύει χωρίς τη χρήση συσκευών κατάδυσης, μονάχα με μια ανάσα.

Συμμετέχει σε εκδηλώσεις και δράσεις που έχουν στόχο την προβολή και επαφή με τον υποβρύχιο κόσμο, την εκπαίδευση, την έρευνα και τις επιδόσεις. Συνεργάζεται με καταδυτικούς οργανισμούς και ειδικούς σε όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να προωθήσει και να παρουσιάσει την μοναδική οπτική της φωτογραφίας ελεύθερης κατάδυσης.

 Τα τελευταία χρόνια, έχει επικεντρωθεί στην φωτογράφιση του υποβρύχιου ελληνικού τοπίου και επιδιώκει να δημιουργήσει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον θαλάσσιο φυσικό πλούτο της χώρας μας και την κατανόηση της σημασίας των διασυνδεδεμένων οικοσυστημάτων  και την προστασία τους. Το έργο του έχει δημοσιευθεί σε άρθρα από αναγνωρισμένα περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις και εκδηλώσεις.