Δημήτρης Μαραγκόπουλος: Γέφυρες μουσικής στη Β. Εύβοια και το βίωμα της προσφοράς

Για τρίτη χρονιά το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έρχεται κοντά στους κατοίκους της Βόρειας Εύβοιας που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους. Μέσα από το επιτυχημένο πιλοτικό πρόγραμμα «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια‒Οι Γέφυρες της Μουσικής», το οποίο παρακολούθησαν τα δύο προηγούμενα χρόνια πάνω από 8.000 θεατές και εκατοντάδες μαθητές, εκφράζει έμπρακτα την υποστήριξη του στις πυρόπληκτες περιοχές για την αντιμετώπιση του μέλλοντος με θετική προοπτική και αισιοδοξία.

Το φετινό πολυδιάστατο πρόγραμμα, χωρίζεται, όπως και τις δύο προηγούμενες χρονιές, σε τρεις ενότητες. Περιλαμβάνει καλοκαιρινές εκδηλώσεις που συνδέουν, μεταξύ άλλων, τον πολιτισμό και τον τουρισμό. Φθινοπωρινές συναυλίες σε απομακρυσμένα χωριά και εκπαιδευτικά προγράμματα σε δημοτικά σχολεία που φέρνουν τους μαθητές σε επαφή όχι μόνο με την κλασική και την ελληνική παραδοσιακή μουσική, αλλά και με άλλα μουσικά είδη.

Δημήτρης Μαραγκόπουλος: Η παντοδυναμία της μουσικής στις δύσκολες καταστάσεις

Το φετινό πολυδιάστατο πρόγραμμα αρχίζει στις 20 Ιουλίου, ολοκληρώνεται στα τέλη Νοεμβρίου και περιλαμβάνει ευρύ φάσμα πολιτιστικών εκδηλώσεων, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, οι οποίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του «Ιουλίου των τραγουδιών και των χορών» (20–24 Ιουλίου 2024) και των «Μουσικών του φθινοπωρινού δάσους» (Σεπτέμβριος–Νοέμβριος 2024). Στις καλοκαιρινές και φθινοπωρινές βραδιές μουσικής και χορού του Μεγάρου που φιλοξενούνται σε πόλεις και απομακρυσμένα χωριά της Βόρειας Εύβοιας (Αγία Άννα, Κερασιά, Κεχριές, Κήρινθος, Λίμνη, Μαντούδι, Προκόπι, Ροβιές) συμμετέχουν η Δήμητρα Γαλάνη, η Παυλίνα Βουλγαράκη, ο Κώστας Αγέρης, ο Θοδωρής Κοτονιάς, η Νεφέλη Μούσουρα, το Ορχηστρικό Σύνολο και η Χορωδία «ΙΩΝΙΑ» καθώς και συγκροτήματα παραδοσιακών χορών από την Αγία Άννα, την Λίμνη, το Μαντούδι και τις Ροβιές.

Πέρισι είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τη συναυλία της Ελένης Τσαλιγοπούλου στις Ροβιές και πραγματικά εντυπωσιαστήκαμε από τον ενθουσιασμό των κατοίκων, τη χαρά των παιδιών στα εκπαιδευτικά προγράμματα και την ατμόσφαιρα όλης αυτής της ενδιαφέρουσας πρωτοβουλίας, ψυχή και “καύσιμο” της οποίας είναι ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος – επικεφαλής του κύκλου ΓΕΦΥΡΕΣ στο ΜΜΑ και του προγράμματος στη Β. Εύβοια.

Ψηλαφίζοντας τις απαρχές αυτού του πιλοτικού προγράμματος τον ρωτάμε τι σημαίνει για εκείνον προσωπικά αυτή η δράση στη Βόρεια Εύβοια, μια πρωτοβουλία που στέκει στο πλευρό των κατοίκων οι οποίοι επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές. 

“Σημαίνει πριν από όλα, την επιβεβαίωση μιας μύχιας επιθυμίας. Του πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της τέχνης και μάλιστα της παντοδύναμης μουσικής στις δύσκολες καταστάσεις. Του πόσο την έχουν ανάγκη οι άνθρωποι. Άνθρωποι που στη διάρκεια 7 ημερών έχασαν ευτυχώς όχι τη ζωή τους, αλλά όμως όλο το παραγωγικό βιός τους. Το δάσος. Τα μελίσσια. Τα ζώα. 400.000 στρέμματα…..”

 Ποιο ήταν το αρχικό όραμα και πώς έχει εξελιχθεί;

Ο κ. Μαραγκόπουλος μας λέει: “Ήταν ένα πολυδύναμο φάσμα εκδηλώσεων. Που εμψυχώνουν. Που σε κάνουν να βλέπεις πιο μακριά στον ορίζοντα. Που δεν περιορίζονται σε καλοκαιριάτικα φεστιβάλ, αλλά είναι παρούσες στην καθημερινότητά τους. Στα χωριά και τις πόλεις. Όταν οι επισκέπτες και οι τουρίστες φεύγουν, το φθινόπωρο, σε συνθήκες δύσκολες. Όπου, όμως μετατρέψαμε το πρόβλημα σε λύση, χρησιμοποιώντας μία πλατεία, ένα σχολείο, ένα καφενείο. Μέχρι σήμερα τις εκδηλώσεις έχουν παρακολουθήσει πάνω από 8.000 θεατές και εκατοντάδες μαθητές σε χωριά και πόλεις μαζί με τις φετινές όπως η Αγία Άννα, η Λίμνη, το Μαντούδι, οι Γούβες, η Αιδηψός, οι Παπάδες, η Κερασιά, η Κήρινθος, οι Κεχριές, τα Βασιλικά, οι Ροβιές, οι Μηλιές, ο Άγιος και το Προκόπι.”

Και συνεχίζει μιλώντας με θέρμη για τους καλλιτέχνες και τις δράσεις στη Β. Εύβοια:  “Οι επώνυμοι και δημοφιλείς καλλιτέχνες στάθηκαν κοντά μας. Πηγαίνοντας όχι μόνο σε εκδηλώσεις του καλοκαιριού, αλλά και το φθινόπωρο σε χωριά … με αρκετό κρύο! Αλλά και νέοι καλλιτέχνες με ταλέντο και κυρίως με άλλο καλλιτεχνικό ήθος. Απλοί, αυθεντικοί, καθόλου βεντέτες, όπως ο Κώστας Αγέρης και ο Θοδωρής Κοτονιάς.”

Αναφορικά με τις φετινές εκδηλώσεις που ξεχωρίζουν, ο κ. Μαραγκόπουλος αναφέρει κάποιες ενδεικτικά: “Ανυπομονώ για την παρουσία της κορυφαίας Δήμητρας Γαλάνη, για τη μεγάλη Γιορτή της Μουσικής, όπου η ορχήστρα και χορωδία “Ιωνία”, μουσικοί απόγονοι Μικρασιατών προσφύγων από τη Νέα Ιωνία Βόλου,  θα συναντήσουν τα τέσσερα χορευτικά συγκροτήματα από την Αγία Άννα, τη Λίμνη, τις Ροβιές και το Μαντούδι, που έχουν εξαίσιες στολές. Τη συναυλία με ένα πιάνο στη Λίμνη, ίσως η πρώτη συναυλία πιάνου στην ιστορία της όμορφης αυτής πόλης, με τη Νεφέλη Μούσουρα.”

Λέμε ότι “ο τόπος είναι οι άνθρωποι”. Ποιες στιγμές και εμπειρίες έζησε στη Βόρεια Εύβοια και έχουν γραφτεί ανεξίτηλα στη σκέψη του; “Δεν θα ξεχάσω τη στιγμή, που ένα μικρό πυροσβεστικό όχημα προσπαθούσε να κεντράρει και να στηρίξει δύο προβολείς για να φωτίσουν τον εξαιρετικό Αλκίνοο Ιωαννίδη. Την κατανυκτική γεμάτη συγκίνηση  συμμετοχή των 1.500 ατόμων γύρω του. Και τα λόγια του, ακριβώς αυτά, όταν τους είπε: “Ο τόπος είναι οι άνθρωποι. Η φωτιά καίει ακόμα. Αλλά είστε δυνατοί άνθρωποι, της γης και θα ξαναφτιάξετε τη ζωή σας“. Επίσης, τη γεμάτη δύναμη συναυλία του Νίκου Πορτοκάλογλου. Την απλότητα του Μητσιά. Την εκρηκτική ενέργεια της Άλκηστις. Και την αυθεντική λαϊκότητα της Ελένης Τσαλιγοπούλου.”

