“Κλικ” για Πούλιτζερ: Από τον Γιάννη Μπεχράκη στη φρίκη του Βιετνάμ

Ο σπουδαίος φωτορεπόρτερ Γιάννης Μπεχράκης έφυγε από τη ζωή στις 2 Μαρτίου, σε ηλικία μόλις 59 ετών, αφήνοντας πίσω πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Είχε κινδυνεύσει πολλές φορές να χάσει τη ζωή του καλύπτοντας πολέμους σε διάφορα μέρη του κόσμου , είχε ευαισθητοποιήσει με τις φωτογραφίες του κατά την προσφυγική – μεταναστευτική κρίση , αλλά και είχε αφυπνίσει μέσω της περιγραφής των εμπειριών του κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο TedX. Η ζωή του θυμίζει ταινία αφού ήταν παρών το 1989 στη Λιβύη του Μουαμάρ Καντάφι, κάλυψε πολέμους όπως τον εμφύλιο πόλεμο στη Σιέρα Λεόνε όπου και έφτασε πολύ κοντά στον θάνατο το 2000, είχε παραστήσει στην κηδεία του Αγιατολάχ Χομεϊνί, είχε συλληφθεί δύο φορές από τους Τούρκους στο Κομπάνι, αλλά και ήταν ο μοναδικός Έλληνας φωτορεπόρτερ που κατάφερε να αποσπάσει με την ομάδα του το βραβείο Πούλιτζερ καλύπτοντας την προσφυγική κρίση.

«Αποστολή μου είναι να σας αφηγηθώ την ιστορία, ώστε εσείς να αποφασίσετε τι θέλετε να κάνετε. Αποστολή μου είναι να εξασφαλίσω ότι κανείς δεν θα μπορεί να πει: «δεν γνώριζα»», είχε δηλώσει. Και αυτό έκανε: αποτύπωνε την ιστορία.

Τρεις από τις συγκλονιστικές λήψεις που τον οδήγησαν στην κατάκτηση του βραβείου Πούλιτζερ κατά την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης. Ο ανθρώπινος και δημοσιογραφικός στην καταγραφή του τρόπος που αποθανάτισε μία ανθρωπιστική κρίση , η προβολή της σκοπιάς του απλού πολίτη και θύματος, αλλά και η αντικειμενικά καλλιτεχνική αξία των κλικ του, τον οδήγησαν στην κορυφαία φωτογραφική διάκριση.

Με αφορμή τον θάνατο του σπουδαίου Έλληνα φωτορεπόρτερ ας θυμηθούμε μερικές σημαντικές φωτογραφίες που έχουν αποσπάσει βραβείο Πούλιντζερ και την ιστορία που έχουν να διηγηθούν.

Ο Τρόμος του Πολέμου

“Ο Τρόμος του Πολέμου”, (1973) από τον φωτογράφο Νικ Ουτ. Θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες φωτογραφίες που αποτύπωσαν την απόγνωση και την φρίκη του πολέμου του Βιετνάμ.

Παιδιά τρομοκρατημένα τρέχουν ανάμεσα σε στρατιώτες. Κεντρική φιγούρα είναι το εννιά ετών κοριτσάκι που τρέχει γυμνό, φλεγόμενο από πολλαπλά σοβαρά εγκαύματα στην πλάτη που υπέστη μετά από επίθεση με βόμβες ναπάλμ. Το όνομα του κοριτσιού είναι Kim Phuc και έγινε σύμβολο της φρίκης του πολέμου. Αντιδράσεις μάλιστα προκάλεσε το γεγονός ότι όταν ο Νορβηγός συγγραφέας Tom Egeland πόσταρε στο Φέισμπουκ τη συγκεκριμένη φωτογραφία, ο λογαριασμός του τέθηκε σε παύση. Το φέισμπουκ την λογόκρινε θεωρώντας την ακατάλληλη λόγω της γύμνιας ενός ανήλικου παιδιού και προσπέρασε τη συμβολική του αξία.

Το γεράκι και το κορίτσι

“Το γεράκι και το μικρό κορίτσι”, (1993) Κέβιν Κάρτερ. Η φωτογραφία τραβήχτηκε την άνοιξη του 1993 στο Νότιο Σουδάν και αποτύπωσε την φτώχεια και την εξαθλίωση του γηγενούς πληθυσμού. Στο χωριό Αγιόντ ο Κάρτερ συνάντησε ένα μικρό κορίτσι που ήταν εξαντλημένο από την πείνα, λίγο πριν φτάσει στον σταθμό τροφοδοσίας του ΟΗΕ. Ο φωτογράφος την αποθανάτισε όταν σταμάτησε να περπατάει αδυνατώντας από την κούραση , ενώ στη φωτογραφία υπάρχει και ένα γεράκι που περιμένει το θάνατό της, με την ελπίδα να γίνει το επόμενο θήραμά του. Μόλις δημοσιεύτηκε η φωτογραφία στη New York Times υπήρξαν χιλιάδες διαμαρτυρίες κατά του φωτογράφου με το επιχείρημα ότι δεν βοήθησε το μικρό κορίτσι να σηκωθεί. Δεν γνώριζαν ότι είχε λάβει οδηγίες να μην έχει σωματικές επαφές με τα θύματα, αφού υπήρχε σοβαρός κίνδυνος να κολλήσει ασθένειες. Η δημοσίευση της φωτογραφίας ωστόσο, έφερε ως αποτέλεσμα την αύξηση της βοήθειας στα πληγέντα χωριά του Σουδάν. Ο ίδιος , επηρεασμένος βαθύτατα από τις κατηγορίες αυτές, έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη και αυτοκτόνησε έναν χρόνο μετά σε ηλικία μόλις 33 ετών.

Άλμα θανάτου από φλεγόμενο ξενοδοχείο

“Άλμα θανάτου από φλεγόμενο ξενοδοχείο” (1946), Άρνολντ Χάρντι. Ένας ερασιτέχνης φωτογράφος 24 ετών χρησιμοποίησε το τελευταίο κλικ του φιλμ και κέρδισε το βραβείο Πούλιντζερ όταν αποθανάτισε μία γυναίκα να πηδάει από το μπαλκόνι ενός φλεγόμενου ξενοδοχείου.

Ο Άρνολντ περνούσε τυχαία από το σημείο όταν άκουσε πολλές κραυγές, ανθρώπους να ζητάνε βοήθεια και είδε καπνούς. Το κτίριο είχε 15 ορόφους και οι κάτοικοι των πιο ψηλών ορόφων δεν είχαν τρόπο διαφυγής παρά να πηδήξουν. “Κοίταξα ψηλά και σήκωσα την κάμερά μου. Μία γυναίκα έπεφτε από το κτίριο. Μόλις πέρασε τον τρίτο όροφο, χρησιμοποίησα το τελευταίο μου κλικ”. Η γυναίκα της φωτογραφίας φάνηκε τυχερή και επέζησε μετά την πτώση. Συνολικά 119 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εκείνο το βράδυ της 7 Δεκεμβρίου, συμπεριλαμβανομένου και του ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου, ο οποίος βρέθηκε νεκρός με τη γυναίκα του στη σουίτα του 14 ορόφου.

Η εκτέλεση ενός αιχμαλώτου στη Σαϊγκόν

“Η εν ψυχρώ εκτέλεση ενός αιχμαλώτου στη Σαϊγκόν” (1968) ,Έντι Άνταμς .

Ο επικεφαλής της εθνικής αστυνομίας του Νότιου Βιετνάμ το 1968 εκτελεί εν ψυχρώ τον νοτιοβιετναμέζο κομμουνιστή Νκουγιέν Βαν Λεμ. Μία από τις πιο διάσημες φωτογραφίες από τον πόλεμο του Βιετνάμ, που ενίσχυσε το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ και έγινε το σύμβολο της βαρβαρότητας του Πολέμου.

Ατύχημα φορτηγού

“Ατύχημα φορτηγού” (1953), Virginia Schau. Στις 3 Μαΐου του 1953, μία γυναίκα 38 ετών οδηγούσε όταν είδε τον οδηγό ενός φορτηγού να χάνει τον έλεγχο του οχήματος.

Το φορτηγό βρισκόταν πάνω σε μία γέφυρα που διέσχιζε τον Ποταμό Πιτ , στην Καλιφόρνια. Βγήκε από το αμάξι της και έτρεξε να δει τί συνέβη. Αντίκρισε το φορτηγό να ισορροπεί στην άκρη της γέφυρας, ενώ το μισό (με τους δύο επιβάτες μέσα) βρισκόταν στον αέρα. Πρώτα ειδοποίησε για βοήθεια και έπειτα τράβηξε τη φωτογραφία. Η Βιργινία την έστειλε πρώτα σε μία τοπική εφημερίδα ελπίζοντας να κερδίσει τον τίτλο της ” Φωτογραφίας της εβδομάδας” και το βραβείο των 10 δολαρίων, κάτι που κατάφερε, ενώ ένα χρόνο μετά πήρε το Πούλιτζερ!