5 καλλιτέχνες μιλούν στο NEWS 24/7 για 4 αναπάντεχες συναυλίες Λατρευτικής Μουσικής

Η τρίτη και πιο πολυσυλλεκτική διοργάνωση του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής είναι γεγονός. Φέτος μάλιστα για πρώτη φορά θα διαρκέσει πέντε ημέρες από το Σάββατο του Λαζάρου 12 Απριλίου έως και τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου 2025.

Οι συναυλίες του Φεστιβάλ θα παρουσιαστούν σε μοναδικούς χώρους στην Πλάκα και στο κέντρο της Αθήνας, όπως η Μητρόπολη Αθηνών, ο Καθολικός Καθεδρικός Ναός, η Ευαγγελική Εκκλησία, το Φετιχιέ Τζαμί, το Παλαιό Χρηματιστήριο, τα Μουσεία Ακρόπολης, Ιδρύματος Γουλανδρή, Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων, το Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», οι πεζόδρομοι Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου, ενώ θα αξιοποιηθούν και οι δύο αίθουσες της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ.
Το Φεστιβάλ, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, θα παρουσιάσει περισσότερες από 40 συναυλίες και καλλιτεχνικές δράσεις, καλωσορίζοντας για πρώτη φορά στο πρόγραμμά του και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.

Εμείς μιλήσαμε με τους καλλιτέχνες τεσσάρων συναυλιών που θα λάβουν χώρα σε αναπάντεχους χώρους, όπως το Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών.

Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών

Ου γαρ ην καιρός σύκων
Μεγάλη Δευτέρα, 14 Απριλίου 2025
Στις 17.00
Έργα Φέλντμαν
Γιώργος Κωνσταντίνου πιάνο

Ο διακεκριμένος πιανίστας Γιώργος Κωνσταντίνου παρουσιάζει στο Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών ένα μοναδικό πρόγραμμα αφιερωμένο σε τρία έργα για πιάνο της ύστερης περιόδου του Μόρτον Φέλντμαν.
Η συναυλία, διάρκειας περίπου τριών ωρών, αναδεικνύει την πρωτοποριακή προσέγγιση του σπουδαίου Αμερικανού συνθέτη στη μουσική του 20ού αιώνα, με τις ποιότητες της απροσδιοριστίας και της διάρκειας που χαρακτηρίζουν το έργο του να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια ατμοσφαιρική εμπειρία βαθιάς συγκέντρωσης και στοχασμού.

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου αναφέρει με ποιο κριτήριο επιλέξατε τα συγκεκριμένα έργα που θα παρουσιαστούν: “Η μουσική του Αμερικανού συνθέτη αυτό το αραιό μα περίπλοκο ηχητικό πλέγμα ανοίγει την εβδομάδα των παθών ως μια βραδιά εισαγωγή στο πένθος. Μας οδηγεί σε μια εσωτερική διαδρομή υφαίνοντας στον μουσικό του αργαλειό τον χρόνο με την βραδύτητα του εσωτερικού ρυθμού μιας προσευχής.

Και συνεχίζει μιλώντας για αν τον συγκινεί κάτι σε αυτά τα έργα: “ Η συγκίνηση είναι κάτι το οποίο δεν με αφορά καθώς δεν αφορά και την μουσική του Φέλντμαν. Είναι συγκινησιακή η ιερή μουσική των Gamelan της Java; Δεν είναι μια συναισθηματική διαδικασία μα μια άσκηση του πνεύματος που προετοιμάζεται να εξαγνιστεί”.