Υπήρξαν προκλήσεις που δυσκόλεψαν τα πράγματα; “Ο καιρός στην Εύβοια είναι απρόβλεπτος. Σκληρός. Στη Λίμνη 2 ώρες πριν από μία συναυλία ξέσπασε ένα πολύ δυνατό μπουρίνι. Με βροχή, κεραυνούς και αστραπές. Ήμουν 20 χιλιόμετρα μακριά στην Αγία Άννα. Μέτρησα με πρωτόγονο τρόπο την ταχύτητα που μετακινείται ο καιρός που ερχόταν προς Αγία Άννα. Ανακάλυπτα τη φύση …  Είπα στην ομάδα: Κρατήστε! Σε μιάμιση ώρα ήταν όλα ήρεμα και η συναυλία έγινε. Συχνά, επίσης, στα χωριά διεκδικούν με ένταση μία συναυλία από αυτές που οργανώνουμε.  Μερικές φορές με πάθη έντονα. Αλλά όταν κατάλαβα πόσο καλό είναι αυτό, το χειρίστηκα ανάλογα.”

Ένα μεγάλο κεφάλαιο αυτού του πιλοτικού προγράμματος είναι οι εκπαιδευτικές δράσεις που απευθύνονται σε μαθητές δημοτικών σχολείων. Είδαμε με τα μάτια μας πέρυσι το εργαστήριο πάνω στη βουβή ταινία του Τσάπλιν και ήταν εντυπωσιακή η αντίδραση των παιδιών. Φέτος θα υπάρχει κάτι ανάλογο;

“Πρόκειται για ένα ελκυστικό μεγάλο φάσμα εκπαιδευτικών δράσεων που σχεδιάζουμε μαζί με την Κάτια Παπασπηλιοπούλου. Γνωριμία με βιωματικό, διαδραστικό τρόπο των οργάνων της κλασικής ορχήστρας, αλλά και της παραδοσιακής. Των πληκτροφόρων, από το πιάνο μέχρι το συνθεσάιζερ. Δράσεις με πολλά μουσικά παιχνίδια. Και η επιβράβευση: Να σε κρατάνε από το μανίκι τα παιδιά και να μην σε αφήνουν να φύγεις!”

Δυστυχώς το μάθημα της μουσικής στο δημοτικό είναι άφαντο. Και η παρουσία του, θα έκανε το σύνολο της σχολικής εμπειρίας πιο γοητευτικό, πιο επιθυμητό. Θα τους αφύπνιζε κόσμους εσωτερικούς που αναμένουν το ερέθισμα.”

Ποιες είναι οι σκέψεις για τις Γέφυρες στο μέλλον; “Τόσο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όσο και στην Εύβοια, οι Γέφυρες αποκαλύπτουν σε μία εποχή απρόβλεπτη, σκληρή και επικίνδυνη, πόσο σημασία έχει έστω και μία στιγμή να δεις αληθινά τον Άλλον. Τον άλλο άνθρωπο. Τον άλλο πολιτισμό. Τον άλλο τρόπο σκέψης και συναισθήματος.”

Πέρισι στις Ροβιές μας είχε αναφέρει ένα μότο του Τσάπλιν: “Η ζωή σού υποκλίνεται όταν κάνεις άλλους ευτυχισμένους” Η τελευταία μας ερώτηση έχει σχέση με την προσφορά, που μπορεί να γίνει μία γέφυρα για να μαλακώσει τις αντιθέσεις της σύγχρονης “σκληρής” εποχής μας.

“Η προσφορά αν δεν περιμένει ανταπόδοση, αν ξεπηδάει από εσωτερική ανάγκη, χωρίς ενοχές, χωρίς ελεημοσύνη, επιβεβαιώνει αυτό το τόσο απλό και σοφό: “Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό”.

Αν γίνει έτσι, μπορεί να δεις μαγικά κόμπους να λύνονται. Δράκοντες να εξαφανίζονται. Και να σε κάνει να δεις όχι μόνο πόσος φόβος, αλλά και πόση δύναμη, ευγνωμοσύνη και αξιοπρέπεια βρίσκεται στο βλέμμα ενός παιδιού όταν του προσφέρεται βοήθεια μέσα σε τοπία σκληρά και απαράδεκτα. Εικόνες που τόσο μας κατακλύζουν στις μέρες μας…  Αυτό το βίωμα της προσφοράς είναι αναντικατάστατο.”

«Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια – Οι Γέφυρες της Μουσικής» / Ιούλιος–Νοέμβριος 2024

Το πρόγραμμα του 2024, όπως και τα δύο προηγούμενα χρόνια, εμπλουτίζεται από εκπαιδευτικές δράσεις που απευθύνονται σε μαθητές δημοτικών σχολείων (Οκτώβριος–Νοέμβριος 2024), στις οποίες το Μέγαρο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα. Στις δράσεις αυτές, τα παιδιά ανακαλύπτουν με βιωματικό τρόπο τα μυστικά της μουσικής μέσα από τα πλήκτρα, αλλά και την τέχνη της μουσικής, μέσα από μουσικοκινητικές δραστηριότητες και τεχνικές αφήγησης. Έρχονται σε επαφή με την κλασική μουσική και γνωρίζουν από κοντά τα όργανα της κλασικής και της παραδοσιακής ορχήστρας συμμετέχοντας σε διαδραστικά παιχνίδια.

«Ο Ιούλιος των τραγουδιών και των χορών» | 20–24 Ιουλίου

• Σάββατο 20 Ιουλίου | 21:30 | Λίμνη Ευβοίας

Σύνολο «ΙΩΝΙΑ» (Ορχήστρα & Χορωδία)  / Θοδωρής Κοτονιάς

Γιορτή της μουσικής και του χορού. Σε αυτή τη μεγάλη γιορτή μουσικής και χορού, που είναι αφιερωμένη στην παράδοση, η Χορωδία και η Ορχήστρα «ΙΩΝΙΑ» από τη Νέα Ιωνία Βόλου καθώς και ο τραγουδιστής- τραγουδοποιός Θοδωρής Κοτονιάς συναντούν τα χορευτικά συγκροτήματα, με τις αυθεντικές και μεγάλης εθνολογικής αξίας στολές τους, «Νηλεύς» από την Αγία Άννα, «Το Λύμνι» από την Λίμνη, «Μάκιστος» και «Χρονοταξιδιώτες» από το Μαντούδι και «Χ’οροβίαι» από τις Ροβιές.  Την καλλιτεχνική διεύθυνση των συνόλων «ΙΩΝΙΑ» έχει ο Νεκτάριος Δεμελής, ενώ μαέστρος της Χορωδίας «ΙΩΝΙΑ» είναι η Κορνηλία Φραγκογιάννη.

• Τετάρτη 24 Ιουλίου | 21:45 | Παραλία Αγίας Άννας

Δήμητρα Γαλάνη / Μαζί της, η Παυλίνα Βουλγαράκη

Μια συναυλία με τη σφραγίδα της Δήμητρας Γαλάνη που συνοψίζει τη μακρόχρονη καλλιτεχνική διαδρομή της μέσα από πολύ αγαπημένα τραγούδια. Μαζί της, η μουσική δημιουργός και ερμηνεύτρια Παυλίνα Βουλγαράκη. Στην κοινή τους εμφάνιση στην Παραλία της Αγίας Άννας, τις πλαισιώνουν οι μουσικοί: Σεραφείμ Γιαννακόπουλος (τύμπανα), Στέλιος Προβής (μπάσο), Μηνάς Λιάκος (κιθάρα), Δημήτρης Αρώνης (κιθάρα) και Νικόλας Γουάστωρ (πλήκτρα, synths).

«Μουσικές του φθινοπωρινού δάσους» / Σεπτέμβριος – Νοέμβριος 2024

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Μουσικές του φθινοπωρινού δάσους», το Μέγαρο έχει προγραμματίσει δύο βραδιές με τον Θοδωρή Κοτονιά στις Ροβιές (28.9.2024), που προσεγγίζει τη μουσική παράδοση μέσα από μια σύγχρονη έθνικ ματιά, και με τον Κώστα Αγέρη (6.10.2024) στην Κερασιά, ο οποίος εμπνέεται από τις μουσικές του Πόντου.

Στις 20.10.2024 θα πραγματοποιηθεί συναυλία στο προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννη του Ρώσου, σημαντικό προορισμό του προσκυνηματικού τουρισμού στην Ελλάδα, ο οποίος συγκεντρώνει κάθε χρόνο 1.500.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Τα είκοσι πέντε μέλη του νεανικού ορχηστρικού σχήματος «ΙΩΝΙΑ» (μουσική διδασκαλία: Δημήτρης Χατζηγεωργίου) από τη Νέα Ιωνία Βόλου, απόγονοι μικρασιατών προσφύγων, συναντούν στο Προκόπι το τοπικό παιδικό και νεανικό σύνολο παραδοσιακής μουσικής που αποτελείται από μουσικούς μικρασιατικής καταγωγής.

Στις 9.11.2024 η διεθνώς καταξιωμένη πιανίστα Νεφέλη Μούσουρα θα βρεθεί στην Λίμνη Ευβοίας για να προσφέρει στους κατοίκους της περιοχής ένα ρεσιτάλ με δημοφιλείς πιανιστικές μελωδίες του χθες και του σήμερα.

Νοέμβριος Εκπαιδευτικά προγράμματα | Οκτώβριος–Νοέμβριος

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων σε περιοχές της ελληνικής Περιφέρειας, υλοποιεί φθινοπωρινές εκπαιδευτικές δράσεις στις Κεχριές, στην Κήρινθο, στη Λίμνη, στο Προκόπι και στις Ροβιές.

Η ελληνική μουσική παράδοση αποτελεί τον κεντρικό άξονα του εκπαιδευτικού προγράμματος «Γνωρίζοντας και παίζοντας τα παραδοσιακά μας όργανα» που ετοίμασαν η Ορχήστρα και η Χορωδία Νέων «ΙΩΝΙΑ» υπό την καθοδήγηση του Νεκτάριου Δεμελή και της Κορνηλίας Φραγκογιάννη (21.10.2024, Προκόπι). Στο προσκήνιο έρχονται το σαντούρι, το κανονάκι, το κλαρίνο, το λαούτο, το βιολί, το ούτι, το νέι, η γκάιντα και τα κρουστά, αλλά και οι ελληνικοί ρυθμοί. Επίσης, τα μέλη του νεανικού συνόλου, στο ραντεβού τους με τους μαθητές της Βόρειας Εύβοιας, θα παρουσιάσουν μουσικούς αυτοσχεδιασμούς, ενώ τα παιδιά θα λάβουν μέρος σε μουσικά παιχνίδια.

Ένα βιωματικό ταξίδι γνωριμίας με τα πληκτροφόρα όργανα προτείνει η σολίστ του πιάνου Νεφέλη Μούσουρα (7.11.2024, Λίμνη και 8.11.2024, Ροβιές), μέσα από την εκπαιδευτική δράση «Ανακαλύπτοντας τα μυστικά της μουσικής μέσα από τα πλήκτρα: από το πιάνο στο συνθεσάιζερ». Τα παιδιά θα μάθουν για την ιστορία και την εξέλιξη της κατασκευής του πιάνου καθώς και για τα σύγχρονα ηλεκτρονικά πληκτροφόρα. Ακόμη, θα ακούσουν μουσικά παραδείγματα από γνωστά κομμάτια, γραμμένα από έλληνες και ξένους συνθέτες (Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, Φρεντερίκ Σοπέν, Τσικ Κορήα, Μάνος Χατζιδάκις κ.ά.).

«Τα χρώματα της μουσικής» (18.11.2024, Κεχριές) εξερευνούν η μουσικοπαιδαγωγός-θεατροπαιδαγωγός Μάγια-Μύριαμ Παπαγεωργίου και ο μουσικός-δάσκαλος τεχνικής Alexander Θοδωρής Ζιάρκας στη δική τους φθινοπωρινή συνάντηση με τους μαθητές της Βόρειας Εύβοιας. Οι μικροί μας φίλοι θα ανακαλύψουν, με βιωματικό τρόπο, την τέχνη της μουσικής μέσα από μουσικοκινητικές δραστηριότητες, τεχνικές αφήγησης και μουσικές κατασκευές. Επιπλέον, θα γνωρίσουν μουσικά όργανα που συνδέονται με διαφορετικά ιδιώματα και θα εξοικειωθούν με την ομαδική δημιουργική μουσική σύνθεση.

Μετά τη συγκινητική ανταπόκριση της μαθητικής κοινότητας της Βόρειας Εύβοιας στα περσινά εκπαιδευτικά προγράμματα της Underground Youth Orchestra σε σχολεία της περιοχής, τα μέλη του νεανικού ορχηστρικού συνόλου διοργανώνουν στις 25.11.2024 στην Κήρινθο την ολοκληρωμένη δράση «Μουσικές διαδρομές από το Μέγαρο στην Εύβοια». Υπό τον μαέστρο Κώστα Ηλιάδη, η Underground Youth Orchestra θα δώσει στους μαθητές την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με την κλασική μουσική και να γνωρίσουν από κοντά τα μουσικά όργανα.

*Το σχέδιο χρηματοδοτείται ειδικά από το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο στηρίζει την υλοποίηση του προγράμματος «ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ» της Επιτροπής Ανασυγκρότησης της Βόρειας Εύβοιας με επικεφαλής τον Σταύρο Μπένο. Το πολιτιστικό πρόγραμμα του Μεγάρου υλοποιείται σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας, τον Δήμο Μαντουδίου–Λίμνης–Αγίας Άννας καθώς και με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ.