Μια φωτογραφική περιπλάνηση στην αθηναϊκή νύχτα μέσα από 58 ασπρόμαυρα νουάρ

Ένα ταξίδι στη βραδινή Αθήνα μέσα από 58 ασπρόμαυρα ενσταντανέ, ένα project που δημιουργήθηκε από την προσωπική ανάγκη του φωτογράφου Θανάση Καρατζά για μια “ακαθόριστη περιπλάνηση και μια διαρκή παρατήρηση της πόλης“, η οποία τον γοήτευσε από την πρώτη στιγμή που μετακόμισε στην Κυψέλη το 2005.

Ένα μάλλον φωτογραφικό ημερολόγιο-πέρασμα στις διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές περιόδους που επηρέασαν ριζικά τον τρόπο διασκέδασης των Αθηναίων και των επισκεπτών, η πρώτη του ατομική έκθεση του Θανάση Καρατζά στην Αθήνα με τίτλο ATHENS:AM, επιδιώκει να αποτυπώσει την ιστορία της νυχτερινής ζωής της πρωτεύουσας, μεταξύ της αναλογικής και της ψηφιακής εποχής.

“Ήμουν φρέσκος στην Αθήνα, η νύχτα ήταν ό,τι πιο γοητευτικό πάνω της. Στην έκθεση θα δείτε πρόσωπα, σημεία της πόλης και καταστάσεις σε 58 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ένα βίντεο και ένα σημείωμα στον καθρέφτη του μπάνιου (sic) που αφηγούνται την ιδιότυπη ιστορία και κουλτούρα της νύχτας στην Αθήνα. Κυρίως, το έντονο κοντράστ μεταξύ σκληρότητας και τρυφερότητας θα έλεγα” εξηγεί ο φωτογράφος.

Η έκθεση θα μπορούσαμε να πούμε ότι αφηγείται την ιστορία της αθηναϊκής νύχτας τα τελευταία περίπου 20 χρόνια. Πως βίωσες την εξέλιξη από τα χρυσά χρόνια στις αρχές των 00s, στα χρόνια της κρίσης και του κορονοϊού; Αλλαγές; Ομοιότητες; 

Περίπου ναι, 20 χρόνια, από 2004 που πηγαινοερχόμουν μέχρι και μετά την καραντίνα. Τα 00’s ήταν μια χρυσή τομή για τη νύχτα. Ανέμελα, ξέχειλα, πληθωρικά και ελεύθερα. Τα μεγάλα club είχαν ουσιαστικά τελειώσει και το νέο κύμα της εναλλακτικής Αθήνας με τα πολλά μικρά και διαφορετικά μέρη, όπως και οι διαφορετικές φυλές της νύχτας, κρατούσαν πλέον την ιστορία των βραδινών ωρών της πόλης.

Τα 10’s, συνέχισαν την άνοδο της εναλλακτικής σκηνής αλλά είχαν και ένα ζόρισμα από τα μισά και μετά, λόγω κρίσης. Δεν έκανες πλέον εύκολα Bar Hopping ή δεν έπινες 7-8 ποτά το βράδυ ρελαντί, με τριπλομέζουρα τα πρώτα, κερασμένα τα υπόλοιπα, μπουκάλια ολόκληρα παραγγελία, σφηνάκια σε δίσκους για όλους (και τους/τις δίπλα) βρώμικο για σβήσιμο και ταξί με χωμένη όλη την παρέα μέσα για επιστροφή, πληρώνω εγώ και τα βρίσκουμε αύριο κατάσταση. Ήταν όλα πιο ακριβά για τα περισσοτερα πορτοφόλια και το πιο καθοριστικό, ήταν όλα πιο υπολογισμένα και οριοθετημένα. Στα συν της εποχής, οι τα-δίνω-όλα τουρίστες που διασκέδαζαν μαζί μας πλέον μαζικά. Μετά την καραντίνα και ακριβώς το 2023, ένιωσα να αλλάζει και επίσημα η εποχή. Άλλη φάση που ας την διηγηθεί κάποιος άλλος αργότερα.

Πέρασμα από την αναλογική στη ψηφιακή εποχή. Πώς επηρεάζει τη διασκέδαση της πόλης; Υπάρχουν ακόμα “αναλογικά πνεύματα” σε μια ψηφιακή εποχή; 

Πριν τα κινητά τηλέφωνα και πιο πολύ τα smart κινητά και τα social media, τις άπειρες φωτογραφίες και τα βίντεο, υπήρχαν διαφορές. Ό,τι συνέβαινε, συνέβαινε, χωρίς άμεση δημοσιοποίηση και τσεκάρισμα του ποιός το είδες και πόσοι. Ζούσες το εκεί και το τώρα σε πρώτο χρόνο. Αν σου άρεσε κάποιος/α δεν περίμενες να τσεκάρεις τα social και να κάνεις κίνηση. Έκανες τον ταρζάν, το είχες δεν το είχες, πήγαινες να πεις μια ατάκα παγοθραυστική κοιτώντας μάτια. Είχε μια τόλμη και μια αντοχή σε ενδεχόμενη απόρριψη. Τα στέκια και τα πάρτι τα ανακάλυπτες, δεν ήταν σε κάποιον οδηγό με σχόλια επισκεπτών ούτε tagαρες τοποθεσία για να ξέρουν που είσαι ή που πήγες χθες. Λείπει το μυστήριο.

Τι σε γοητεύει στην αθηναϊκή νύχτα;

Στην Αθηναϊκή νύχτα μου αρέσουν πολλά. Για παράδειγμα, μου αρέσει που την τάδε ταβέρνα ή το τάδε μπαρ το έχει ο Γιώργος ή η Σμαράγδα και θα τους δεις να μαγειρεύουν να βάζουν ποτά να σερβίρουν να τρέχουν οι ίδιοι το μαγαζί τους και να γνωρίζουν τα πάντα.

Μου αρέσει επίσης η ελευθερία και μια κάπως ελαστικότητα που υπάρχει. Αν κάπου ο κόσμος περνάει καλά θα τραβήξει η βραδιά ως το πρωί. Μέχρι να βγει ο ήλιος. Επίσης το γεγονός ότι όλο το κέντρο μπορεί να το περπατήσεις και να πας όπου σχεδόν θέλεις εύκολα. Μου αρέσει που κερνάνε τα μαγαζιά στην Αθήνα όταν έχεις πάρει αρκετά, ένα γλυκό, ένα πόρτο, μια μαστίχα, ένα φρούτο, κάτι. Ένα τελευταίο που μου αρέσει είναι η κουλτούρα στο ποτό στην Αθήνα. Δεν θα δεις εύκολα μεθυσμένους, κόσμο να πίνει για να μεθύσει να προσπαθεί δηλαδή να το τερματίσει και ό,τι βγει. Σαν όρια αισθητικής σε βράδια ανορίωτα. Είναι γλυκό αυτό.

Λες πως το project γεννήθηκε “ως μια προσωπική ανάγκη για ακαθόριστη περιπλάνηση, για μια διαρκή παρατήρηση της πόλης και των ανθρώπων της”. Πως θα χαρακτήριζες τελικά τους ανθρώπους αυτής της πόλης;

Οι άνθρωποι αυτής της πόλης είναι ένα περίεργο είδος. Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω πολλά επίθετα. Σίγουρα είμαστε θορυβώδεις, θεριακλήδες, χωρίς αίσθηση του προσωπικού χώρου αλλά και φιλικοί, συμπονετικοί και αυτό που λέμε Άνθρωποι. Είναι πολλές οι αντιθέσεις. Θα ξεχωρίσω προσωπικότητες που πραγματικά εξέχουν, που θα μπορούσαν να σταθούν σε οποιοδήποτε επίπεδο σκέψης και δημιουργίας. Όμως αν γενικεύσω, αν είχα ένα τεράστιο μπλέντερ και τους έβαζα όλους μέσα και πατούσα το κουμπί, θα έβγαινε ένας περίεργος συνδυασμός συντηρητισμού και ανεκτικότητας. Αλλά τα πράγματα βελτιώνονται γρήγορα τελευταία και αυτό είναι μόνο καλό.

Υπήρχε περίοδος που σε “κούρασε” το ταξίδι στην αθηναϊκή νύχτα;

Όχι δεν με κούρασε, ήταν πολύ ωραίο και απαλό. Ήταν ένα εσωτερικό ταξίδι ανα τον κόσμο, αλλά εδώ στην Αθήνα, ήταν και λίγο όνειρο όπως ο γύρος του κόσμου για κάποιους. Απλώς δεν έχω την ίδια φόρα και την ίδια έξαψη. Τώρα, θέλω κάτι άλλο από τη νύχτα και ίσως την ημέρα -το νέο πρότζεκτ είναι στο φως του ήλιου-. Αλλα θα της έχω αγάπη πάντα.

Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο περιστατικό πίσω από κάποια φωτογραφία σου το οποίο ξεχωρίζεις και θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;

Κάθε σχεδόν φωτογραφία είναι και μια ιστορία. Η πιο δύσκολη ωστόσο ήταν η τελευταία φωτογραφία. Για πολλά χρόνια έψαχνα μια σκηνή με καβγά. Βία. Απεχθάνομαι την βία. Είχα πάρει την απόφαση ότι θα την φωτογράφιζα αν τύχει και μετά θα έκανα την κότα, τρέχοντας για να μην φάω ξύλο και μου σπάσουν και την μηχανή. Την πρώτη μέρα που άνοιξαν τα μαγαζιά από την καραντίνα, χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο, καμιά δεκαριά πιστιρικάδες στο Κουκάκι, ρίχνουν ένα επικό δημόσιο ταβερνόξυλο. Πάτησα τρία κλικ με φλάς αλλά τελικά παρέμεινα να βοηθήσω τον τραυματία που σπαρτάραγε σε αίματα. Θυμάμαι να βλέπω τον εικοσάχρονο που είχε ρίξει το γεμάτο κροσέ να αποχωρεί αργά με ένα οργασμικό βλέμμα στα μάτια, σαν να είχε μόλις εκσπερματώσει. Τι φάση λέω, τι τεστοστερόνη σε λάθος χρήση. Πάλι καλά δεν κατάλαβαν τίποτα από το φλας. Πήγα σπίτι, είδα ότι η φωτό ήταν εστιασμένη, καθαρή, και είπα, “μόλις ολοκληρώθηκε το πρότζεκτ”.