Πώς συνομιλούν τα έργα του Μόρτον Φέλντμαν με τη θρησκεία και την πνευματικότητα;

Η βασική τεχνική του Φέλντμαν, τα λεγόμενα permutations…οι επαναλήψεις με τις σταδιακές ρυθμικές αλλοιώσεις, τις μεταμορφώσεις μοτίβων, η έλλειψη μορφικής επιδίωξης, στόχου και μουσικής πλοκής, αν θέλετε. Μέσα από αυτό αναδεικνύεται η πνευματικότητα του ήχου αυτού η οποία είναι περισσότερο ανατολικοτροπικά θρησκευτική παρά της δυτικής – εβραϊκής παράδοσης.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία των δύο προηγούμενων διοργανώσεων του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που γοητεύει και αγγίζει βαθιά το κοινό στη λατρευτική μουσική;

Στην εποχή του μικρού, του σύντομου, του εύκολου, του εντυπωσιακού έχουμε την ανάγκη, διψούμε για κάτι που βρίσκεται στον αντίποδα αυτού. Του διαρκούς, του εσωτερικού, του στοχαστικού αυτού που μας βοηθά έστω στιγμιαία, και γνωρίζω πως είναι οξύμωρο, να υπερβαίνουμε τα όρια του χρόνου μέσω της τέχνης του χρόνου. Η βραδύτητα ως η βασιλική οδός προς την κάθαρση.

Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών

P 4 2 (Μπεάτα Πίντσετιτς, Χρήστος Σακελλαρίδης)
Σατί, Έργα για πιάνο
Κυριακή των Βαΐων, 13 Απριλίου 2025
Στις 17.30

Με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από τον θάνατο του Ερίκ Σατί, το πιανιστικό ντούο P 4 2 των Μπεάτας Πίντσετιτς και Χρήστου Σακελλαρίδη παρουσιάζει μια συναυλία με έργα και μεταγραφές για σόλο πιάνο και πιάνο για τέσσερα χέρια, τα οποία αντανακλούν την ιδιαίτερη, συχνά παιγνιώδη σχέση του Σατί με τη θρησκεία και την πνευματικότητα.

“Η επιλογή των έργων για τη συναυλία στο 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τον θάνατο του Ερίκ Σατί. Θελήσαμε να αναδείξουμε την ιδιαίτερη σχέση του συνθέτη με τη θρησκεία, μέσα από έργα που αντανακλούν διαφορετικές πτυχές της πνευματικής του αναζήτησης” αναφέρει το καλλιτεχνικό δίδυμο στο NEWS 24/7.

Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει χαρακτηριστικές πιανιστικές συνθέσεις του Σατί όπως τα Τρία κομμάτια σε σχήμα αχλαδιού (1903), εκκεντρική ανακεφαλαίωση των πρώιμων δημιουργικών φάσεων του συνθέτη σε επτά (!) μέρη, Κουδουνίσματα του τάγματος των Ροδόσταυρων (1892), ένα μυστικιστικό ταξίδι στη ροδοσταυρική περίοδο του συνθέτη που αναδεικνύει τις πρώιμες πνευματικές του αναζητήσεις, Οξύκορφα, τέσσερα κομμάτια του 1886 εμπνευσμένα από τη γοτθική αρχιτεκτονική που συνδυάζουν θρησκευτικό συμβολισμό με το μινιμαλιστικό ύφος του Σατί, Δυσάρεστα στιγμιότυπα (1908-12), μια ευφυή εξερεύνηση της παραφωνίας που αντικατοπτρίζει την αντισυμβατική προσέγγιση του συνθέτη στην πνευματική αρμονία και Με στολή ιππασίας (1911), μια ιδιόρρυθμη σουίτα που ενσωματώνει τη μοναδική πνευματική οπτική του Σατί μέσω της αντισυμβατικής δομής της.

Τι σας συγκινεί σε αυτά τα έργα του Σατί; “η μοναδική ισορροπία ανάμεσα στην απλότητα και την πολυπλοκότητα, στο παιγνιώδες και το βαθιά πνευματικό. Ο Σατί κατόρθωσε να δημιουργήσει έναν μουσικό κόσμο που αψηφά τις συμβάσεις της εποχής του, προσφέροντας μια εντελώς προσωπική προσέγγιση στη μουσική έκφραση” αναφέρουν.

Και πώς συνομιλούν τα έργα του Ερίκ Σατί με τη θρησκεία και την πνευματικότητα;
“Ο Σατί δεν ήταν παραδοσιακά θρησκευόμενος, αλλά ανέπτυξε μια ιδιαίτερη σχέση με το θείο και τον μυστικισμό. Κατά τη διάρκεια της σύντομης ένταξής του στο τάγμα των Ροδόσταυρων, συνέθεσε έργα, που αντανακλούν αυτή την πνευματική αναζήτηση.

Η ίδρυση της δικής του “Μητροπολιτικής Εκκλησίας της Τέχνης του Αρχηγού Ιησού“, όπου αυτοδιορίστηκε ως το μοναδικό μέλος και μουσικός διευθυντής, δείχνει τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο προσέγγιζε τη θρησκευτικότητα – με μια δόση ειρωνείας, αλλά και με βαθιά επίγνωση της πνευματικής διάστασης της τέχνης. Έργα όπως “Ο γιος των άστρων” και τα “Οξύκορφα” είναι εμπνευσμένα από θρησκευτικά μοτίβα και αρχιτεκτονική, όπου ο Σατί τα προσεγγίζει με έναν τρόπο που υπερβαίνει τα παραδοσιακά όρια της θρησκευτικής μουσικής.

Συχνά, χρησιμοποιεί απλές, επαναλαμβανόμενες δομές που θυμίζουν λειτουργικές ψαλμωδίες, δημιουργώντας μια αίσθηση διαλογισμού και περισυλλογής. Ακόμη και στα πιο χιουμοριστικά έργα του, όπως τα “Δυσάρεστα στιγμιότυπα” ή το “Με στολή ιππασίας”, μπορεί κανείς να διακρίνει μια διάθεση να επαναπροσδιορίσει τις έννοιες της αρμονίας και της τάξης με τρόπους που αντανακλούν μια εναλλακτική πνευματική προσέγγιση” αναφέρουν.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία των δύο προηγούμενων διοργανώσεων του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που γοητεύει και αγγίζει βαθιά το κοινό στη λατρευτική μουσική;
“Πιστεύουμε πως η λατρευτική μουσική αγγίζει το κοινό σε ένα επίπεδο που υπερβαίνει την καθαρά αισθητική απόλαυση. Σε μια εποχή που οι ρυθμοί της ζωής έχουν γίνει πια φρενήρεις, η λατρευτική μουσική προσφέρει έναν χώρο περισυλλογής και εσωτερικής αναζήτησης. Αυτή η νέα οπτική, που προσφέρει η λατρευτική μουσική γενικότερα και ο Σατί ειδικότερα, νιώθουμε ότι είναι κάτι που το σύγχρονο κοινό αναζητά – μια δυνατότητα να προσεγγίσει το πνευματικό στοιχείο με τρόπο προσωπικό και ουσιαστικό, πέρα από δογματισμούς και στερεότυπα” απαντούν.

Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών

Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου
Bach in the Sky with Diamonds
Κυριακή των Βαΐων, 13 Απριλίου 2025
Στις 20.30

Στη συναυλία με τίτλο Bach in the Sky with Diamonds, αυθεντικά έργα του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνομιλούν με ορισμένες από τις γνωστότερες μελωδίες των Beatles, αλλά και των Μπιλ Έβανς και Χιρόμι Ουεχάρα, όλες τους σε πρωτότυπες διασκευές της διακεκριμένης πιανίστριας και συνθέτριας Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου.

Διαφορετικά μουσικά στιλ συνυπάρχουν κάτω από τη μουσική μπαγκέτα του μεγάλου Κάντορα, αναδεικνύοντας τις πολυποίκιλες όψεις και τις διαχρονικές μεταμορφώσεις της μουσικής. Κάθε κομμάτι του Μπαχ ακούγεται ολόκληρο στην αρχή ή, ενίοτε, στο τέλος, ενώ ο Μπαχ και οι Beatles συμπορεύονται, αλληλοεπικαλύπτονται και, σταδιακά, μεταμορφώνονται με παραλλαγές ή αντιστικτική επεξεργασία για να καταλήξουν, συχνά, σε ελεύθερο αυτοσχεδιασμό. Δημιουργούν έτσι ένα παλίμψηστο που γεφυρώνει τρεις αιώνες μουσικής σε μία ενιαία, διαχρονική μουσική γλώσσα και επιβεβαιώνει την εγγύτητα του Μπαχ με τα σύγχρονα μουσικά ιδιώματα.

Η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου αναφέρει τι τη γοήτευσε στα έργα αυτά λέγοντας: “η βαθιά μου αγάπη και για τον Bach και τους Beatles με παρακίνησε να αρχίσω να σκέφτομαι πώς να ρίξω μια γέφυρα ανάμεσα σε δυο τόσο διαφορετικές εποχές και είδη μουσικής. Άρχισα να αναζητώ στηρίγματα προκειμένου να δω αν αυτή η γέφυρα αντέχει. Ήταν η χαρά της δημιουργίας και η χαρά της εφεύρεσης, σαν ένα παιχνίδι. Δεν είχα καμιά πρόθεση να προκαλέσω, ούτε να σαρκάσω. Άρχισα να αναδεικνύω τις αρμονίες που συγγενεύουν, που έτσι κι αλλοιώς ανήκουν στη κοινή κληρονομιά της δυτικής μουσικής παράδοσης, και συχνά τις μελωδίες που αλληλοεπικαλύπτονται. Εξάλλου ο Μπαχ είναι ο μεγάλος δάσκαλος της αρμονίας και ο μεγαλύτερος μελωδός όλων των εποχών.

Έτσι προέκυψε ο “Bach in the Sky with Diamonds”. Αποτελείται από 12 κομμάτια, σύζευξη από κομμάτια του Bach με μερικά από τα πιο μελωδικά τραγούδια των Beatles. Ο Bach πάντα ξεκινάει το τραγούδι, το έργο του ενώνεται με το τραγούδι των Beatles, συνοδεύει, παραλλάσσεται, τραγουδά μαζί τους ή σιωπά για λίγο κι αφουγκράζεται. Κάθε κομμάτι καταλήγει σε μια σύνθεση με έντονα ιδιώματα της τζαζ μουσικής και, σχεδόν πάντα, κλείνει με μια μουσική φράση του Bach. Δύο κομμάτια εδράζονται σε έργα των εμβληματικών τζαζ μουσικών της εποχής μας, της Hiromi Uehara και του Bill Evans”.

Πώς συνομιλούν τα έργα των Μπαχ, Beatles, Bill Evans και Hiromi Uehara με τη θρησκεία και την πνευματικότητα;

“Η αγιότητα και η αγνότητα του πάθους βρίσκεται σε κάθε μορφή αληθινής τέχνης. Ό,τι μας φέρνει δάκρυα στα μάτια έχει κάτι το ιερό, το ίδιο το πάθος της τέχνης είναι μια διάσταση της Αιωνιότητας και μια μορφή λύτρωσης, ίσως η πιο δυνατή. Και ο Bach και οι Beatles, ο Evans ή η Uehara, από διαφορετικό μετερίζι, εκπροσωπούν την πνευματικότητα, τον έρωτα, τη χαρά και την δραματικότητα της ζωής, αναζητούν το υπαρξιακό νόημα σε ένα βαθύτερο οντολογικό πλαίσιο με διαφορετική μορφή θρησκευτικότητας, προς μια βαθύτερη ενωτική αρμονία. Σήμερα αναδιατάσσονται όλες οι κατηγορίες της τέχνης, που είναι ένας ζωντανός οργανισμός στον οποίο οφείλουμε έναν βαθύ σεβασμό, όταν εκπροσωπεί την αλήθεια, ανεξάρτητα από θρησκευτικές μορφές ή διαχωριστικά σχήματα”.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία των δύο προηγούμενων διοργανώσεων του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που γοητεύει και αγγίζει βαθιά το κοινό στη λατρευτική μουσική;

“Είναι μια βεντάλια που αγκαλιάζει την Αθήνα σε μια γιορτή κατάνυξης και επικοινωνίας, τολμώ να πω μια Γιορτή της Τέχνης, μια τεράστια ευκαιρία ελευθερίας επιλογής και καλλιτεχνικής απόλαυσης!”

Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Η πίστη μέσω της μουσικής: Ένα ταξίδι της ψυχής
Μεγάλη Δευτέρα, 14 Απριλίου 2025
Στις 20.30
Σολίστ: Μάριος Παντελιάδης -πιάνο

Ο πολυβραβευμένος σολίστ Μάριος Παντελιάδης ερμηνεύει στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή έργα Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και Φραντς Λιστ.

Το ρεσιτάλ ανοίγει με δύο χορικά του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Το «Jesus bleibet meine Freude» («Ο Ιησούς παραμένει η χαρά μου») ενσαρκώνει τη χαρά και την ελπίδα της πίστης, προσφέροντας ψυχική γαλήνη, ενώ το «Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ» («Επικαλούμαι εσένα, Κύριε Ιησού Χριστέ») εκφράζει την απόλυτη αφοσίωση και την αναζήτηση της πνευματικής καθοδήγησης. Η Μπαλάντα αρ. 2 του Φραντς Λιστ αποτελεί μια δυνατή αφήγηση υφασμένη μέσα από τα νήματα της ρομαντικής έκφρασης. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με το έργο Θρύλος αρ. 2 [Légend No. 2] του Λιστ, το οποίο κινείται σε μια αμιγώς θρησκευτική διάσταση: «St François de Paule: Marchant sur les flots».

Ο Μάριος Παντελιάδης αναφέρει με ποιο κριτήριο επέλεξε τα συγκεκριμένα έργα: “Το ρεσιτάλ μου έχει τον τίτλο “Η πίστη μέσω της μουσικής: ένα πνευματικό ταξίδι”, συνεπώς τα έργα που επέλεξα αντικατοπτρίζουν μια σύνδεση μεταξύ μουσικής και πίστης, το καθένα με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Τα μεν χορικά του Μπαχ, έχουν μια διαχρονική πνευματική υπόσταση και μεταδίδουν μια αίσθηση γαλήνης και θεϊκής παρουσίας.

Τα δε κομμάτια του Λιστ, ενσωματώνουν μια πιο δραματική εξερεύνηση της πνευματικότητας. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι και οι δύο συνθέτες ήταν βαθιά θρησκευόμενοι με πραγματική αγάπη για το Θεό. Νιώθω λοιπόν ότι για αυτούς τους λόγους, αλλά και άλλους που αναφέρω σε επόμενη ερώτηση, οι δύο συνθέτες ήταν ιδανική επιλογή προκειμένου να φέρω σε “διάλογο” τις συνθέσεις τους στα πλαίσια αυτού του φεστιβάλ”.

Τι σας συγκινεί σε αυτά τα έργα;
Όσον αφορά τα χορικά του Μπαχ αυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι η βαθιά αίσθηση πνευματικότητας που αποπνέουν. Με τη σαφήνεια και τη γαλήνη τους, προσφέρουν ένα παράθυρο σε μια στοχαστική κατάσταση εξύψωσης και μια αίσθηση στενής σύνδεσης με το θείο.

Από την άλλη πλευρά, τα έργα του Λιστ εκφράζουν ποικίλα και έντονα συναισθήματα που απέχουν κατά πολύ από την ισορροπία του Μπαχ. Η Μπαλάντα Νο.2 με συγκινεί γιατί ζωντανεύει μια ιστορία γεμάτη πάθος, επιμονή και αυτοθυσία. Δεν είναι απλώς ένας μύθος αγάπης. Ο Λιστ σε παρασύρει από την τρυφερότητα στη θύελλα και πίσω, σαν να παρακολουθείς την ψυχή να παλεύει να φτάσει κάπου που πιστεύει με όλο της το είναι. Ο δε Μύθος του “Αγίου Φραγκίσκου που περπατά στα κύματα” αγγίζει την πίστη στην πράξη -όπου η πνευματική δύναμη και η σύνδεση με το θείο ξεπερνά τους γήινους περιορισμούς και αγκαλιάζει το θαύμα. Εδώ αυτό που με συγκινεί είναι ο αγώνας και ο τελικός θρίαμβος του ανθρώπινου πνεύματος.

