“Γενναίοι και Ελεύθεροι”: O ημίγυμνος Ουάσινγκτον, η Ελληνίδα σκλάβα κι οι θησαυροί του αμερικανικού φιλελληνισμού

Το 1832 ο αμερικανός γλύπτης Horatio Greenough κλήθηκε να φιλοτεχνήσει έναν ανδριάντα του προέδρου Τζορτζ Ουάσινγκτον προκειμένου να εκτεθεί στο Καπιτώλιο. Ο Greenough εμπνεύστηκε από τον Δία του Φειδία, ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου και μετά από 8 χρόνια σκληρής δουλειάς παρουσίασε ένα επιβλητικό άγαλμα ενός ημίγυμνου Τζορτζ Ουάσινγκτον να κάθεται στον θρόνο του με σανδάλια και κρατώντας στο χέρι ένα σπαθί (αντί κεραυνού). Λέγεται μάλιστα πως το άγαλμα ήταν μέρος μιας σύνθεσης: Το γλυπτό του Αμερικανού προέδρου πλαισίωναν δύο ακόμα αγάλματα, του Χριστόφορου Κολόμβου και ενός Ινδιάνου.

Ο «Ενθρονισμένος Ουάσινγκτον» εκτέθηκε στο κοινό τον Δεκέμβριο του 1841, προκαλώντας από τις πρώτες κιόλας ημέρες έντονες αντιδράσεις και σφοδρή κριτική. Πολλοί θεώρησαν ότι δεν είναι δυνατόν ο “πατέρας” -ιδρυτής της αμερικανικής δημοκρατίας να εμφανίζεται ημίγυμνος – το θεώρησαν προσβλητικό, ακόμη και κωμικό. Έτσι το άγαλμα αποσύρθηκε άρον άρον (μεταφέρθηκε στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας Σμιθσόνιαν, όπου εκτίθεται μέχρι σήμερα).

Μπορεί ο εν λόγω ανδριάντας να είχε άδοξο τέλος, εντούτοις καταδεικνύει την ιδιαίτερη σχέση που έχει η Αμερική με την Ελλάδα, ειδικά όσον αφορά στα αρχαιοελληνικά ιδεώδη, τη φιλοσοφία, τις καλλιτεχνικές επιρροές και φυσικά την ελληνική επανάσταση. Μια σχέση βέβαια που πολλές φορές είναι επιφανειακή παρά “χωνεμένη”.

Η νέα έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, με τίτλο «Γενναίοι και ελεύθεροι. Αμερικανοί φιλέλληνες και ο ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων» (1776-1866)» που παρουσιάζεται στον εκθεσιακό χώρο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, περιλαμβάνει πολλές τέτοιες ενδιαφέρουσες ιστορίες: Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να διαβάσει τις επιστολές που αντήλλαξαν ο Αδαμάντιος Κοραής με τον πρόεδρο Τόμας Τζέφερσον («Κανένας λαός δεν αισθάνεται ζωηρότερη συμπάθεια από εμάς για τα δεινά που υποφέρουν οι συμπατριώτες σας», έγραφε ο Αμερικανός για να συμπαρασταθεί στον Κοράη, που ήθελε να δει την πατρίδα του ελεύθερη) να συγκινηθεί μαθαίνοντας τις ιστορίες των ορφανών της ελληνικής επανάστασης που ταξίδεψαν στις ΗΠΑ για να μορφωθούν και να μάθει φυσικά για το ρεύμα της ελληνικής αναβίωσης (greek revival) που επηρρέασε ιδιαίτερα τους αμερικανούς αρχιτέκτονες στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα (με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα το κτίριο του Κογκρέσου και της Β’ Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών που χτίστηκε στα πρότυπα του Παρθενώνα).

Η έκθεση εξερευνά τις σχέσεις και διασυνδέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του αιώνα των επαναστάσεων και επικεντρώνεται στη δράση μεμονωμένων ατόμων για να αναδείξει το εύρος της αμερικανικής υποστήριξης του αγώνα των Ελλήνων αλλά και τις εκτενείς επιπτώσεις του κινήματος του Φιλελληνισμού στο νέο Ελληνικό κράτος.

Το βλέμμα τραβούν βιβλία, έγγραφα, εφημερίδες, η πρώτη φωτογραφία που τραβήχτηκε στην Ακρόπολη (με τις μαθήτριες της Σχολής Χιλλ), ένας βόστρυχος του Λόρδου Βύρωνα και το στεφάνι που τοποθετήθηκε στον τάφο του αλλά και η μινιατουρίστικη αναπαράσταση των σκηνικών ενός θεατρικού έργου με τίτλο «Η Ελληνίδα αιχμάλωτη», που ανέβηκε για μία μόνο παράσταση στη Νέα Υόρκη. Το έργο δεν συνεχίστηκε γιατί ο ηθοποιός που υποδυόταν τον Υψηλάντη έβγαινε στη σκηνή πάνω σε έναν αληθινό… ελέφαντα. Το ζωό προκάλεσε άθελά του ατυχήματα επί σκηνής και κρίθηκε ότι δεν είναι ασφαλής η συνέχιση του έργου…

Η Ελληνίδα σκλάβα

Η έκθεση διερευνά, επίσης, το ρόλο που έπαιξε το δουλεμπόριο, όπως το βίωσαν οι Αμερικανοί Φιλέλληνες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, στη διαμόρφωση της συζήτησης για την χειραφέτηση των σκλάβων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο ενός διάσημου γυμνού λυπτού, της «Ελληνίδας σκλάβας» του Αμερικανού γλύπτη Hiram Power (το οποίο έκανε πάταγο για την τόλμη του), στο διάλογο μεταξύ Βορείων και Νοτίων σχετικά με την δουλεία, η έκθεση επιδιώκει να διαφωτίσει τον τρόπο με τον οποίο η ενσυναίσθηση μεταξύ των Ελλήνων θυμάτων της οθωμανικής καταπίεσης και των Αφρικανών σκλάβων στην Αμερική βοήθησε στην αποκρυστάλλωση των ιδεών που οδήγησαν στην κατάργηση της δουλείας.

Η έκθεση, θα διαρκέσει έως και τον Δεκέμβριο, σε επιμέλεια της επικεφαλής της Γενναδείου, Μαρίας Γεωργοπούλου, και με τη σκηνογραφική καλαισθησία του Ανδρέα Γεωργιάδη και της Βιβής Γερολυμάτου. Συνοδεύεται από δίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά), που ετοίμασε η επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Γεωργοπούλου, με κείμενα των Περικλή Βαλλιάνου, Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Curtis Runnels, Φωτεινή Τομαή και Peter Wirzbicki.

Η έκθεση εμπλουτίστηκε ακόμη με δάνεια από: τη Συλλογή του Μιχάλη και της Δήμητρας Βαρκαράκη, τα Αρχεία της Σχολής Χιλλ, τα Αρχεία της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα Διπλωματικά και Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών και τον κύριο Κωνσταντίνο Αρνιακό.

 Χρηματοδοτήθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «ΗΠΑ & Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας», από Επιτρόπους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και άλλους υποστηρικτές του έργου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Σημειώνεται ότι οι συλλογές της Γενναδείου για το ’21 περιέχουν εξαιρετικά σπάνιες εκδόσεις, φυλλάδια, απομνημονεύματα, εφημερίδες, αρχειακό υλικό, χαρακτικά, ταξιδιωτικά έργα, χάρτες, ποιήματα και σχολικά βιβλία και αποτελούν γνωστές πηγές για την Ελληνική Επανάσταση και τον Φιλελληνισμό.

Πληροφορίες

Διάρκεια έκθεσης: Έως 12 Δεκεμβρίου 2021

Ώρες Λειτουργίας: Πέμπτη-Κυριακή 12.00-18.00

Είσοδος Ελεύθερη

Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη – Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννης

Σουηδίας 54, 106 76, Αθήνα | Tηλ.: 210-72.10.536

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις