Γλυπτά Παρθενώνα: Το χρονικό μιας “θολής” διαπραγμάτευσης και τα ανοιχτά ερωτήματα

Πολλά τα διεθνή και τα εγχώρια άρθρα, πολλές οι αναφορές στα δελτία ειδήσεων, πολλοί και οι πανηγυρισμοί πως για μία ακόμη φορά ανοίγει η υπόθεση των Γλυπτών του Παρθενώνα και πως βρισκόμαστε κοντά σε συμφωνία. Και για ακόμη μία φορά η πραγματικότητα ήρθε να διαψεύσει τα μεγαλόστομα προεκλογικά “θα” των πολιτικών και μάλιστα διά στόματος βρετανικής κυβέρνησης που ξεκαθαρίζει πως η στάση της δεν έχει αλλάξει στις διαπραγματεύσεις και πως το Βρετανικό Μουσείο δεν έχει το δικαίωμα να διαλύσει τις συλλογές του.

Ήταν σίγουρο πως θα γίνει αυτό. Γι’ αυτό άλλωστε και πριν λίγες μέρες είχαμε κάνει μία μεγάλη έρευνα και είχαμε μιλήσει με 4 κορυφαίους επιστήμονες σχετικά με το πόσο εφικτός είναι ένας επαναπατρισμός με την πραγματική σημασία του όρου και όχι ένας «επαναπατρισμός» με το μοντέλο της συλλογής Στερν.

Και ήταν σίγουρο γιατί τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν το τέλειο προεκλογικό όπλο της κυβέρνησης. Γιατί χτυπούν απευθείας στο θυμικό μας. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως η διεκδίκησή τους μετρά ήδη μισό αιώνα και πως έχει εγγραφεί στο συνειδητό των Ελλήνων πολιτών ως η “μάχη των μαχών”.

Εμείς το είπαμε και θα το ξαναπούμε: Το ζήτημα της επανένωσης του μνημείου είναι ένα κατεξοχήν επιστημονικό ζήτημα, που αφορά τη διεθνή αρχαιολογική, μουσειακή και νομική κοινότητα. Είναι και ένα εξόχως πολιτικό ζήτημα, που αφορά τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Βρετανίας. Η αντιμετώπισή του θα όφειλε να βασίζεται στην επιστημονική κοινότητα και σε διακομματική συναίνεση για τις επιμέρους κινήσεις. Ίσως αυτός ο στόχος να είναι κάτι που θα οδηγήσει σε μια συνεπή και συνεχή πίεση της Ελλάδας που θα αποδώσει τελικά καρπούς.

Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Την προηγούμενη εβδομάδα ο Κυριάκος Μητσοτάκης γύρισε από το διήμερο ταξίδι του στο Λονδίνο. Εκ των υστέρων μάθαμε πως εκεί, και μάλιστα σ’ ένα γνωστό πολυτελές ξενοδοχείο, έλαβαν χώρα μυστικές συναντήσεις του ίδιου του Πρωθυπουργού με τον Διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν. Είχαν προηγηθεί από το φθινόπωρο του 2021 μυστικές συναντήσεις του Υπουργού Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτη και του Υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια με τον Όσμπορν, που πριν βρεθεί στη θέση του επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου είχε διατελέσει υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας και στέλεχος της BlackRock.

Ο Υπουργός Επικρατείας, κ. Γεραπετρίτης επιβεβαίωσε στον Guardian τις συναντήσεις αυτές: “Είναι αλήθεια ότι υπάρχει διάλογος μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Βρετανικού Μουσείου. Οι συνομιλίες είναι σε προχωρημένο στάδιο και… ναι, έχω συναντήσει τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν” ανέφερε στη βρετανική εφημερίδα.

Παράλληλα, ελληνική πηγή σχολίασε στην εφημερίδα “Τα Νέα” πως “έχουμε συμφωνήσει στο 90% των εκκρεμοτήτων, αλλά παραμένει ένα κρίσιμο 10%. Είναι δύσκολο να καλύψουμε τη διαφορά, αλλά όχι ακατόρθωτο. Έχει γίνει σημαντική πρόοδος. Τους επόμενους μήνες θα φανεί αν αυτή είναι αρκετή για να επιτευχθεί συμφωνία”.

Αξίζει βέβαια να θυμίσουμε ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός, κατά το διήμερο ταξίδι του στη βρετανική πρωτεύουσα, δεν κατάφερε να γίνει δεκτός από τον νέο Πρωθυπουργό της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ, συνάντησε, όμως, τον βασιλιά Κάρολο για τσάι και –ίσως- συμπάθεια.

Πώς έκλεισε το θέμα των Μαρμάρων διά αντιπροσώπου ο “αφαντος” στις διαπραγματευσεις Βρετανός πρωθυπουργός

Τη Δευτέρα (5/12), δυο μέρες μετά την αποκάλυψη της εφημερίδας τα ΝΕΑ για τις κρυφές συναντήσεις και απαντώντας στα δημοσιεύματα του Σαββατοκύριακου που επέμεναν πως η διαπραγμάτευση εξελίσσεται και μπορεί να αποδώσει καρπούς, ο επίσημος εκπρόσωπος του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ ξεκαθάρισε πως απαγορεύεται νομικά στο Βρετανικό Μουσείο να διαλύσει την τεράστια συλλογή του και πως η βρετανική κυβέρνηση αποκλείει την αλλαγή του σχετικού νόμου.

«Οι διαχειριστές του Βρετανικού Μουσείου είναι ελεύθεροι να μιλήσουν με όποιον θέλουν. Δεν σκοπεύουμε να αλλάξουμε τον νόμο, ο οποίος αποτρέπει την αφαίρεση αντικειμένων από τις συλλογές του μουσείου, τις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου, εκτός από ορισμένες συνθήκες», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Βρετανός εκπρόσωπος και τόνισε “η θέση μας για αυτό δεν έχει αλλάξει”, ενώ αρνήθηκε να απαντήσει για το εάν το μουσείο θα μπορούσε να ζητήσει ειδική άδεια από την κυβέρνηση για να διαχειριστεί με άλλο τρόπο τη συλλογή αυτή.

Η Daily Mail μάλιστα συνδέει την κατηγορηματική άρνηση της Ντάουνιγκ Στριτ με την αποκάλυψη ότι ο Όσμπορν διεξήγε μυστικές συνομιλίες με την Αθήνα, υπονοώντας σαφή ενόχληση του Βρετανού Πρωθυπουργού.

Στο ίδιο μήκος κύματος, το Βρετανικό Μουσείο σε ανακοίνωσή του το Σάββατο (3/12) είχε αναφέρει ότι οι συνομιλίες ήταν μέρος των προσπαθειών για τη δημιουργία «μιας νέας συνεργασίας με την Ελλάδα για τον Παρθενώνα. Επιδιώκουμε νέες θετικές, μακροπρόθεσμες συνεργασίες με χώρες και κοινότητες σε όλο τον κόσμο, και αυτό φυσικά περιλαμβάνει την Ελλάδα. Ωστόσο ενεργούμε στο πλαίσιο του νόμου και δεν θα διαλύσουμε τη μεγάλη συλλογή μας που αφηγείται μια μοναδική ιστορία για την ανθρωπότητα».

Πράγματι, αν κάποιος διαβάσει την ομιλία του Όσμπορν στις 2 Νοεμβρίου 2022 στο γεύμα των διαχειριστών του Βρετανικού Μουσείου, θα δει πως ο ίδιος προανήγγειλε ένα μεγάλο πρόγραμμα αναδιοργάνωσης του Βρετανικού Μουσείου, τονίζοντας τον «οικουμενικό» χαρακτήρα του και εξήρε, ως παραδείγματα «συνεργασίας», τα «παραρτήματα» στο Μάντσεστερ και το Νόργουιτς της Βρετανίας και στο Μουμπάι της Ινδίας.

Και εμμένουμε στον όρο «παραρτήματα» γιατί στο δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 την Κυριακή (4/12), ακούσαμε μια άλλη εκδοχή από τη βρετανική πλευρά: ότι οι διαπραγματεύσεις περιλάμβαναν την πρόταση να ανοίξει το Βρετανικό Μουσείο ένα παράρτημα στην Ελλάδα. Το ρεπορτάζ αυτό ήταν αρκετά θολό καθώς δεν ξεκαθάριζε σημαντικές λεπτομέρειες, αφήνοντας πολλές απορίες.

Ιδιαίτερη αίσθηση δε δημιουργεί το άρθρο της Guardian στο σημείο που σημειώνει ότι Έλληνας αξιωματούχους δήλωσε πως: “Είναι πολύς ο δρόμος ακόμα, αλλά θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις μας. Είναι πολύ καλό που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια πολύ ευρύτερη συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο, μια συνεργασία που δεν περιλαμβάνει μόνο κλασικές αρχαιότητες αλλά και βυζαντινούς θησαυρούς που θα ήμασταν διατεθειμένοι να στείλουμε». Τα ερωτήματα πληθαίνουν…

Τελικά τι ακριβώς διαπραγματευόταν η ελληνική κυβέρνηση; Τι κατάφερε με τη δημοσιοποίηση της διαπραγμάτευσης; Βοήθησε σε κάτι όλο αυτό το μπλέξιμο;

• Ένα χρόνο πριν, κατά τη 22η Σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO, το ζήτημα των γλυπτών του Παρθενώνα αναγνωρίστηκε ως “διακυβερνητικό ζήτημα“. Κλήθηκε τότε το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να συνομιλήσει με την Ελλάδα σε επίπεδο κυβερνήσεων. Η ελληνική κυβέρνηση μιλούσε για «νίκη» της χώρας μας και μάλιστα από τον Οκτώβριο 2021 και μετά, ζητούσε μια συνάντηση σε επίπεδο Υπουργών, για να συζητηθεί το θέμα των γλυπτών.
  Πώς φτάσαμε σήμερα και η ελληνική κυβέρνηση συνομιλεί μόνο με το Βρετανικό Μουσείο; Και γιατί το θέμα δεν το χειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά ο ίδιος ο πρωθυπουργός και οι συναντήσεις γίνονται με τον Διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, με άκρα μυστικότητα, και μάλιστα σε πεντάστερα ξενοδοχεία του Λονδίνου; Δεν ήταν πιο κατάλληλος να διεξάγει συνομιλίες ένας ομόλογος του Όσμπορν, όπως ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, σε συνεργασία με τον Έλληνα πρέσβη στο Λονδίνο;
• Το περιεχόμενο των μυστικών αυτών συνομιλιών το πληροφορηθήκαμε από δημοσιεύματα εφημερίδων. Κι όχι μόνο εμείς, αλλά καθώς φαίνεται από τις ελληνικές εφημερίδες το πληροφορήθηκε και η βρετανική κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να προβεί σε δηλώσεις που κλείνουν εντελώς το θέμα. Πρόκειται, όμως, για μια εθνική διεκδίκηση. Πότε θα ενημερωθούν όλοι -η ελληνική Βουλή, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και οι διεθνείς Επιτροπές διεκδίκησης της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, που ασχολούνται με τη διεκδίκηση εδώ και δεκαετίες- για το τι διαπραγματεύεται η χώρα;
• Στο τραπέζι έχει πέσει από το Βρετανικό Μουσείο και η πρόταση της “τμηματικής επιστροφής” ή ακόμη και της εκ περιτροπής έκθεσης των Γλυπτών στην Αθήνα και το Λονδίνο. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η κυβέρνηση φαίνεται να διαπραγματεύεται συμφωνία δανεισμού, με αναγνώριση της βρετανικής κυριότητας, και ανταλλαγής με μακροχρόνιο δανεισμό κορυφαίων έργων τέχνης από τις τωρινές εκθέσεις των μεγάλων δημόσιων Μουσείων, έργων που η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει ορίσει ότι ανήκουν στα “αμετακίνητα”. Μάλιστα, ο Σύλλογος την περασμένη εβδομάδα αναρωτιόταν –σχεδόν προφητικά– σε ανακοίνωσή του “αν η κυβέρνηση διαπραγματεύεται «με αντάλλαγμα τον δανεισμό στο Βρετανικό Μουσείο της χρυσής προσωπίδας από τις Μυκήνες ή του Δία του Αρτεμισίου από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ή του Ηνίοχου από το Μουσείο των Δελφών, ή του Ερμή του Πραξιτέλη από το Μουσείο της Ολυμπίας, ή μινωικών τεχνουργημάτων που εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου ή εκθεμάτων από μακεδονικούς βασιλικούς τάφους από τα Μουσεία της Θεσσαλονίκης και της Βεργίνας». Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και «βυζαντινές αρχαιότητες» που η Ελλάδα είναι έτοιμη να ανταλλάξει με το Βρετανικό Μουσείο, σύμφωνα με δήλωση Έλληνα αξιωματούχου στη Guardian.
  Η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων δήλωσε: «Δεν είναι τυχαίο που η κυβέρνηση προσπαθεί εδώ και καιρό να μετατρέψει τα δημόσια Μουσεία σε νομικά πρόσωπα ώστε να διορίσει Διοικητικά Συμβούλια της επιλογής της, για να συμφωνήσουν με όρους που κανένας Έλληνας αρχαιολόγος δεν θα συμφωνούσε!».
• Μέχρι σήμερα η αναγνώριση της ελληνικής κυριότητας των Γλυπτών είναι απαράβατος όρος για όλες τις κυβερνήσεις. Σύμφωνα με τη δήλωση του Υπουργού Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτη στη Guardian, αλλά και τις διαρροές από το Βρετανικό Μουσείο, το ζήτημα της κυριότητας είναι αυτό που οδήγησε και τις τωρινές διαπραγματεύσεις σε αδιέξοδο. Η πρόταση για ίδρυση παραρτήματος του Βρετανικού Μουσείου στην Ελλάδα σημαίνει τη de facto αναγνώριση της κυριότητας του Βρετανικού Μουσείου επί των γλυπτών. Υπάρχει κάποιος από την ελληνική κυβέρνηση που σκέφτεται κάτι διαφορετικό;
  Γιατί καλλιεργήθηκαν προσδοκίες από τη συνάντηση του Κ. Μητσοτάκη με τον Κάρολο από τη στιγμή που ο βασιλιάς της Αγγλίας δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνει με δηλώσεις του σε ανοιχτά κυβερνητικά θέματα; Γιατί στις διαρροές από το Μαξίμου δημιουργείται μια «μαγική εικόνα» ότι η διαπραγμάτευση έχει φτάσει στο 90% της συμφωνίας, ενώ από τα ΜΜΕ της Βρετανίας μάθαμε ότι το Βρετανικό Μουσείο δεν κάνει πίσω στο θέμα της κυριότητας; Πώς διαρρέει η ελληνική κυβέρνηση ότι «είμαστε κοντά στη λύση» του ζητήματος, ενώ η βρετανική κυβέρνηση αποκλείει κάθε συζήτηση; Τελικά πόσο επηρεάζουν τις κινήσεις της κυβέρνησης οι επερχόμενες εκλογές;

Το ερώτημα που τίθεται με βάση τα παραπάνω είναι:

Υπάρχει όριο στο τίμημα που είναι διατεθειμένη η Ελλάδα να «πληρώσει» προκειμένου να ικανοποιηθεί η δίκαιη διεκδίκησή της; Και ποιος είναι αρμόδιος να το ορίσει; Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μετά την επαίσχυντη συμφωνία για τη Συλλογή Στερν, που έχει επικριθεί στη χώρα μας και στο εξωτερικό, δεν έχει την έξωθεν καλή μαρτυρία σε θέματα επαναπατρισμών. Και καμία κυβέρνηση σε συνθήκες εκλογικής προετοιμασίας δεν θα μπορούσε να την εμπιστευτεί οποιοσδήποτε πολίτης ότι βάζει τα εθνικά συμφέροντα πάνω από την κομματική επιβίωση.

Η υπόθεση της «μυστικής διαπραγμάτευσης» για τα γλυπτά, με τις παλινωδίες της από το 2019 ως σήμερα, θέτει εκ νέου το ζήτημα: μήπως ήρθε η ώρα η επιτροπή πολιτιστικών υποθέσεων της Βουλής να ορίσει με αυξημένη πλειοψηφία επιτροπή από Έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες που θα εξετάσουν τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες μπορεί να γίνει δυνατή η επανένωση των γλυπτών και να αναλάβουν την διαπραγμάτευση με διακομματική συναίνεση; Θα συνεχίσουμε να αφήνουμε και την υπόθεση των Γλυπτών να θυσιάζεται στο βωμό προεκλογικών επιδιώξεων;

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις