Γκόραν Μπρέγκοβιτς στο NEWS 24/7: “Τα Βαλκάνια πάντα έτσι ήταν. Ευρώπη, αλλά έναν αιώνα πίσω”

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η τέχνη που ποιεί ένας καλλιτέχνης καθρεφτίζει σώνει και ντε το ποιόν του. Είναι ευρέως γνωστό, ας πούμε, ότι το ιερό τέρας της κωμωδίας, Πίτερ Σέλερς, ήταν ένας άθλιος κακοποιητικός σύζυγος και πατέρας που ξυλοφόρτωνε δεξιά κι αριστερά. Και για ποιο ποιόν μιλάμε, όταν ξέρουμε ότι πίσω από τον υπερβατικό «Σκεπτόμενο» του Ογκίστ Ροντέν, κρύβεται ο άντρας που φέρθηκε όπως φέρθηκε στην έρμη την Καμίγ Κλοντέλ;

Όπως συμβαίνει στάνταρ, βέβαια, υπάρχουν κι οι εξαιρέσεις. Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς, ας πούμε. Ο συνθέτης που με τα θρυλικά του σάουντρακ απογείωσε τον γνήσιο βαλκανικό σουρεαλισμό-μπουρλέσκ στις ταινίες του Εμίρ Κουστουρίτσα, φέρει σε μεγάλο βαθμό αυτό που αποπνέουν και η μουσική και οι ταινίες. Τουλάχιστον έτσι ακούγεται, καθώς απαντάει προφορικά στις (γραπτές) ερωτήσεις του NEWS 24/7.

Οκέι, είναι σίγουρα πιο εκλεπτυσμένος, κοσμοπολίτης και… πλυμένος από τους ήρωες του Κουστουρίτσα. Στον λόγο του, όμως, διαφαίνεται εκείνο το αθεράπευτα μοιρολατρικό και ταυτόχρονα υπεραισιόδοξο «έχει ο Θεός» που χαρακτηρίζει τα φύλα που συνωθούνται στην χερσόνησο του Αίμου. Ακούγεται «παλιά ψυχή» (καβατζάρησε τα 71), αντιμετωπίζει τα πράγματα με μια φιλοσοφημένη και λίγο χύμα επαναστατικότητα, και δεν μασάει με πανδημίες, εγκλεισμούς, διαδικτυακή αλλοτρίωση και συναφή επικαιρικά. «Έχουμε επιβιώσει από πολύ χειρότερα από το ίντερνετ,» λέει χαρακτηριστικά.

Ο πανβαλκανικός τούτος καλλιτέχνης –Βόσνιος, από πατέρα Κροάτη και μητέρα Σέρβα, αν αγαπάτε– έρχεται στην Αθήνα μετά από καιρό. Για μια και μόνη συναυλία στο Christmas Theater στις 15 Δεκεμβρίου μαζί, πάντα, με την Weddings And Funeral Band του. Υπό τον τίτλο «Christmas in the Balkans!», η βραδιά θα περιλαμβάνει όλες εκείνες τις κατά βάση διονυσιακές μουσικές του –από το παραδοσιακό «Ederlezi», στο μαγνητικό «In the Death Car» με την φωνή του Ίγκι Ποπ, στο «Θεός αν είναι» (σε πρώτη εκτέλεση) της Άλκηστης Πρωτοψάλτη.

Ευκαιρίας δοθείσης, απευθύναμε λίγες ερωτήσεις στον Γκόραν Μπρέγκοβιτς. Γραπτά, με μέιλ. Ύστερα από αρκετές μέρες, ήρθε μέιλ με συνημμένο ηχητικό αρχείο και τις απαντήσεις του. Από την μια στην άλλη απάντηση μεσολαβούσε μικρή, ανεπαίσθητη παύση χωρίς άλλη ένδειξη για την μετάβαση. Τα αγγλικά του, χωρίς ίχνος κόμπλεξ, άλλοτε θύμιζαν άβγαλτο Σέρβο ποδοσφαιριστή, άλλοτε όχι. Λίγο βαλκανικό, όλο αυτό, όσο και να πεις… Από την μίξη-πατέντα στα μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιήσαμε, μέχρι τα αβέβαια αγγλικά που όμως δεν χαμπαριάζουν ντιπ και κάνουν μια χαρά την δουλειά τους, ή το πανταχού παρόν «of course» στον λόγο του. Ένα επιφώνημα που ισορροπεί… βαλκανικά μεταξύ αντίθεσης και συμφωνίας.

Βέβαια, η μουσική δεν είναι πραγματικά απαραίτητη στην ζωή. Δεν είναι νερό, ή αέρας, ή σεξ. Μοιάζει περισσότερο με το αλάτι…

Το βασικό, όμως, ήταν αυτά που έλεγε αυτή η βαλκανική φωνή. Κι εκείνη η ζεστασιά και χαλαρότητα που ανέδιδε –έχει ο Θεός, αδελφε!

Σε πρόσφατη συνέντευξή σας λέγατε ότι είστε «αρχαίος συνθέτης» που δεν κάνει βιντεοκλίπ και τηλεοπτικά σόου, αλλά μάλλον ταξιδεύει στον κόσμο και παίζει την μουσική του. Με την πανδημία και τους επακόλουθους περιορισμούς, φοβηθήκατε ποτέ ότι ταξίδι θα μπορούσε να γίνει απειλούμενο είδος;

Βέβαια! Ο COVID άλλαξε την ζωή όλων μας. Ειδικά την ζωή ενός αγωνιζόμενου μουσικού… [γέλια] Αισθάνομαι, όμως, ότι μ’ αυτόν τον τρόπο κάνω μουσική. Γράφω. Και μετά ταξιδεύω για τα παρουσιάσω.

Είχα παρακολουθήσει τον Αύγουστο του 2010 την συναυλία σας και της μπάντας σας στο Φεστιβάλ Χάλκινων Πνευστών της Γκούτσα, όπου ξαναπαίξατε φέτος στην 60ή του διοργάνωση. Παίζετε κάθε χρόνο; Έχει αλλάξει η ουσία του φεστιβάλ με τα χρόνια, ή παραμένει λίγο-πολύ η ίδια τρέλα-μετά-χάλκινων;

Η Γκούτσα, νομίζω, είναι ένα σημαντικό φεστιβάλ για την Σερβία. Για την παρουσίαση της μουσικής κουλτούρας σ’ αυτή την μεριά των Βαλκανίων. Έτσι, όποτε μπορώ, συμμετέχω εκεί με την χάλκινη ορχήστρα μου. Και η Γκούτσα είναι βέβαια τρομπέτες, και αλκοόλ και τρέλα. Περί αυτού πρόκειται. Και πιθανόν όλοι μας να χρειαζόμαστε μια τουλάχιστον φορά στην ζωή μας λίγη τρέλα. Τι νόημα έχει η κανονικότητα, αν δεν υπάρχει λίγη τρέλα κάποιες φορές; Η Γκούτσα, λοιπόν, είναι αυτή…, αυτή η μικρή δόση τρέλας. Μια φορά τον χρόνο [γέλια]

Γενικότερα, βλέπετε τον κόσμο να αλλάζει δραματικά, καθώς λέγεται, ως αποτέλεσμα της πανδημίας;

Βέβαια θα αλλάξει. Βέβαια, μέσα απ’ αυτές τις αλλαγές, οι άνθρωποι θα πάρουν και κάποια μαθήματα, ελπίζω. Α, και θα επιβιώσουμε. Και η μουσική θα υπάρχει πάντα.

Όταν πρωτοπαίξατε στο Μπουένος Άιρες, πριν από δεκαετίες, ο καταξιωμένος συγγραφέας Ερνέστο Σάμπατο σας έγραψε ένα σημείωμα αναφέροντας ότι η μουσική σας τον έσωσε από κατάθλιψη. Τι επίδραση θα θέλατε να έχει η μουσική σας στους ανθρώπους;

Αυτό το επεισόδιο με τον κ. Σάμπατο ήταν μια όμορφη εμπειρία που είχα. Έγινε χρόνια πριν στην μακρινή μου ιστορία [γέλια], κι ήταν πολύ ωραίο να βλέπω ότι η μουσική μου είχε τέτοια επίδραση σε έναν τόσο σπουδαίο συγγραφέα. Δεν ξέρω, όταν γράφεις μουσική, δεν ξέρεις τι θα συμβεί μόλις την κυκλοφορήσεις έξω στον κόσμο, όταν φύγει από σένα προς τα έξω. Άρα πιθανόν σε κάποιους [η μουσική του] να παραγάγει λίγη βαλκανική τρέλα… Πιθανόν για κάποιους άλλους να δίνει πότε-πότε ένα άγγιγμα ευτυχίας. Βέβαια, η μουσική δεν είναι πραγματικά απαραίτητη στην ζωή. Δεν είναι νερό, ή αέρας, ή σεξ. Μοιάζει περισσότερο με το αλάτι… Βέβαια και μπορείς να φας φαγητό χωρίς αλάτι, αλλά η γεύση είναι άλλο πράμα. Άρα αυτή είναι η αποστολή της μουσικής στον κόσμο: να κάνει το αλάτι. Και να βάζει λίγη γεύση στην ζωή μας.

Αληθεύει ότι πρωτοαρχίσατε να παίζεται μουσική [κιθάρα] σε στριπτιτζάδικα;

Ναι! Είχα την τύχη να ξεκινήσω ως επαγγελματίας μουσικός στην ηλικία των 17 σε μπαρ με στριπτίζ. Ήταν λες κι ο Θεός μου έστειλε μήνυμα: «Μπρέγκοβιτς, πρέπει να το κάνεις!» Γιατί έτσι στα 17 σου θα έχεις δει περισσότερες γυμνές από όσες όλα τα παιδιά της χώρας μαζί…

Με αφορμή τα σπριπτίζ, πιστεύετε ότι τα σεξουαλικά ήθη, κυρίως μέσω διαδικτύου, έχουν αλλάξει ριζικά; Γενικά, πώς αισθάνεστε με τον καλωδιωμένο κόσμο όπου ζούμε;

Ξέρω, ξέρω, κυκλοφορούν πολλές ανησυχίες, «Θα επιβιώσουμε, άραγε, του ίντερνετ;» Μα, και βέβαια [θα επιβιώσουμε]. Έχουμε επιβιώσει από πολύ χειρότερα πράγματα απ’ ό,τι το ίντερνετ…

Την δεκαετία του ’90 συνεργαστήκατε με δημοφιλείς Έλληνες ερμηνευτές, όπως ο Γιώργος Νταλάρας και η Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Διατηρείτε επαφές με την ελληνική μουσική σκηνή;

Την δεκαετία του ’90 είχα δυο πολύ ωραίες περιπέτειες στην Ελλάδα με τον Νταλάρα και την Πρωτοψάλτη [εκφέρει το κάπως δύσκολο επώνυμο με άψογη προφορά]. Νομίζω ότι φτιάξαμε καλούς δίσκους. Βλέπω ότι κάποια από τα τραγούδια αυτών των δίσκων παίζονται ακόμη στην Ελλάδα. Ξέρετε, είμαι συνθέτης μιας μικρής μουσικής παράδοσης σε σύγκριση με τους Έλληνες. Και το να ξέρω πως κάποιες μουσικές μου βρίσκονται ακόμα εδώ είναι μεγάλη φιλοφρόνηση για μένα. Θα παίξω τώρα στην συναυλία στο Christmas Theater, κι ελπίζω να ξαναπαίξω [εδώ] –όταν τα πράματα αρχίσουν να γίνονται κάπως κανονικά, βέβαια.

Σκέφτεστε ποτέ ότι ο διαβόητος μα σαγηνευτικός βαλκανικός χαμός που αποτυπώνεται τόσο ζωντανά στις ταινίες του Κουστουρίτσα υπό τις έξοχες μουσικές σας, ανήκει πια στο παρελθόν; Πώς βλέπετε τα Βαλκάνια σήμερα;

Τα Βαλκάνια πάντα κάπως έτσι ήταν. Έναν αιώνα πίσω από την Ευρώπη. Είναι Ευρώπη, αλλά έναν αιώνα πίσω. Επειδή είμαστε αυτό το όριο, που επί πέντε αιώνες ήταν το μοναδικό φυσικό όριο μεταξύ Ορθόδοξων, Καθολικών και Μουσουλμάνων. Την έχουμε αυτή την τρομερή Ιστορία… Βέβαια, εξαιτίας όλου αυτού, εμείς γεννιόμαστε λίγο Φρανκεστάιν [διαφορετικών] επιρροών. Πολιτιστικών, και κάθε είδους… Άρα τέτοια γεγονότα μάς έχουν κάνει πλουσιότερους, γιατί είμαστε ένα μείγμα αιώνων. Και βέβαια, από ‘κει που είμαι [σ.σ. το Σεράγεβο] η Ιστορία πάντα κάνει κύκλους ανάμεσα στην απελπισία και την αισιοδοξία. Τώρα, ας πούμε, είναι κάπως μια στιγμή αισιοδοξίας… Βέβαια, κοιτάζοντας πίσω στην Ιστορία δεν υπάρχει κανέναν λόγος για αισιοδοξία. Κι όμως, κάπου είμαστε όλοι αισιόδοξοι. Ίσως η Ευρώπη αποκτήσει επιτέλους ένα [κοινό] πλάνο. Κοινό, ακόμη και για μας…

Διάβαζα ότι στην διάρκεια της πανδημίας και του εγκλεισμού, εκτός από το να καλλιεργείτε πατάτες και να χαλαρώσετε, αρχίσατε να γράφετε κι ένα σίριαλ. Αλήθεια, κάνετε νέο δημιουργικό άνοιγμα;

Το λοκντάουν κράτησε πολύ, κοντά δυο χρόνια. Βέβαια, έχεις τον χρόνο να κάνεις όλα εκείνα τα πράγματα που κανονικά δεν έχεις τον χρόνο να κάνεις. Εκτός από την κηπουρική, έκανα και δυο δίσκους, που ακόμη περιμένουν να κυκλοφορήσουν. Και, ναι, άρχισα να γράφω ένα τηλεοπτικό σίριαλ. Αλλά θα πάρει καιρό. Δεν είμαι επαγγελματίας συγγραφέας, δεν έχω αυτό το να κάθομαι καθημερινά και να γράφω για οκτώ ώρες –όπως κάνουν οι συγγραφείς. Μα δεν βιάζομαι… Θα το γράψω αυτό το σίριαλ. Ποιος ξέρει, ίσως μια μέρα το δείτε στην τηλεόραση…

Πληροφορίες: «Γκόραν Μπρέγκοβιτς: Christmas in the Balkans», Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου στις 21:00, στο Christmas Theater (Βεϊκου 137, Γαλάτσι, 211-7701700). Εισιτήρια 60, 52, 44, 38, 28, 18€ (μειωμένο 13€). Είσοδος με πιστοποιητικό εμβολιασμού/ νόσησης.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις