12 Leonard Cohen “πέταξαν” τα καπέλα τους στο “Dance Me” των θρυλικών Ballets Jazz Montréal

Έφυγε από τη ζωή στον ύπνο του, αναπάντεχα και ειρηνικά, το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου του 2016, σε ηλικία 82 ετών. Ο θρυλικός ποιητής και τραγουδοποιός Leonard Cohen πέθανε μετά από πτώση, στην οικία του Λος Άντζελες και ο όλος κόσμος θρήνησε έναν καλλιτέχνη που αφιέρωσε τη ζωή του, χωρίς περιττές φιοριτούρες, στην αναζήτηση της αλήθειας και του νοήματος. 

Ακούραστος δημιουργός μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του ο Cohen είχε σίγουρα πολλά ακόμα σχέδια στο μυαλό του. Σε ένα, όμως, γνωρίζουμε ότι είχε δώσει το πράσινο φως, αλλά δεν πρόλαβε να το δει υλοποιημένο. Πρόκειται για την πρωτότυπη παράσταση σύγχρονου χορού “Dance Me” της διάσημης ομάδας Ballets Jazz Montréal (BJM), την οποία είδαμε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών λίγο πριν την οριστική της αυλαία το 2024.

Ο Leonard Cohen στήριζε με όλους τους δυνατούς τρόπους την γενέτειρά του το Μόντρεαλ και αμέσως μόλις του προτάθηκε η ιδέα μιας αφιερωματικής παράστασης από τον καλλιτεχνικό διευθυντή των Ballets Jazz Montréal, Louis Robitaille, δέχθηκε, αναμένοντας με ανυπομονησία την πρεμιέρα. Μια πρεμιέρα που δυστυχώς δεν κατάφερε να δει.

Το “Dance Me” -από το θρυλικό τραγούδι του Cohen – σε δραματουργία και σκηνοθεσία του Éric Jean (Ερίκ Ζαν), χορογραφήθηκε από τρεις κορυφαίους διεθνείς χορογράφους με διαφορετικές προσωπικότητες, τον “δικό μας” Αντώνη Φωνιαδάκη, την Annabelle Lopez Ochoa (Άνναμπελ Λόπεζ Οτσόα) και τον Ihsan Rustem (Ισάν Ράστεμ). 

Μετά τις πρώτες παραστάσεις οι χορευτές σχολίασαν στον Guardian ότι το άγχος για να φέρουν εις πέρας αυτή την παράσταση ήταν μεγάλο: “Κληθήκαμε να τον εκπροσωπήσουμε και να παραδώσουμε στο κοινό κάτι ιδιαίτερα μαγικό. Πρόκειται για ένα σύμβολο του Καναδά και η ευθύνη μας ήταν τεράστια. Στην πρεμιέρα δημιουργήσαμε όλοι έναν κύκλο και νιώσαμε την παρουσία του”. Αυτή την παρουσία νιώσαμε και εμείς – βλέποντας τη χαρακτηριστική φιγούρα του Cohen, με κοστούμι και καπέλο, να περπατάει στη σκηνή ατενίζοντας τον ορίζοντα.

Λέξεις, φως και γραφομηχανές – Ο ποιητικός κόσμος του Cohen ξεδιπλώθηκε μπροστά στα μάτια μας

Τα φώτα χαμηλώνουν στην αίθουσα Τριάντη και ακούγεται η μπάσα υποβλητική φωνή του Cohen να απαγγέλει στίχους από τα ποιήματά του. Κάπου εκεί ξεχωρίζουμε μια φράση από το ποίημα “Prayer for Messiah”, ενώ η φιγούρα του “Cohen” περπατάει τελετουργικά στη σκηνή. Όλα ξεκινούν με το “Here it Is”! 

Καμιά υπερβολή δεν θα χωρούσε σε μια παράσταση αφιερωμένη  σε έναν δημιουργό που έζησε χωρίς εγωικά ξεσπάσματα “με προσιτή φινέτσα, χάρισμα χωρίς θράσος και παλαιάς κοπής ευγένεια” όπως είχε γράψει μετά τον θάνατό του, ο γιος του, Άνταμ Κοέν. Λιτά και απέριττα οι έμπειροι χορευτές των τζαζ Μπαλέτων του Μόντρεαλ έδωσαν διαστάσεις που δεν περιμέναμε σε 17 τραγούδια του Cohen, με μικρά διαλείμματα απαγγελίας. 

Ο θίασος ήταν συχνά ντυμένος με το χαρακτηριστικό μαύρο κοστούμι και το καπέλο του Cohen, ενώ οι χορογραφίες είχαν κινήσεις από χορό του δρόμου, σύγχρονο χορό, μπαλέτο, τζαζ, μέχρι και τάνγκο.Με τη βοήθεια οπτικών εφέ “βρεθήκαμε” μέσα σε βροχή, κάτω από το χιόνι, αλλά και ανάμεσα από δέσμες φωτός, που μας θύμισαν τη χαρακτηριστική φράση του Cohen: “Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα. Από εκεί είναι που μπαίνει μέσα το φως”. 

Μετά το  “Lover Lover Lover” και το συγκινητικό “Dance Me to the End of Love” (σε χορογραφία του Ihsan Rustem), απολαύσαμε τους στροβιλισμούς των χορευτών στα “Boogie Street” και “Steer Your Way” σε έμπνευση Αντώνη Φωνιαδάκη.  Στο “Everybody knows” ξαναθυμηθήκαμε τους στίχους “η μάχη ήταν στημένη, οι φτωχοί μένουν φτωχοί και οι πλούσιοι γίνονται πλούσιοι, έτσι γίνεται και όλοι το ξέρουν”. Μετά ήρθε ο… έρωτας με το “A Thousand Kisses Deep” και ο Cohen μας εξήγησε την ιστορία πίσω από το “Suzanne”.

Τα πνεύματα στην αίθουσα ξύπνησαν με τα “So Nevermind” και “First we take Manhattan then we take Berlin”, αλλά η πιο εντυπωσιακή – σκηνοθετικά μιλώντας – στιγμή της παράστασης ήταν αναμφισβήτητα το “Tower of Song”, με τον Ihsan Rustem να χορογραφεί σε στιλ Busby Berkeley. Ευρηματικές προβολές με γραφομηχανές που “πέταγαν” ανάμεσα στα τεντωμένα πόδια των χορευτών, έδωσαν μία πρωτότυπα αναπάντεχη περιπαικτική νότα στις χορογραφίες. 

Όπως ήταν αναμενόμενο το “Hallelujah” έγραψε τον επίλογο της παράστασης, με όλους τους χορευτές ντυμένους Cohen να κατακλύζουν τη σκηνή και να γονατίζουν, τελικά, ταπεινά μπροστά στο κοινό.

Η τελευταία φράση με την κατανυκτική φωνή του Cohen πριν το απόλυτο σκοτάδι να καταπιεί την αίθουσα ήταν από το τραγούδι “Treaty“. “Μακάρι να υπήρχε μια συνθήκη, μεταξύ της αγάπης σου και της δικής μου”.Τραγική ειρωνεία… η φράση μας έφερε στο νου τον πόλεμο στη Γάζα και την προτροπή για μια πανανθρώπινη “συνεννόηση” που δυστυχώς δεν έρχεται. 

Συμπέρασμα

Ένα από τα στοιχήματα της παράστασης – ίσως το πιο σημαντικό –  ήταν η ισορροπία. Τα δυνατά ποιήματα και τραγούδια του Κοέν πανεύκολα θα μπορούσαν να “πνίξουν” με το ειδικό τους βάρος τις χορογραφίες, δημιουργώντας ένα άνισο θέαμα. Το “Dance Me” τελικά καταφέρνει να “γιορτάσει” αρμονικά την ποίηση του Leonard Cohen, ενώ ταυτόχρονα δεν μας αφήνει να πάρουμε τα μάτια μας πάνω από τους χορευτές. Η σφιχτοδεμένη αφήγηση δεν μας άφησε δευτερόλεπτο “ξεκρέμαστους”. Μια παράσταση αυθεντικά αφιερωματική, που θα φανταζόμασταν να παρακολουθεί ο Cohen χαμογελαστός, καθισμένος στην πρώτη σειρά, μπροστά στη σκηνή.