“Δε βάζει νερό στο κρασί του”: Ο Ξαρχάκος δίνει βήμα σε μουσικούς που αξίζουν της προσοχής μας

Ο αστείρευτος Σταύρος Ξαρχάκος – που την περασμένη χρονιά μας έδωσε πολλές “χρυσές” ευκαιρίες να τον ακούσουμε live στη σκηνή και να τραγουδήσουμε τα διαχρονικά τραγούδια του, αναβιώνοντας με ανεπανάληπτο τρόπο το θρυλικό “Ρεμπέτικο”, δίνει βήμα έκφρασης σε νεότερους δημιουργούς.

Πιο συγκεκριμένα στις 21 και 28 Μαρτίου, στο Θέατρο Άλσος, έχει επιλέξει τέσσερις νεότερους μουσικούς-συνθέτες, για να μας τους παρουσιάσει σε δυο ενδιαφέρουσες συναυλίες.

Ξαρχάκος: “Τα τραγούδια τους αξίζουν της προσοχής μας”

Πρόκειται για επί χρόνια μουσικούς συνοδοιπόρους του συνθέτη, που έχουν διακριθεί στον τομέα τους, και έχουν πλούσιες μουσικές σπουδές και συνεργασίες με σημαντικούς καλλιτέχνες.

«Εδώ και καιρό έχω την επιθυμία να προτείνω και να στηρίξω όσο μπορώ, συνθέτες των οποίων τα τραγούδια αξίζουν της προσοχής μας. Την πρώτη χρονιά ξεκινάω με τέσσερις μουσικούς-συνθέτες με τους οποίους έχω τη χαρά εδώ και κάποια χρόνια να συμπράττουμε σχεδόν σε όλες μου τις συναυλίες: τον Βασίλη Δρογκάρη, τον Ηρακλή Ζάκκα, τον Αλέξανδρο Καψοκαβάδη και τον Νεοκλή Νεοφυτίδη, η μουσική των οποίων χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη ευαισθησία και μελωδικότητα» σημειώνει ο ίδιος ο Ξαρχάκος.

Ο Νεοκλής Νεοφυτίδης στο πιάνο, ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης στην κιθάρα και το λάουτο, ο Ηρακλής Ζάκκας στο μπουζούκι και πολλά παραδοσιακά όργανα και ο Βασίλης Δρογκάρης στο ακορντεόν θα παρουσιάσουν το δικό τους, ιδιαίτερο μουσικό σύμπαν.

Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει γνωστές αλλά και νέες συνθέσεις, τις οποίες θα αναδείξουν με τις ερμηνείες τους οι: Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Αργυρώ Καπαρού, Ζαχαρίας Καρούνης, Ελένη Κατσούλη, Μανώλης Μητσιάς και Ηρώ Σαΐα.

Ξαρχάκος: Ένας “προπονητής” και ανεπανάληπτος μύστης

Με την ευκαιρία αυτή, τρεις από τους τέσσερις “συνοδοιπόρους” του Ξαρχάκου μίλησαν στο NEWS 24/7 αναφορικά με τα στοιχεία που ξεχωρίζουν στην προσωπικότητα του σπουδαίου μας μουσικοσυνθέτη. Στοιχεία που θαυμάζουν και δεν έχουν βρει σε άλλες συνεργασίες τους, και τα οποία σκιαγραφούν το προφίλ ενός “ανεπανάληπτου μύστη”.

Ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης μας λέει για τον Σταύρο Ξαρχάκο: “Έχοντας συνεργαστεί με σπουδαίους ανθρώπους της ελληνικής μουσικής, αυτό που έχω ξεχωρίσει στον Σταύρο Ξαρχάκο είναι η οπτική του πάνω στο κομμάτι της παράστασης. Η μέθοδος με την οποία μάς καθοδηγεί να προετοιμάσουμε το μουσικό υλικό και, τελικά, ο τρόπος με τον οποίο το παρουσιάζουμε στο κοινό είναι μοναδικές.

Ο μαέστρος, εκτός από ένας σπουδαίος «προπονητής», με την έννοια της υποδειγματικής διαχείρισης του έμψυχου δυναμικού που έχει κάθε φορά στα χέρια του είναι και ένας ανεπανάληπτος μύστης. Και, ειδικά το δεύτερο, το αντιλαμβάνεται κανείς μονάχα συνυπάρχοντας στη σκηνή μαζί του…”

Για τον Νεοκλή Νεοφυτίδη η λακωνικότητα και η ικανότητα του Ξαρχάκου να διεισδύει κατευθείαν στην ουσία των πραγμάτων, μουσικών και μη, είναι άξια θαυμασμού: “Επίσης το ότι είναι συγκεκριμένος και εμμένει σ’ εκείνη τη λεπτομέρεια που θα κάνει τη διαφορά στο όλον. Θαυμάζω το ότι το μυαλό του παραμένει νεανικό όπως και το πάθος του για τη μουσική. Το ότι δεν έχει μουσικά στεγανά και συνομιλεί άνετα με το σήμερα. Το ότι είναι απρόβλεπτος και παρορμητικός με τον τρόπο ενός εφήβου και αποκαλυπτικός με τον τρόπο ενός σοφού.

Επίσης θαυμάζω τη βαθιά και πολύπλευρη καλλιέργειά του, την αγάπη του για την Ελλάδα και την αγωνία του για το μέλλον της και τους νέους της. Εκτιμώ απεριόριστα τη συνέπειά του και το γεγονός ότι δε βάζει νερό στο κρασί του. Το ότι δεν κάνει εκπτώσεις και κρατά πάντα ψηλά τον πήχη. Το ότι δεν διαπραγματεύεται καν για πράγματα που πιστεύει απόλυτα. Δυο πράγματα που δεν έχω βρει σε άλλες μου συνεργασίες, είναι πρώτον η δεινότητά του στο να σκηνοθετεί τη μουσική οδηγούμενος πάντα από τα κείμενα και τα νοήματα και δεύτερο η μοναδική του ικανότητα να οδηγεί τους συνεργάτες του επί σκηνής – μέσα από την παθιασμένη του διεύθυνση και το διαπεραστικό του βλέμμα- σε μια υπέρβαση, αντλώντας το καλύτερο μουσικό αποτέλεσμα. Τέλος, θαυμάζω τη βαθιά του ελληνικότητα και τη σύνδεσή του με το ελληνικό φως.”

Τι θαυμάζει και ξεχωρίζει στον μαέστρο ο Ηρακλής Ζάκκας; “Την αισθητική του, τη μεθοδικότητά του και την απλότητα της σκέψης του πράγμα που σημαίνει ότι γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει να κάνει και πώς να το κάνει.”

Τα κομμάτια του Ξαρχάκου σε μία διαχρονική “αθάνατη λίστα τραγουδιών”

Το να ξεχωρίσει κανείς κάποια από τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου για να μπουν σε μια διαχρονική «αθάνατη» λίστα είναι πολύ δύσκολο και θα αδικηθούν αναγκαστικά κάποια. Αν θα έπρεπε όμως να σταθούν σε κάποια τραγούδια ή μουσικές του Ξαρχάκου, ποια θα διάλεγαν;

Για τον Αλέξανδρο Καψοκαβάδη “Το δίχτυ” θα μπορούσε, κάποια στιγμή στο μέλλον, να μελετάται ως ένα από τα κομψοτεχνήματα του νεοελληνικού πολιτισμού.

Ο Νεοκλής Νεοφυτίδης έφτιαξε ένα τοπ 10 και αναφέρει: “1) το μουσικό θέμα από τα «Κόκκινα φανάρια», ένα από τα πιο εμπνευσμένα κινηματογραφικά θέματα που γράφτηκαν ποτέ παγκοσμίως κατά τη γνώμη μου. Θλιμμένο και φωτεινό μαζί 2) σίγουρα τα πρώτα του τραγούδια «Άπονη ζωή» και «Φτωχολογιά» αξιοπρέπεια, ελπίδα, φως, ελληνικός ήχος και χρώμα, 3) όλο το «Ρεμπέτικο», δίσκος σταθμός, τομή στην ελληνική μουσική, ίσως η καλύτερη «μουσική σκηνοθεσία» που έγινε ποτέ. Η συνεργασία Ξαρχάκου -Γκάτσου στο απόγειό της, 4) Το «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή», εμβληματικό τραγούδι, εικόνες και νοήματα ξετυλίγονται μπροστά στα μάτια σου 5) «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» για την πανέμορφη του μελωδία αλλά και για την καταπληκτική μουσική του αρχιτεκτονική 6) όλο το «Νυν και αεί», από τους καλύτερους και πιο έντονα φορτισμένους πολιτικούς δίσκους, που μιλά για τον «αέναο» αγώνα του ανθρώπου για ένα καλύτερο αύριο 7) η «Χοντρομπαλού», όλη η ιστορία της Ελλάδας μέσα σ’ ένα τραγούδι 8) Με τι καρδιά και 9) Στου Όθωνα τα χρόνια, καταπληκτικά τραγούδια με φοβερές εισαγωγές- πρελούδια που περιγράφουν μουσικά όλο το κλίμα και την ατμόσφαιρα του τραγουδιού που ακολουθεί 10) «Για ποιαν Ιθάκη» ένα από τα πιο πρόσφατα τραγούδια του Ξαρχάκου από το δίσκο «Εφτά ελεγείες και σάτιρες» ένα θαυμάσιο σύγχρονο ληντ με έναν απαράμιλλα κλιμακούμενο λυρισμό.”

Για τον Ηρακλή Νάκκα η επιλογή είναι αδύνατη: “Δεν μπορώ να διαλέξω είναι τόσα πολλά. Άλλωστε δεν θα είχε νόημα μία λίστα, αυτά είναι για μουσικούς παραγωγούς, εγώ είμαι μουσικός που παίζει χρόνια μαζί του, νομίζω αυτό φτάνει.”

Σκέψεις για το ελληνικό τραγούδι ως “μέσο συνδιαλλαγής και βαθύτατης επαφής”

Πολλές οι συζητήσεις τις τελευταίες μέρες για το ελληνικό τραγούδι και την ανάγκη “στήριξής του”.

Για τον Αλέξανδρο Καψοκαβάδη το ελληνικό τραγούδι διατρέχει κάποιο κίνδυνο; “Εφόσον μιλάμε για το τραγούδι ως «μέσο συνδιαλλαγής και βαθύτατης επαφής», όπως ο Μάνος Χατζιδάκις το χαρακτηρίζει στο βιβλίο Τα σχόλια του Τρίτου, τότε αυτό δεν διατρέχει κανέναν απολύτως κίνδυνο. Δεν είναι, άλλωστε, και λίγα τα τραγούδια εκείνα που, παρότι φαίνεται πως γράφτηκαν δύο και τρεις αιώνες πριν, μπορούν ακόμη να είναι επίκαιρα. Αλλά και, σήμερα, γράφονται όμορφα πράγματα και αύριο…

Το θέμα είναι να αναγνωρίσουμε άπαντες πως το τραγούδι, μες στην απλότητά του (μιλάμε για μια απλή διμερή φόρμα στις περισσότερες περιπτώσεις, με ένα κουπλέ και ένα ρεφραίν), συνιστά μια διαχρονική και οικουμενική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης την οποία δεν δικαιούμαστε να υποτιμούμε.”

Ο Νεοκλής Νεοφυτίδης μας λέει: “Θα μπορούσαμε με μια πρώτη τοποθέτηση, να πούμε ναι, βρίσκεται σε κίνδυνο κατά τον ίδιο τρόπο που η ίδια η ελληνική γλώσσα και ταυτότητα βρίσκονται σε κίνδυνο. Βγαίνουν καλά ελληνικά τραγούδια και πάντοτε θα βγαίνουν απλώς σήμερα είναι πιο δύσκολο να βρουν τον δρόμο τους και το χώρο της επικοινωνίας τους με τους ακροατές. Σίγουρα κάτι που περιορίζει την πιο ευρεία παρουσίασή τους είναι και η ύπαρξη του play list. Από την άλλη το διαδίκτυο είναι μια λύση, αλλά μέσα στον ωκεανό του μπορεί να χαθούν αξιόλογα πράγματα.

Σίγουρα όμως το γεγονός ότι υπάρχει έντονη δημιουργική διάθεση είναι σημαντικό. Η έμπνευση υπάρχει, τα θέματα και οι αφορμές που γεννούν τα τραγούδια είναι πάντα εδώ μπροστά μας. Αυτό που μένει να κάνουμε ως δημιουργοί είναι να κάνουμε καλύτερα τη δουλειά μας, να μας απασχολεί να γράψουμε καλύτερες μουσικές, καλύτερους στίχους, να αφουγκραζόμαστε καλύτερα και μ’ έναν πιο ουσιαστικό τρόπο το γύρω μας. Να δίνουμε έτσι στο ελληνικό τραγούδι τη φροντίδα που του πρέπει.”

Τέλος ο Ηρακλής Νάκκας κομίζει μια πιο απαισιόδοξη – ή για άλλους ρεαλιστική – άποψη: “Η τέχνη συμβαδίζει με την εποχή της οπότε καταλαβαίνετε πού βρίσκεται και το τραγούδι κατά τη γνώμη μου και ελπίζω σε καλύτερες μέρες.”