Με δυο λόγια, κάθε συνθέτης αποπνέει ένα διαφορετικό είδος συγκίνησης: ο Μπαχ προσφέρει τη συγκίνηση της ήρεμης βεβαιότητας, ενώ ο Λιστ συγκινεί δίνοντας φωνή στα εσώψυχα, εκφράζοντας ερωτηματικά και περιγράφοντας μια βαθιά συναισθηματική και πνευματική περιπέτεια.

Πώς συνομιλούν τα έργα των Μπαχ και Λιστ με τη θρησκεία και την πνευματικότητα;

Τα χορικά του Μπαχ γεννήθηκαν μέσα από μια βαθιά χριστιανική κοσμοθεωρία και μεταδίδουν μια αίσθηση ευλάβειας και θεϊκής τάξης. Μέσα από μια απλότητα που κρύβει βάθος και ουσία, επικοινωνείται μια αίσθηση ακλόνητης πίστης στον Θεό, υπενθυμίζοντάς μας την υπερβατική φύση της μουσικής.

Από την άλλη πλευρά, ο Λιστ προσεγγίζει την πνευματικότητα με πιο σύνθετο και έντονα συναισθηματικό τρόπο. Μέσα από τη δική του θρησκευτική αναζήτηση, η μουσική του συχνά αγγίζει θέματα όπως η θεϊκή παρουσία και η προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει την πίστη.

Ο “Άγιος Φραγκίσκος που περπατά στα κύματα” παρουσιάζει μια ζωντανή απεικόνιση ενός θαυματουργού γεγονότος, όπου η ανθρώπινη αδυναμία συναντά τη θεία χάρη, ενώ η Μπαλάντα Νο.2 περιέχει μυστήριο, αυτοθυσία, ελπίδα, υπομονή, επιμονή και φυσικά αγάπη η οποία δεν σταματάει με τον θάνατο: όλες αυτές οι αξίες είναι στόχος κάθε θρησκείας, αλλά και πέρα από τη θρησκεία, αποτελούν μέρος της ανθρώπινης αναζήτησης για κάτι βαθύτερο.

Μαζί, τα έργα αυτά αποτελούν μια μουσική εμπειρία σχεδόν μυσταγωγικού χαρακτήρα, ένα ισχυρό πνευματικό τοπίο τόσο στοχαστικό όσο και μεταμορφωτικό.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία των δύο προηγούμενων διοργανώσεων του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που γοητεύει και αγγίζει βαθιά το κοινό στη λατρευτική μουσική;

Η λατρευτική μουσική έχει τον σημαντικό ρόλο να μας συνδέσει με το θείο και αυτό ακριβώς γοητεύει το κοινό. Και φυσικά δε γοητεύει μόνο τους χριστιανούς. Για παράδειγμα η μουσική του Μπαχ είναι πανανθρώπινη, απόλυτη, δεν γνωρίζει σύνορα ή περιορισμούς, θα λειτουργούσε όχι μόνο σ’αυτόν τον πλανήτη αλλά οπουδήποτε, δεν έχει ανάγκη ένα συγκεκριμένο όργανο, ούτε καν κάποιον εκτελεστή…

Το μυστήριο της ύπαρξης που θίγουν όλα τα μεγάλα έργα λατρευτικής μουσικής αλλά και αυτά που σχετίζονται με το θείο, γοητεύει πιστούς και άπιστους. Η μουσική αυτή είναι ικανή να γιατρέψει πληγές θρήσκων και άθρησκων γιατί ο καθένας μπορεί να βρει ταύτιση σε αυτήν. Όλα τα σημαντικά έργα λατρευτικής μουσικής είναι ικανά να αγγίξουν τον καθένα, αρκεί να είναι ανοιχτός να τα δεχθεί και να καταλάβει την ουσία τους.