Η Arooj Aftab “γεννήθηκε” σε μια παραλία γυμνιστών στην Ελλάδα και μας έκανε μάγια

Ήμασταν πραγματικά τυχεροί όσοι είδαμε από κοντά την Arooj Aftab στην κεντρική σκηνή της Λυρικής στο Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο του τρίτου εγχώριου WOW Women of the World festival. Τυχεροί γιατί νιώσαμε μετά από καιρό πως η μουσική είναι οικουμενική αίσθηση, δεν χωράει σε εθνικά “κουτάκια”, δεν έχει στερεοτυπικές ταμπέλες και εμπορικά στεγανά και κυρίως, μπορεί να δημιουργήσει κάτι πρωτοποριακό μέσα από πειραματισμούς και “πάντρεμα” διαφορετικών ήχων. Η Arooj το καταφέρνει αυτό και με το παραπάνω, και καθόλου τυχαία έχει βραβευτεί με Grammy τον Απρίλιο του 2022, όντας η πρώτη καλλιτέχνιδα από το Πακιστάν που καταφέρνει κάτι τέτοιο.

Η Aftab γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία από γονείς που είχαν φύγει από το Πακιστάν για πολιτικούς λόγους. Στα 10 της επέστρεψε στη Λαχώρη και εκεί έμαθε κιθάρα ως αυτοδίδακτη. Στις αρχές των 00s ήταν από τις πρώτες καλλιτέχνιδες στην πατρίδα της που έκαναν επιτυχία στην τοπική ανεξάρτητη σκηνή και το έργο της άρχισε σιγά σιγά να διαδίδεται μέσω του διαδικτύου. Στα 19 της πήγε στις ΗΠΑ, το 2005 συγκεκριμένα και σπούδασε μουσική στο Berklee College of Music με υποτροφία, εκεί όπου ανέπτυξε φιλία με την τότε συμφοιτήτριά της, Μαρίνα Σάττι. Η οποία ήταν στο ΚΠΙΣΝ για να απολαύσει την performance της φίλης της.

Το 2011 η Aftab μπήκε στη λίστα με τις 100 καλύτερες συνθέτριες κάτω των 40 ετών από το NPR. Το πρώτο της άλμπουμ, Bird Under Water, κυκλοφόρησε το 2014 και πήρε αποθεωτικές κριτικές. Ο Μπάρακ Ομπάμα την επιλέγει στις λίστες του για τις αγαπημένες του μουσικές.

Το ντοκιμαντέρ Armed With Faith (2017) στο οποίο συνεργάστηκε κέρδισε βραβείο Emmy το 2018. Ο δίσκος της Vulture Prince, τρίτος κατά σειρά, ήταν αφιερωμένος στη μνήμη του νεότερου αδερφού της Maher. Παράλληλα, περιλαμβάνει ποιήματα της Annie Ali Khan που επίσης έφυγε από τη ζωή το 2018. To κομμάτι της “Mohabbat” του 2022 κέρδισε Grammy, ενώ ο τελευταίος της δίσκος, τέταρτος κατά σειρά, Night Reign, κυκλοφόρησε πέρυσι περιέχοντας τα singles “Raat Ki Rani” και “Whiskey” που έγιναν παγκόσμιες επιτυχίες. Το άλμπουμ αφιερώνεται στην ποιήτρια Mah Laqa Bai Chanda, την πρώτη γυναίκα που είδε έργο της να εκδίδεται στην Ινδία.

Στιχουργικά, η Arooj Aftab αγγίζει θέματα που συνδέονται με την προσωπική ταυτότητα, την αγάπη, την απώλεια, τη νοσταλγία και την αυτογνωσία. Ένα από τα πιο συχνά επαναλαμβανόμενα θέματα στα τραγούδια της είναι η εσωτερική αναζήτηση και η προσπάθεια να κατανοήσει κάποιος τη θέση του στον κόσμο, καθώς και τις συναισθηματικές συγκρούσεις και ανατάσεις που προκύπτουν από την αγάπη και την απογοήτευση. Παράλληλα, πιάνει ζητήματα όπως η καταπίεση και οι αγώνες της γυναίκας στον πατριαρχικό κόσμο.

Μουσικά, δεν μπορεί εύκολα να την περιγράψει κανείς.

Πρακτικά ενσωματώνει στοιχεία της μουσικής της χώρας της, jazz – ethnic ηχοχρώματα, bebop και πιο ποπ αναφορές, σε ένα αμάλγαμα που είναι εντελώς προσωπικό. Στη σκηνή του ΚΠΙΣΝ έκανε μια αναδρομή στην καριέρα της, εστιάζοντας περισσότερο στα δύο πιο πρόσφατα άλμπουμ της.

Μια stand – up, dark Ιέρεια

Στο live της εμφανίστηκε στα μαύρα, με μια εντυπωσιακή καπαρντίνα, μαύρα γυαλιά και μια σκηνική παρουσία που ακροβατούσε ανάμεσα στην έκσταση και το χιούμορ. Όσο “μετρημένη” ήταν στην απόδοση των συνθέσεών της, τόσο χαλαρή ήταν στην απεύθυνση προς το κοινό, μετουσιώνοντας δηλαδή σε πράξη τα ίδια τα θέματα των τραγουδιών της. Χαρά και λύπη. Απώλεια και έρωτας. Δύναμη και αδυναμία. Πτώση και αποδοχή. Αγωνία αλλά και ελπίδα. “Ελπιδοφόρα θλίψη” όπως περιγράφει και η ίδια το έργο της. “Όταν έφτιαχνα το Vulture Prince αγκάλιασα τη θλίψη μου και την εξέλιξα. Κατάλαβα πως μπορώ να αισθάνομαι και χαρά μέσα στη θλίψη. Αισθάνομαι τη θλίψη, αλλά νιώθω και τη γιορτή της ζωής. Φτιάχνω κάτι που θέλω να ακούσω και δεν το βρίσκω στη μουσική σκηνή”.

“Η χαρά είναι κάτι που αναπηδά απροσδόκητα και συγκλονιστικά από την κατανόηση της απώλειας και του πόνου”, όπως έχει δηλώσει και ο Nick Cave. “Μόνο μέσα από το σκοτάδι μπορείς να δεις το φως”, επιβεβαιώνει με κάθε τρόπο και η Arooj. Ίσως γι΄ αυτό να είναι και τόσο αγαπητή, γιατί μιλάει για τη ζωή όπως είναι.

Τα περισσότερα κομμάτια της είναι στα Ούρντου αλλά αυτό δεν έχει σημασία, γιατί η φωνή της λειτουργούσε και λειτουργεί περισσότερο ως όργανο καθαυτό. Οι μουσικοί που την πλαισίωσαν, Perry Smith στην κιθάρα, Πέτρος Κλαμπάνης στο κοντραμπάσο, Engin Gunaydin στα κρουστά, ήταν τόσοι καλοί που όπως είπε και η ίδια “θα έπρεπε να είναι στη φυλακή”.

Η Arooj αποκάλυψε πως ήθελε πολλά χρόνια τώρα να εμφανιστεί στη χώρα μας από την οποία έχει τις πρώτες της αναμνήσεις, καθώς όπως μας δήλωσε, είχε έρθει για διακοπές στα επτά της χρόνια και ο πατέρας της την είχε πάει σε μια παραλία γυμνιστών, κατά λάθος, από την οποία έφυγαν. Το σκηνικό όμως το θυμάται ακόμη, και όπως κατέθεσε γελώντας, “ήταν σαν να γεννήθηκα κάπου εκεί”. “Θυμάμαι κάτι γυμνά οπίσθια, μου έχει μείνει η μνήμη αυτή”.

Πραγματικά, οι πρόζες της ανάμεσα στα τραγούδια θύμιζαν stand up show, ισορροπώντας το βάρος της φολκ ηχητικής “επίθεσης” που ζέσταινε τα αυτιά μας. Μας είπε πως κανονικά θα έπρεπε να μας “κερνάει σφηνάκια” αλλά δεν βόλευε ο χώρος γιατί ήμασταν καθιστοί μακριά της, ζήτησε κρασί και έκανε πλάκα όταν βρέθηκε μέσα σε αυτό μια… μύγα, αστειεύτηκε με το ατύχημα της Μαρίνας που χτύπησε το πόδι της, “τι γίνεται όλες οι pop stars σπάνε τα πόδια τους τελευταία, μήπως να σπάσω κι εγώ το δικό μου για να αναγνωριστώ παραπάνω;”, διερωτήθηκε με χιούμορ.

Μίλησε και για το Night Reign, το πιο πρόσφατο άλμπουμ της και για τα τυχαία βλέμματα στα πάρτι που “κάπως σε αναστατώνουν”. “Δεν αρέσουν καθόλου αυτά στη σχέση μου”, είπε. Μας ρώτησε βέβαια που έχει πάρτι στην Αθήνα πιο αργά, “παρότι είναι Δευτέρα”.

Αισθήσεις, αισθήσεις, αισθήσεις

Θα μπορούσαμε να πούμε πως η σκηνική παρουσία της Arooj λειτουργεί ισορροπιστικά ως προς τη μουσική της, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι ήχοι της είναι κατατονικοί. Κάθε άλλο. Η μπάντα λειτουργούσε σαν ένας καλοκουρδισμένος βραδυφλεγής δυναμίτης. Με κλιμάκωση των κομματιών, με απόλυτο συγχρονισμό και fusion διολισθήσεις, και τη φωνή της Arooj να μπαίνει και να βγαίνει από το μέτρο, παίζοντας με τις τονικότητές της. Δύσκολο εγχείρημα και αδύνατο να το περιγράψει κανείς με λέξεις. Είπαμε, η εμφάνισή της ήταν συναισθήματα. Άλλωστε και η ίδια έχει πει πως μια ερώτηση που κάνει πάντα στον εαυτό της είναι πώς μπορεί να πει μια ιστορία μέσω της μουσικής, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τους στίχους, ώστε να μπορούμε να “αισθανόμαστε”.

Κοιτάζοντας απροσδιόριστα στο κενό, τραγουδούσε σαν να ψέλνει, σαν να εξομολογείται, σαν να νανουρίζει το παιδί της ή σαν να βγάζει τον πόνο από τα σωθικά της. Κι ύστερα, ήρεμα και σχεδόν στοργικά, γυρνούσε στο κοινό και μας έδειχνε πόσο απλός άνθρωπος είναι, σαν να προσγειώνεται στο “τώρα”.

Και ναι. Η Arooj Aftab μας έκανε ξεκάθαρα, μάγια. Ούτε ψίθυρος δεν ακουγόταν μέσα στην αίθουσα. Κομμάτια σαν τα Raat ki Rani και Aey Nehin, μας κατάπιαν, μας ρούφηξαν μέσα τους και μας έβγαλαν στο τέλος τους σε ένα παράλληλο σύμπαν, εκεί που δεν υπάρχουν γύρω σου θέσεις θεάτρου και σκηνές, παρά μόνο χρώματα και παλμοί. Δεν ξέρω πώς θα ήταν σε ανοιχτό χώρο με όρθιο κοινό απέναντί της, αλλά σίγουρα θα επιδιώξω να την δω και σε αυτή την “εκδοχή” της.

Μέχρι τότε, ας την απολαμβάνουμε όσο δημιουργεί και ας ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερες μουσικές που δεν θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως “κάτι”. Γιατί πολύ απλά, ξεπερνούν το “οτιδήποτε”.

Το Playlist που μας παρουσίασε και οι φωτισμοί που συνόδευαν τα κομμάτια: