Ένα μουσικό και εικαστικό βύθισμα στο άχρονο σύμπαν του Τόρου Τακεμίτσου

Το Duo Hedi (η μεσόφωνος Αναστασία Κότσαλη και ο ακορντεονίστας Κώστας Ζιγκερίδης), ένα από τα πιο δραστήρια νέα σχήματα μουσικής δωματίου, συνεργάζεται με το εικαστικό ντουέτο VASKOS (Βασίλης Νούλας και Κώστας Τζημούλης) για τη site specific πολυμορφική περφόρμανς με τίτλο Will Tomorrow, Ι Wonder, Be Cloudy or Clear?, βασισμένη σε τραγούδια του Ιάπωνα συνθέτη Τόρου Τακεμίτσου.

Τα τραγούδια του Τόρου Τακεμίτσου αποτελούν μια ελάχιστα προβεβλημένη πτυχή της εργογραφίας του έξω από τα σύνορα της πατρίδας του. Γραμμένα για παραστάσεις μουσικού θεάτρου, τηλεοπτικές εκπομπές και κινηματογραφικές ταινίες από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, εντυπωσιάζουν με την υβριδική, παιγνιώδη αισθητική τους, ένα κράμα μπλουζ, τζαζ, μιούζικαλ και japonais επιρροών.

Το έργο, μια παραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, θα παρουσιαστεί σε πανελλήνια πρώτη στον εσωτερικό κήπο (αίθριο) του Επιγραφικού Μουσείου (Τοσίτσα 1) το Σάββατο 18 και την Κυριακή 19 Ιουνίου 2022, στις 20.30.

Το Επιγραφικό Μουσείο, αυτό το μοναδικό αστικό μνημείο που ιδρύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και αναμορφώθηκε κατά τη δεκαετία του ’50 από́ τον μοντερνιστή αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, συνδιαλέγεται δυναμικά με τον συναρπαστικό κόσμο του Ιάπωνα συνθέτη.

Εκεί που η Ανατολή κλείνει το μάτι στη Δύση, τα σύνορα αμβλύνονται και η μουσική του Τακεμίτσου μάς πλημμυρίζει με τη μοναδική αίσθηση οικειότητας, εγγύτητας, επικοινωνίας με την τέχνη και την κοινωνία που μόνο οι σπουδαίες δημιουργίες μπορούν να προκαλέσουν.

“Το σύμπαν του Τόρου Τακεμίτσου είναι άχρονο. Χρησιμοποιεί στοιχεία από διαφορετικές κουλτούρες και περιόδους, τα περνάει από κόσκινο και τα ανακατεύει. Στη μουσική του συναντάς την ιαπωνική παράδοση, τον Claude Debussy, τον Gustav Mahler, τον John Cage, τη φύση, τη σιωπή. Σαν να κάνει ένα zoom out και να παρατηρεί ολόκληρο τον πλανήτη από την ησυχία του διαστήματος. Να μια ωραία λέξη! Ησυχία. Το άχρονο προσφέρει ησυχία. Και είναι μια έννοια ρομαντική” σημειώνει στο NEWS 24/7 το Duo Hedi (η μεσόφωνος Αναστασία Κότσαλη και ο ακορντεονίστας Κώστας Ζιγκερίδης) μιλώντας για το σύμπαν του Τακεμίτσου.

Οι VASKOS (Βασίλης Νούλας & Κώστας Τζημούλης) αναφέρουν χαρακτηριστικά πως “πριν λίγα χρόνια κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι στην Ιαπωνία. Οι εντυπώσεις, οι εμπειρίες και οι αισθήσεις από το ταξίδι αυτό τροφοδότησαν κι ανανέωσαν την καλλιτεχνική πρακτική μας και συνεχίζουν να αποτελούν μια πηγή χαρούμενης αναπόλησης, αλλά και διαρκούς έμπνευσης.

Το υλικό από το ταξίδι αποτέλεσε τον πυρήνα της τελευταίας μας έκδοσης “VASKOS presents Ivory Towers” που κυκλοφόρησε το 2020, κι αποτύπωσε μια σειρά από κεραμικά, σχέδια και φωτογραφικά δίπτυχα, φτιαγμένα από κοινού. Για την περφόρμανς “Will Tomorrow, Ι Wonder, Be Cloudy or Clear?” επισκεπτόμαστε εκ νέου αυτό το υλικό και το χρησιμοποιούμε, αυτή τη φορά, με όρους παράστασης, μεταποιώντας και αναπλάθοντας τις εικόνες του χθες στο σήμερα. Οι απλές επιτελέσεις του διπλώματος και του αναδιπλώματος, η έννοια της πτύχωσης, του αναπτύγματος, τα τυπωμένα υφάσματα ή τα διπλωμένα χαρτιά μέσα σε έναν κήπο, στο κέντρο της πόλης, γίνονται το εικαστικό πλαίσιο των τραγουδιών του Τόρου Τακεμίτσου”.

Όσο για το πως η μουσική αυτή παράσταση επικοινωνεί με την Ελλάδα του σήμερα, οι VASKOS σημειώνουν πως “αυτό που θεωρούμε ότι επικοινωνεί με μια ορισμένη οπτική των πραγμάτων σήμερα στην Ελλάδα, είναι αυτός ο δισταγμός, το μούδιασμα μπροστά στο άδηλο του μέλλοντος, που περιέχεται στον τίτλο της περφόρμανς. Αναρωτιέται κανείς για τις καιρικές συνθήκες που μας επιφυλάσσει το αύριο, αλλά και κατ’ επέκταση για τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές… Ίσως η παράσταση προκρίνει μια στοχαστική, μελαγχολική στάση απέναντι στις αβεβαιότητες των καιρών. Μια στάση απαραίτητη για να σταθμίσει κανείς τα φαινόμενα, να βρει ξανά τα σημεία βάσης και ό,τι σταθερό μπορεί να έχει απομείνει προκειμένου να προβεί σε μια πιο συνειδητή αλλαγή, σε μια διεκδίκηση του αύριο.

Και οι Duo Hedi συμπληρώνουν λέγοντας: Τα τραγούδια του Τακεμίτσου αντανακλούν την περίοδο που τα γέννησε: Ιαπωνική νουβελ βαγκ της δεκαετίας του εξήντα, ρηξικέλευθη ως προς την τέχνη και τα ήθη, ανατρεπτική πολιτικά, συνομιλούσε με τα κινήματα της εποχής της. Το αίτημα της πολιτικής αφύπνισης, της ριζοσπαστικοποίησης, της ερωτικής απελευθέρωσης παραμένει επίκαιρο, και στην Ελλάδα του σήμερα περισσότερο από ποτέ. Όπως ανέφερε, εξάλλου, και ο ίδιος ο συνθέτης «Θέλω πάντα να γράφω ερωτική μουσική…Όχι μόνο για την έλξη μεταξύ των ανθρώπων αλλά για τον αισθησιασμό των μηχανισμών του σύμπαντος. Για την ίδια τη ζωή».

Το αύριο για εσάς θα φέρει σύννεφα ή καθαρό ουρανό;

Duo Hedi: Ο τίτλος της παράστασης προκύπτει από το ομώνυμο κομμάτι που έγραψε ο Τόρου Τακεμίτσου για την ταινία «Ραν», σε μια από τις πολλές συνεργασίες του με τον Ακίρα Κουροσάβα. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων πολλές μέρες έβρεχε αναπάντεχα και ο Κουροσάβα είχε απελπιστεί, γιατί δεν μπορούσε να γυρίσει τα πλάνα που είχε προγραμματίσει. Οπότε κάθε πρωί ξεκινούσε τη μέρα του με αυτή τη φράση στο γύρισμα. Η ταινία τελικά όχι απλά γυρίστηκε, αλλά αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά αριστουργήματα όλων των εποχών. Οπότε ας έχουμε έναν καθαρό στόχο κι ας είναι όπως θέλει ο ουρανός την επόμενη μέρα.

Ποιος ο σκοπός σας με την παράσταση αυτή και πώς επιχειρείτε να γεφυρώσετε τον δυτικό μοντερνισμό του 20ού αιώνα με την Ιαπωνία;

VASKOS: Η γοητεία και η επιρροή που άσκησε ο ιαπωνικός πολιτισμός στον δυτικό μοντερνισμό, ήδη από τις αρχές της μοντέρνας εποχής τον 19ο αιώνα, είναι γνωστή κι έχει δώσει λαμπρά υβρίδια. Και φυσικά η γοητεία αυτή είναι αμφίδρομη. Η κυρίαρχη -για τουλάχιστον έναν αιώνα- αισθητική του μοντέρνου στη Δύση άσκησε τεράστια επιρροή και στην Ιαπωνία. Οπότε οι γέφυρες είναι ήδη εκεί!

Ο κύκλος τραγουδιών του Τακεμίτσου είναι μια υπέροχη τέτοια γέφυρα ανάμεσα σε Δύση και Άπω Ανατολή. Ο σκοπός μας έχει ήδη επιτευχθεί! Αλλά και συνεχίζει να επιτυγχάνεται μέσα από νέες εκδηλώσεις παραδειγμάτων κι ευαισθησιών που έλκονται -όπως εμείς- από τα μεταιχμιακά σημεία, από τις ακμές και τις κορυφές επαφής των πολιτισμικών στερεών.

Στην περφόρμανς συνομιλούμε με χαλαρές συνδέσεις με ιαπωνικές παραδόσεις όπως η τέχνη του οριγκάμι ή της καλλιγραφίας προσεγγίζοντάς τες μέσα από την διύλισή τους από τον Δυτικό μοντερνισμό. Άλλωστε, είμαστε παιδιά της κληρονομιάς του μοντερνισμού, και φτιάχνουμε μια περφόρμανς μέσα σ’ ένα μουσείο που φέρει την υπογραφή του διακεκριμένου μοντερνιστή αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Μέσα από το κήπο του επιγραφικού μουσείου μια καλοκαιρινή βραδιά αφηνόμαστε σε ένα ποιητικό και μουσικό ρεμβασμό.

INFO: Will Tomorrow, I Wonder, Be Cloudy or Clear?/Τραγούδια του Τόρου Τακεμίτσου/18, 19 Ιουνίου 2022/Ώρα έναρξης: 20.30/Εσωτερικός κήπος (αίθριο) Επιγραφικού Μουσείου (Τοσίτσα 1)/Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου, τα οποία θα διανέμονται από την Τετάρτη 15 Ιουνίου, στις 12.00, αποκλειστικά μέσω της ticket services.