Μιχάλης Παπαπέτρου: “Πάντα η τέχνη αποτελούσε το καθημερινό ανθρώπινο αποτύπωμα”

Ένα μοναδικό αφιέρωμα στα επιθεωρησιακά τραγούδια της Κατοχής παρουσιάζει η Xορωδία της ΕΡΤ, συμπράττοντας με τον ηθοποιό-performer Θανάση Aλευρά, το Σάββατο 26 Οκτωβρίου 2024, στις 20:30, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός».

Ο μαέστρος της και ενορχηστρωτής Μιχάλης Παπαπέτρου ερευνά το πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ αναδεικνύοντας, μεταξύ άλλων, άγνωστα μουσικά διαμάντια συνθετών όπως ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης και ο Γιάννης Σπάρτακος, τολμηρά στιχουργήματα και διασκευές, που αποτυπώθηκαν από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της εποχής σε ξεχωριστά επεισόδια της εκπομπής «Μουσική βραδιά» του Γιώργου Παπαστεφάνου.

“Η ιδέα για το αφιέρωμα στα επιθεωρησιακά τραγούδια της κατοχής προέκυψε όταν θέλησα να διοργανώσω μια συναυλία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και ανακάλυψα στο αρχείο της ΕΡΤ την εξαιρετική εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου «Μουσική Βραδυά» του 1976. Το θέμα της ήταν τα «Τραγούδια του 40» , όπου είχαν κληθεί η Άννα Παναγιωτοπούλου, η Υβόννη Μαλτέζου και ο Σταμάτης Φασουλής, ηθοποιοί τότε του Ελεύθερου Θεάτρου, να παρουσιάσουν αποσπάσματα της επιθεώρησης εκείνης της εποχής. Παράλληλα, φιλοξενήθηκαν συνεντεύξεις σπουδαίων καλλιτεχνών της περιόδου, όπως οι Γιάννης Σπάρτακος, Μίμης Τραϊφόρος, Άννα Καλουτά και άλλοι” σημειώνει στο NEWS 24/7 ο Μιχάλης Παπαπέτρου.

Και συνεχίζει ξεναγώντας μας μουσικά στη συναυλία στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» λέγοντας: “Το Σάββατο 26/10 θα παρουσιάσουμε τα πιο σημαντικά, θεωρώ, τραγούδια που χαρακτήρισαν εκείνη την μαύρη περίοδο για την ελληνική ιστορία, διασκευασμένα από μένα ειδικά για τη Χορωδία της ΕΡΤ με συνοδεία πιάνου, σαξοφώνου, μπαγιάν και κοντραμπάσου. Οι πασίγνωστες επιτυχίες της εποχής, όπως “Παιδιά της Ελλάδος παιδιά”, “Κορόϊδο Μουσολίνι”, “Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός” ,υπήρξαν συνθέσεις προηγούμενων ετών και οι στίχοι άλλαξαν και απέκτησαν κυρίως σατιρικό περιεχόμενο, προκειμένου να χαρίσουν στιγμές χαράς στον ελληνικό λαό που τόσο είχε ανάγκη.

Θα ακουστούν, λοιπόν, τα τραγούδια με τους αυθεντικούς στίχους, αλλά και με εκείνους που προσαρμόστηκαν για τις δεδομένες συνθήκες. Μαζί μας θα έχουμε τον Θανάση Αλευρά, έναν άνθρωπο που υπηρετεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο την σημερινή επιθεώρηση και αποτέλεσε τη σύνδεση που ήθελα με το θέατρο, αλλά και την μεσόφωνο Αναστασία Κότσαλη, με εξαιρετική εμπειρία σε διάφορα είδη τραγουδιού και φωνή κατάλληλη για το είδος αυτό”.

Πόσο δύσκολη ήταν η έρευνα στο αρχείο της ΕΡΤ για να ανασυρθούν ξανά στο φως αυτά τα σπάνια τραγούδια; Με πιο κριτήριο έγινε η επιλογή;

Οφείλω να ομολογήσω ότι στο αρχείο της ΕΡΤ μπορεί κάποιος να βρει διαμάντια του παρελθόντος. Μην ξεχνάμε ότι για χρόνια αποτελούσε το μοναδικό μέσο καταγραφής της ιστορίας μας. Εκπομπές, σαν του Γιώργου Παπαστεφάνου, υπάρχουν δεκάδες και μπορούν να αποτελέσουν πεδίο έρευνας και δημιουργίας. Επίσης, έχω δει αυθεντικές παρτιτούρες πασίγνωστων επιτυχιών του Μιχάλη Σουγιούλ, του Κώστα Γιαννίδη και άλλων, που δεν γνώριζα ότι υπήρχαν στο πολύτιμο αυτό αρχείο.
Οι πηγές που σου προσφέρονται είναι πολλές και η επιλογή βασίζεται στη σημαντικότητα των ευρημάτων. Πιστεύω ότι το πρόγραμμα που θα ακούσετε καλύπτει τις σημαντικότερες στιγμές της πολεμικής Επιθεώρησης και όχι μόνο.

Πόσο επίκαιρα και «τολμηρά» είναι αυτά τα τραγούδια στις μέρες μας;

Δυστυχώς, οι μέρες που διανύουμε είναι πολύ σκοτεινές. Τα τελευταία χρόνια ο πόλεμος έχει ξεσπάσει σχεδόν στη γειτονιά μας και ξεχνάμε πολλές φορές πόσο τυχεροί είμαστε που έχουμε ελευθερία και δημοκρατία, έννοιες καθόλου δεδομένες για άλλους λαούς. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι τα τραγούδια αυτά είναι επίκαιρα όσο ποτέ.
“Τολμηρά” τα βρίσκω για εκείνη την εποχή. Ο τρόπος που σατίριζαν τον εχθρό ήταν απίστευτα ευφάνταστος. Ενδεικτικά θα αναφέρω κάποιους τίτλους αφιερωμένους μόνο στον δικτάτορα, “Πω πω τι έπαθε ο Μουσολίνι”, “Ο Μουσολίνι στο παζάρι”, “Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του”, ”Ντούτσε Ντούτσε” και άλλους.

Πιστεύετε πως υπάρχει αγάπη στις μέρες μας για το παρελθόν της ελληνικής μουσικής και τα επιθεωρησιακά τραγούδια της Κατοχής;

Θα ήθελα να αναφερθώ στους σπουδαίους συνθέτες της εποχής. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τραγουδήσει κάποιες από αυτές τις μελωδίες, ειδικά στα σχολικά μας χρόνια, αλλά ίσως δεν μας είχαν αναφέρει τότε ποιοι τα είχαν γράψει.
Θεόφραστος Σακελλαρίδης, Ιωσήφ Ριτσιάρδης, Μιχάλης Σουγιούλ, Γιάννης Σπάρτακος ήταν ορισμένοι από τους μεγάλους δημιουργούς επιτυχιών της εποχής. Ο κόσμος, θεωρώ, ότι μπορεί να ξεχωρίσει την καλή μουσική. Αυτό που χρειάζεται είναι να βρεθεί ο λόγος να τον φέρεις σε επαφή με αυτή. Κάτι που θεωρώ ότι προσφέρει η δική μας συναυλία. Ένα διαφορετική, πρωτότυπη και ιδιαίτερη ακρόαση.

Θεωρείτε πως η συναυλία «γεφυρώνει» το παρελθόν με το παρόν;

Αν αφήσουμε τον εαυτό μας να ταξιδέψει στο χρόνο, μέσω της μουσικής, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι εκείνη η περίοδος δεν είναι τόσο μακρινή και ο πόλεμος, δυστυχώς, είναι στην επικαιρότητα.
Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι η εγρήγορση των καλλιτεχνών, η ανάγκη να σχολιάσουν αυτά που τους συνέβαιναν. Αυτή η αντίδραση είναι διαχρονική. Πάντα η τέχνη αποτελούσε το καθημερινό ανθρώπινο αποτύπωμα. Εκείνη απαλύνει τον πόνο, δίνει κουράγιο και ελπίδα.

Ποιο είναι το προσωπικό σας αγαπημένο τραγούδι της βραδιάς και γιατί;

Ξεχωρίζω ένα καταπληκτικό τραγούδι του Χρήστου Χαιρόπουλου, το “Έλα για απόψε”. Γραμμένο το χειμώνα του 1942 για τη γυναίκα του, που “τα είχαν τσουγκρίσει”, όπως είχε πει. Ενώ δεν είχε ακουστεί σε κάποιο θέατρο εκείνης της εποχής, το ενέταξα λόγω του ερωτικού του περιεχομένου, κάτι που βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Παρά τις κακουχίες, την πείνα, την κατοχή, οι άνθρωποι συνέχιζαν να ζουν, να αγαπούν, να ερωτεύονται. Στη συναυλία μας το ερμηνεύει μοναδικά ο Θανάσης Αλευράς με τη δική μου συνοδεία στο πιάνο.

Μαζί τους η μεσόφωνος Αναστασία Κότσαλη, καθώς και οι σολίστ Κώστας Ζιγκερίδης (μπαγιάν), Guido de Flaviis (σαξόφωνο), Κωνσταντίνος Σηφάκης (κοντραμπάσο) και ο Θάνος Μαργέτης (πιάνο).