Γιατί οι Πυξ Λαξ υπήρξαν το πιο ‘λαϊκό’ συγκρότημα της γενιάς τους

Με έναν περίεργο τρόπο, όλα όσα απασχολούν, επιστρέφουν και κάνουν πάλι “όμορφη” φασαρία βρίσκονται στο παρελθόν. Στην εποχή που εμείς, οι “30 και”, οι “40 παρά” βρισκόμασταν στην εφηβική ηλικία. H δεκαετία του ’90 φάνταζε σαν μια λαμπερή εποχή, φτιαγμένη από το ασημένιο χρώμα των CD. Η αρχή της σαρωτικής τεχνολογίας, το σημείο αιχμής για την αέναη ανάπτυξη της ανθρωπότητας που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ένα σπριντ, μια τελική ευθεία ως τον νέο αιώνα, τη νέα χιλιετία. Σήμερα, όλα εκείνα μοιάζουν ίσως μάταια, σε έναν κόσμο πιο μικρό, πιο σκοτεινό και μίζερο. Τότε όμως, όλα είχαν την έξαψη της εφηβείας και ενδεχομένως αυτό από μόνο του, να αρκούσε για να τα κάνει ξεχωριστά.

Από την άλλη, δυσκολεύεται κανείς να βρει σήμερα αναλογίες, αξίες και σταθερές, όμοιες με εκείνης της εποχής. Είναι τυχαίο άρα που δεν έχουν γεννηθεί δυο σχεδόν δεκαετίες μετά, άλλοι “πρίγκιπες” σαν του αδερφούς Κατσιμίχα; Να είναι αποτέλεσμα των απίθανων πιθανοτήτων πως δεν ξεπήδησαν άλλες μπάντες σαν τα Διάφανα Κρίνα, τα Ξύλινα Σπαθιά και τις Τρύπες; Ποτέ 13 χρόνια από τη διάλυσή τους και σχεδόν 30 από τα πρώτα τους βήματα στην ελληνική μουσική σκηνή, δεν βρέθηκε συγκρότημα που να ενέπνευσε, να επηρέασε, να πούλησε και να σημάδεψε περισσότερο τους Έλληνες από τους ΠΥΞ ΛΑΞ. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως κι αυτό είναι σύμπτωση;

Αν και ο Φίλιππος Πλιάτσικας, ιδρυτικό μέλος του θρυλικού πλέον συγκροτήματος του ροκ της Δυτικής Όχθης, είναι πιθανότατα καθ’ ύλην αρμόδιος να απαντήσει σε αυτό ερώτημα, επιχειρούμε πριν την επίσκεψή του στο Ραδιόφωνο 24/7 και την εκπομπή “Ένα Μύθο Θα Σας Πω” με τον Ηλία Μπενέτο το Σάββατο 3 Ιουνίου , να βρούμε εμείς τις αιτίες. Το μυστικό αν θέλετε, πίσω από το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως οι Πυξ Λαξ υπήρξαν το πιο “λαϊκό” ροκ συγκρότημα στην σύγχρονη ιστορία της ελληνικής μουσικής.

Με DNA από τη Δυτική Όχθη

“Εμείς γράψαμε για τους πρίγκιπες της Δυτικής Όχθης. Πρίγκιπες είναι αυτοί που πίνουν τον καφέ τους στο Μπουρνάζι και κάνουν καμάκι στη γκόμενα, αυτοί που ζουν με το συναίσθημα, ο τσαγκάρης ο οποίος ξέρει ότι δεν έχει δουλειά αλλά κρατάει ανοιχτό το μαγαζί του, ο άνθρωπος που κάθεται στη στάση και περιμένει μια ώρα το λεωφορείο” έλεγε σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις η “ψυχή” των Πυξ Λαξ, ο Μάνος Ξυδούς. Αυτοί οι Πρίγκιπες, για τους περισσότερους τότε και πολύ περισσότερο αργότερα, έγιναν συνώνυμοι του “κάγκουρα”, του μιαρού λαϊκού. Κι όμως, το εναλλακτικό, το έντεχνο όπως βαλθήκαμε να το ονομάσουμε, είχε για τους Πυξ Λαξ εγγεγραμμένο στο DNA του, τις λαϊκές γειτονιές της δυτικής Αττικής.

Πρίγκιπες είναι αυτοί που πίνουν τον καφέ τους στο Μπουρνάζι και κάνουν καμάκι στη γκόμενα

Δύο παιδιά από το Μενίδι θα συναντήσουν το 1989 τον Μάνο, σε θέση ισχύος έπειτα από χρόνια “χαμαλοδουλειάς” στη φάμπρικα της μουσικής και θα του ζητήσουν βοήθεια για να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Ο μετέπειτα συνοδοιπόρος στους Πυξ Λαξ, θα τους συστήσει υπομονή, πέντε χρόνια, όπως θυμάται αργότερα ο Μπάμπης Στόκας. Κι ο Μάνος Ξυδούς είχε δίκιο… έπρεπε να μπει για τα καλά το ’90 για να λάμψουν και μαζί τους να βρει κι αυτός πιο καθαρά το καλλιτεχνικό του κάλεσμα.

Τρεις άνθρωποι ξεκινούν ένα μουσικό κίνημα που μετέπειτα θα πάρει το όνομα “ροκ της δυτικής όχθης”. “Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’90 εμφανίστηκε ένας ήχος, μια αισθητική προσέγγιση, μια πρόταση από μια ομάδα ανθρώπων της οποίας είχα την τύχη να είμαι μέλος” σχολιάζει σήμερα ο Φίλιππος Πλιάτσικας. “Αγαπήθηκε έντονα από πάρα πολύ κόσμο, σχεδόν κυριάρχησε για κάποια χρόνια και κάποιοι άνθρωποι έζησαν και κινήθηκαν μ’ αυτό τον ήχο για συντροφιά που λειτουργούσε ως κάτι παραπάνω από τραγούδια γι’ αυτούς” προσθέτει.

Κάποιοι άνθρωποι έζησαν μ’ αυτό τον ήχο για συντροφιά… λειτουργούσε ως κάτι παραπάνω από τραγούδια γι’ αυτούς

“Ήμασταν πολύ τυχεροί, λίγοι άνθρωποι σε αυτή τη χώρα ζουν αυτά που ζήσαμε εμείς” σχολιάζει ο Μπάμπης Στόκας μετά το τέλος της ξέφρενης πορείας τους. Ως το 2004, οι Πυξ Λαξ θα πουλήσουν σχεδόν ένα εκατομμύριο δίσκους, μακράν περισσότερους από κάθε άλλο ελληνικό συγκρότημα.

Με ανοιχτές πόρτες και πιο ανοιχτά μυαλά

Είχαν παρακαταθήκη μια μυστικιστική συνάντηση με τον Παύλο Σιδηρόπουλο, αντάμωσαν χωρίς κόμπλεξ με τον Βασίλη Καρά και τον Πασχάλη Τερζή, πιάστηκαν στους ώμους με τον Δημήτρη Μητροπάνο, το Βασίλη Νομικό και το Γιάννη Πάριο, ταξίδεψαν με τον Γιώργο Νταλάρα και κοιτάχτηκαν στα μάτια με το Χάρη και τον Πάνο Κατσιμίχα. Συνομίλησαν μουσικά με τον Μιχάλη Ρακιτζή και δήλωσαν το παρών σε νέα μουσικά σχήματα όπως οι ΟΝΑΡ κι οι Domenika. Ονειρεύτηκαν με τη Θεοδοσία Τσάτσου και ατένισαν μουσικούς ορίζοντες μαζί με τον Τζίμη Πανούση στις Μουσικές Ταξιαρχίες. Είτε ως σύνολο, είτε κατά μόνας δεν περιχαρακώθηκαν στο είναι τους, ανοίχτηκαν εκεί έξω και αγκάλιασαν όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής. Κι αυτό επέστρεψε πίσω σαν κύμα απέραντης αγάπης και αναγνώρισης από το μουσικόφιλο κοινό που ερωτεύτηκε, έκλαψε και κοιμήθηκε πάνω σε μια κασέτα τους, πλάι σε ένα CD που έπαιζε στο repeat τα τραγούδια τους.

Ο Μάνος Ξυδούς, πριν ακόμη ονειρευτεί τον εαυτό του στους Πυξ Λαξ, θα έχει την τύχη να συμμετέχει στην παραγωγή του δίσκου Φλου, των Σιδηρόπουλου & Σπυριδούλα. Το 1977, απλός υπάλληλος της ΜΙΝΟΣ, δηλώνει στον Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα που έβλεπαν τότε την πόρτα του στούντιο να κλείνει άκομψα στο πρόσωπό τους, πως αν ήταν στο χέρι του, θα έφτιαχνε δίσκο με το υλικό τους την επόμενη κιόλας μέρα. Πέρασαν οκτώ χρόνια για να βρουν οι αδερφοί Κατσιμίχα το δρόμο τους και δεν τον ξέχασαν. Στο ένθετο του δίσκου τους “Ζεστά Ποτά” αφιέρωναν τον “Φάνη” σε εκείνον. Έκτοτε ανέλαβε την παραγωγή σε δεκάδες άλμπουμ. Δούλεψε με τον Τζίμη Πανούση για τις Μουσικές Ταξιαρχίες, έδωσε τραγούδια του στον Βασίλη Νομικό.

Ως συγκρότημα πλέον, Ξυδούς και Πλιάτσικας (λιγότερο ίσως ο Μπάμπης Στόκας) υπέγραψαν τα τραγούδια ετερόκλητων φαινομενικά καλλιτεχνών. “Παλιά λειτουργούσαμε με το συναίσθημα. Ότι μας άρεσε το κυνηγούσαμε. Τώρα πρέπει να προωθήσεις κάποιον ακόμα και αν δεν σου αρέσει” έλεγε ο Μάνος Ξυδούς για εκείνη την εποχή. Όταν το 1993 αναζητούσαν μια λαϊκή φωνή να ερμηνεύσει για τους Πυξ Λαξ το “Άστη Να Λέει”, οι “ειδικοί” των δισκογραφικών εταιριών τους έβγαζαν λίγο – πολύ τρελούς. Τους προειδοποιούσαν πως αυτή η “ύβρις” δεν θα έμενε ατιμώρητη και θα την πλήρωναν με την καριέρα τους. Ο Ξυδούς είχε ονειρευτεί για το τραγούδι τον Στράτο Διονυσίου, ωστόσο η ζωή διάλεξε στη θέση του, τον Βασίλη Καρά. Τα υπόλοιπα είναι απλώς μουσική ιστορία…

Όσο εύκολα θα έμπαιναν στο στούντιο με τον Βασίλη Καρά ή τον Πασχάλη Τερζή, τόσο αβίαστα θα συναντούσαν στα μουσικά σταυροδρόμια τον Λάκη Παπαδόπουλο ή το Γιώργο Νταλάρα. Όπως απέδειξε η ιστορία και ο χρόνος, ανεξάρτητα από τις ενστάσεις που μπορεί να προβάλει κανείς, αυτή τους η αδιαφορία για τις ταμπέλες εκτιμήθηκε, αγαπήθηκε και τους έκανε τόσο μοναδικούς.

Όλοι για έναν και ένας για όλους

“Υπήρξα και εξακολουθώ να είμαι φανατικός οπαδός της παρέας και της συλλογικής δουλειάς… […] Τίποτα δεν είναι απολύτως δικό μας, ειδικά στον χώρο της τέχνης” εκτιμά σε πρόσφατή του συνέντευξη ο Φίλιππος Πλιάτσικας.

Τι είχαν οι Πυξ Λαξ που δεν είχαν άλλα συγκροτήματα; Αποτελούνταν από τρεις πολυτάλαντους καλλιτέχνες που δεν ύψωναν τοίχους στο ρόλο τους μέσα στο συγκρότημα. Δημιουργούσαν, έγραφαν μουσική και στίχο, ερμήνευαν. Όπως φαίνεται το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να γεμίζουν από αυτό που έκαναν. Δεν υπήρχε frontman, ήταν όλοι τους μπροστάρηδες σε μια μουσική πορεία που διεκόπη για να μην φθαρεί, όχι γιατί δεν χώραγε τα εγώ τους.

Όταν ακούω στο ραδιόφωνο τους Πυξ Λαξ αισθάνομαι υπερήφανος

“Όταν ακούω στο ραδιόφωνο τους Πυξ Λαξ αισθάνομαι υπερήφανος. Αυτό το συναίσθημα δεν θα το αναπληρώσουν ούτε εκατό δικές μου δουλειές” έλεγε ο Μάνος Ξυδούς, με τον Μπάμπη Στόκα να σχολιάζει πως το 2004, όταν οι τρεις τους αποφάσισαν να κλείσουν το κεφάλαιο Πυξ Λαξ, ήταν γιατί ήταν τόσο “χορτασμένοι” από αυτή τη γεμάτη πορεία.

Το παρεξηγημένο μάρκετινγκ

Ακούγεται κάπως κωμικό, αλλά είναι στη φύση του ανθρώπου να ονειρεύεται με αμετροέπεια. “Think Big” το λένε οι Αμερικάνοι. Τα όνειρα είναι όμορφα, όμως συχνά τοποθετούμε τους εαυτούς μας στην Ιθάκη και ξεχνάμε το ταξίδι που απαιτείται για να καταλήξουμε εκεί νικητές. Άλλη μια ειδοποιός διαφορά των Πυξ Λαξ στο μουσικό στερέωμα. Ο Φίλιππος και ο Μπάμπης δεν απογοητεύτηκαν όταν ο Μάνος τους είπε να κάνουν υπομονή. Περίμεναν, προσπάθησαν, επέμειναν και υπέμειναν.

Ο ίδιος ο Μάνος δεν βρέθηκε σε “αποφασιστική θέση” στη μουσική βιομηχανία από τη μια μέρα στην άλλη. Πριν συναντήσει τους δύο “αδερφούς” του στη μουσική, πέρασε από όλα εκείνα τα μετερίζια της βιομηχανίας που οι περισσότεροι “καλλιτέχνες” θα κοιτούσαν με κάποια αποστροφή. Κλητήρας στην Columbia πριν ακόμη τελειώσει το σχολείο, πωλητής για λογαριασμό της EMI στην Κρήτη, ψημένος στο “δαιμονοποιημένο” marketing αυτής της καλλιτεχνικής αγοράς, ο Μάνος Ξυδούς ήταν εργάτης της μουσικής.

“Το μάρκετινγκ στην Ελλάδα είναι μια έννοια κακοποιημένη και παρεξηγημένη” σχολιάζει πολλά χρόνια αργότερα. Εκείνος το έχει μάθει, το γνωρίζει καλά. Ξέρει πως λειτουργεί η αγορά και αυτό δεν του προβάλει ιδεολογικά κόμπλεξ και εμπόδια. “Σήμερα το μάρκετινγκ είναι βρες μου μια αντι-είδηση για να την κάνω είδηση να πουλήσει” σχολιάζει. Το μάρκετινγκ όμως για εκείνον, “είναι κάτι που εμπλέκονται πολλοί και στο τέλος κερδίζουν όλοι με υγεία”. Η στάση αυτή ζωής αποτυπώνεται γλαφυρά στα βήματα του συγκροτήματος προς τη δόξα . Μια τέτοια αντίληψη, ένας τέτοιος “φόρτος εμπειρίας” δεν μπορεί παρά να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πρωτοφανή απήχηση και εμπορική επιτυχία των Πυξ Λαξ.

Η Χαρούλα Αλεξίου, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, οι ΟΝΑΡ, οι Ντομένικα και ο Βασίλης Καράς θα είναι εκεί για να κλείσουν το κεφάλαιο Πυξ Λαξ, το Σεπτέμβρη του 2004 στο Λυκαβηττό. Εκπρόσωποι από είδη μουσικής διαφορετικά, που συναντήθηκαν όλοι με “καλό αγωγό” το συγκρότημα αυτό και τους ανθρώπους του.

“Ο καφές σου έχει κρυώσει και το ράδιο κλειστό τώρα για μέρες, σε θυμάμαι, είχες ξαπλώσει στους μονού μου κρεβατιού τις καλημέρες. Το ξέρω πως δεν το διάλεξα, αν έπρεπε τη σκέψη μου να ορίζεις, μα ακόμη δεν κατάλαβα, γιατί έπαψες αγάπη να θυμίζεις”. Ο στίχος ήρθε κάποια στιγμή στο παρελθόν και “κούμπωσε” με το απεγνωσμένο μας “εγώ” που έχανε έναν μεγάλο και βασανιστικό έρωτα. Σήμερα πάλι, θυμίζει δυσβάσταχτα κι άλλα κομμάτια της ζωής μας, στοιχεία του τώρα πια που δείχνουν άδεια. Την ελληνική μουσική που πολλές φορές μοιάζει έρημη, χωρίς έμπνευση και δίχως ονειροπόλους ανθρώπους. Το λόγο που οι Πυξ Λαξ, μεταξύ άλλων, έγιναν pop, δημοφιλείς, λαϊκοί. Στο τέλος, τέλος, την πικρή αλήθεια που αναδεικνύει πόσο σημαντική ήταν η πρόσφατη μουσική ιστορία του τόπου μας και φωνάζει ένα βασανιστικό “γιατί”. Γιατί δεν βρίσκεται σήμερα κάτι να μας συναρπάσει όπως τότε.