Νεφέλη Μούσουρα: “Η επιτυχία είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς αποτυχιών”

Έχει εμφανιστεί σε πολλά σημαντικά φεστιβάλ διεθνούς εμβέλειας, ενώ οι διακρίσεις της και οι συνεργασίες της με ορχήστρες υψηλού κύρους την καθιστούν μια από τις πολλά υποσχόμενες πιανίστες της νέας γενιάς στη χώρα μας.

Αυτή την Παρασκευή, 20 Μαΐου, η Νεφέλη Μούσουρα ανεβαίνει στη σκηνή της αίθουσας Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για να συμπράξει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη μουσική διεύθυνση του μυθικού Κρίστοφ Έσενμπαχ. Αυτή τη φορά, ο σκοπός είναι ιερός, αφού τα έσοδα θα διατεθούν στην Ένωση «Μαζί για το Παιδί», στηρίζοντας τη δημιουργία ενός ξενώνα φιλοξενίας για παιδιά και μητέρες πρόσφυγες από την Ουκρανία.

Ενόψει της πολυαναμενόμενης εμφάνισής της, η πιανίστα μιλάει για τη μουσική και αναλύει τα συναισθήματά της γύρω από την πρώτη της συνεργασία με έναν μουσικό-φαινόμενο.

Το Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.20 σε ρε ελάσσονα του Μότσαρτ που πρόκειται να ερμηνεύσετε είναι το μοναδικό που ερμήνευσε δημοσίως ο Μπετόβεν, ενώ έγραψε καντέντσες γι’ αυτό. Μελετώντας το έχετε αποκωδικοποιήσει τα μυστικά της γοητείας του; Τον συνθέτη θα λέγατε ότι τον ανακαλύπτετε εκ νέου κάθε φορά που τον μελετάτε;

Η αποκωδικοποίηση των μεγάλων έργων είναι μία διαδικασία η οποία δεν έχει τέλος παρά μόνο αρχή. Μοιάζει πολύ με την ανασκαφή, όπου ποτέ δεν μπορεί να πει κάποιος πως έχει βρει όλους τους θησαυρούς. Πολύ συχνά φτάνεις κάπου, βρίσκεις κάτι υπέροχο και εκστασιάζεσαι. Όμως κάθε που ξαναρχίζεις να σκάβεις, πάντα έρχεσαι αντιμέτωπος με νέα ευρήματα, ανακαλύπτεις κάτι νέο, κάτι που σου «μιλάει» για πρώτη φορά, κάποια «κεφαλή κόρης» κρύβεται ακόμη πιο βαθιά, που πριν δεν ήσουν έτοιμος να ανακαλύψεις… Και αυτή η διαδικασία είναι μαγική, δεν τελειώνει, και σου υπόσχεται μια ζωή μακριά από την ανία.

Σκοτεινό αλλά καταιγιστικό έργο. Τι απαιτεί από τον ερμηνευτή;

Κάθε έργο που μελετάς απαιτεί να ταυτιστείς μαζί του, και πρακτικά να βρεις κάτι από τον εαυτό σου μέσα σ’ αυτό. Με το να πατήσεις απλά τα πλήκτρα δεν κάνεις τέχνη, με το να μοιραστείς όμως κάτι δικό σου, μια βαθιά αλήθεια σου και να βρεις τρόπο να συνδεθείς μέσω αυτής με τη συναισθηματική κατάσταση που εκφράζει το έργο είναι αυτό που σε κάνει να δονείσαι εσωτερικά, και το μοναδικό που ίσως μπορέσει να δονήσει και αυτόν που μοιράζεται μαζί σου την εμπειρία. Ο πρώτος που ταξιδεύει με τη μουσική πρέπει πάντα να είσαι εσύ, έτσι μόνο ίσως να κάνεις και τους άλλους να ταξιδέψουν μαζί σου.

Η ρε ελάσσονα φαίνεται ότι είχε ιδιαίτερη σημασία για τον Μότσαρτ. Τόσο η όπερα Ντον Τζιοβάννι, όσο και το Ρέκβιεμ επικεντρώνονται σε αυτήν την τονικότητα. Αυτό ισχύει και για το Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.20.Θεωρείτε ότι επηρέασε μεταγενέστερους συνθέτες/έργα;

Η ρε Ελάσσονα είναι σίγουρα μία τονικότητα που συνομιλεί με τον θάνατο για τον Μότσαρτ, καθώς όπως σωστά λέτε είναι και η τονικότητα του ρέκβιεμ. Αυτό το νιώθει κανείς με το που ξεκινάει και το κοντσέρτο αυτό, την βαθιά βουτιά στα σκοτεινά δωμάτια της ψυχής. Το πολύ ιδιαίτερο σε αυτό το κοντσέρτο του Μότσαρτ, είναι το ότι έχει φτάσει ήδη στην εποχή που έφτασε ο Μπετόβεν μετά από κάποια χρόνια. Είναι ένα κοντσέρτο που εκφράζει συναισθήματα προβληματισμού και πόνου πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη -κάτι που είναι τελείως πρωτόγνωρο για την εποχή.

Έως τότε η μουσική δεν προβλημάτιζε ούτε άγγιζε το θέμα της Ύπαρξης , καθώς ο πόνος είχε κατά βάση θρησκευτική ή ερωτική διάσταση.

Με αυτό το κοντσέρτο είναι σαν να θέτει ο Μότσαρτ τον άνθρωπο αντιμέτωπο με τον βαθύτερο εαυτό του· ο Άνθρωπος πλέον δεν φοβάται να εκφράσει τους φόβους του. Και αυτό είναι κάτι πολύ επαναστατικό, πολύ μπροστά από την εποχή του Μότσαρτ. Γι’ αυτό και η πρόκληση και για τον πιανίστα είναι στο να ενώσει την μοτσάρτια εποχή με τον κόσμο του διαφωτισμού που εκφράζει αυτό το κοντσέρτο.

Σας προκαλεί άγχος το γεγονός ότι θα παίξετε υπό την καθοδήγηση του μυθικού Κρίστοφ Έσενμπαχ;

Και βέβαια! Νιώθω μεγάλη συγκίνηση και ευλογία να παίζω με τον παιδικό μου ήρωα, τον σπουδαίο Κρίστοφ Έσενμπαχ, με του οποίου τις ηχογραφήσεις έχω μεγαλώσει. Είναι μεγάλη τύχη και τιμή η συνεργασία με αυτόν τον άνθρωπο -μύθο, ο οποίος έχει εμβαθύνει και είχε αφιερώσει όλη του τη ζωή στο να αποκωδικοποιεί και να δίνει στο κοινό τα κρυμμένα νοήματα της μουσικής.

Σε ποια ηλικία διαπιστώσατε ότι η ενασχόλησή σας με το πιάνο θα ήταν τελικά κάτι παραπάνω από ένα απλό χόμπι;

Δεν το διαπίστωσα σε συγκεκριμένη ηλικία αλλά προέκυψε φυσικά με την εξέλιξη των χρόνων. Θα πω παρόλα αυτά πως είναι ευχή μου να μπορώ να κρατώ τον παιδικό ενθουσιασμό μου ψηλά καθώς είναι ένα επάγγελμα στο οποίο αν χάσεις τον ενθουσιασμό σου, χάνεις το παν. Υπό αυτό το πρίσμα θα ήθελα πάντα να παραμείνει το επάγγελμα αυτό και το χόμπι μου.

Όντας μικρότερη υπήρχε κάποιο έργο που θέλατε πολύ να μάθετε και η ερμηνεία του σας φαινόταν κορυφαίο επίτευγμα;

Σε κάθε χρονική στιγμή είναι κάποιο άλλο έργο που λαχταρώ και κάθε φορά τελικά το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι η ερμηνεία του επόμενου έργου.

Πώς αισθάνεστε λίγα λεπτά προτού ανεβείτε στη σκηνή; Έχετε νιώσει το γνωστό stage fright κι αν ναι πώς το αντιμετωπίζετε;

Βιώνω πολύ έντονα το άγχος πριν τις συναυλίες και νιώθω πως έχω έναν ενσωματωμένο σαμποτέρ ο οποίος δρα συνεχώς ερήμην μου. Το να προσπαθώ να συμφιλιωθώ μαζί του είναι στόχος ζωής…

Προκειμένου να φτάσει στα υψηλά επίπεδα που απαιτούν τα διεθνή στάνταρτ μια ερμηνεία, απαιτούνται ώρες μελέτης. Ίσως κι αυτή ακόμα, η αποκοπή από την πραγματικότητα. Έχετε νιώσει ποτέ ότι ζείτε σε δύο παράλληλους κόσμους; Στην εποχή του συνθέτη και στην τωρινή;

Η μουσική είναι ο κόσμος των συναισθημάτων και αυτά αφορούν τον άνθρωπο διαχρονικά. Δεν νομίζω ότι η ανθρώπινη ουσία μας έχει αλλάξει, ο φόβος του επέκεινα, η ανάγκη να αγαπηθούμε και να αγαπήσουμε. Οπότε νιώθω να ζω παράλληλα τότε και τώρα με όρους πανανθρώπινους… Η αποκοπή από την πραγματικότητα συμβαίνει όντως, αλλά σαν αποτέλεσμα αφοσίωσης.

Πόσο σκληρός είναι ο κόσμος της μουσικής για τους κορυφαίους του είδους; Τι θυσίες απαιτούνται από τον σολίστα προκειμένου να ανέβει αλλά και να παραμείνει στην κορυφή; Ποιες θυσίες έχετε κάνει εσείς προσωπικά;

Το επάγγελμα του πιανίστα μοιάζει πάρα πολύ με αυτό του πρωταθλητή. Υπάρχει καθημερινή και πολύωρη προπόνηση για την κατάκτηση των τεχνικών δυσκολιών. Την ίδια στιγμή απαιτείται για την ερμηνεία και η δουλειά του ηθοποιού. Πρόκειται στην ουσία για έναν συνδυασμό πρωταθλητισμού και υποκριτικής. Και αντίστοιχα ο συνδυασμός αυτών των δύο επαγγελμάτων απαιτεί πολλή αφοσίωση και ίσως και ένα είδος μονομέρειας. Δεν ξέρω, απ’ την άλλη, αν πρέπει να χρησιμοποιούμε την λέξη θυσία, γιατί όλα προκύπτουν από το πόση επιθυμία έχουμε να κάνουμε κάτι… Είμαστε πεπερασμένοι, και το να μπορούμε να αφοσιωθούμε σε κάτι μας περιορίζει από το να κάνουμε ένα σωρό άλλα πράγματα. Όμως αυτό δεν λέγεται θυσία, αλλά απλώς επιλογή.

Ποια είναι η στιγμή που όλοι οι κόποι σας νιώθετε να ανταμείβονται;

Η ερμηνεία ενός έργου είναι πρακτικά η κορυφή του παγόβουνου καθώς η προετοιμασία είναι διαρκής και επίπονη. Η κάθε συναυλία είναι απλώς ένα στιγμιότυπο της όλης διαδικασίας. Η μεγαλύτερη χαρά έρχεται όταν νιώθω ότι δεν πρόδωσα το έργο.

Για ποια συνεργασία είστε υπερήφανη;

Για όλες! Νιώθω πολύ τυχερή γιατί μου έχει δοθεί η ευκαιρία να συνεργαστώ με Σπουδαίους καλλιτέχνες και εξαιρετικούς ανθρώπους, και αυτό είναι πλούτος μεγάλος.

Λάθη κάνατε; Πόσο αυστηρή είστε με τον εαυτό σας;

Τα λάθη είναι μέρος της διαδικασίας της μάθησης, και ως εκ τούτου είναι ευπρόσδεκτα. Εύχομαι σε όλη μου τη ζωή να κάνω λάθη γιατί αυτό σημαίνει πως θα βρίσκομαι εν κινήσει σε αναζήτηση νέων πραγμάτων. Η αναγνώριση και η αποδοχή των λαθών είναι διαδικασία καθοριστική για την εξέλιξη μας. Η επιτυχία άλλωστε είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς αποτυχιών.

Θα συμφωνούσατε ότι ο φιλανθρωπικός σκοπός μιας συναυλίας, συνάδει με την ουσία της τέχνης;

Υπό μια έννοια ναι. Ετυμολογικά η λέξη φιλανθρωπία, βλέπουμε πως αναφέρεται στην αγάπη για τον άνθρωπο· και η τέχνη είναι φιλάνθρωπη από τη φύση της, Ανήκει σε όλους και παρηγορεί όλες τις ψυχές.

Ποια θα ήταν η ευχή σας για το μέλλον της λόγιας μουσικής στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς;

Η μουσική αυτή αποτελεί την γλώσσα των συναισθημάτων και έχει τεράστια άξια από μόνη της, πανανθρώπινη και διαχρονική. Νομίζω ανεξάρτητα από το εάν την εκάστοτε εποχή οι άνθρωποι σκάβουν λιγότερο η περισσότερο σ’ αυτήν, εκείνη θα βρίσκεται πάντα εκεί όπως θα είναι πάντα εκεί οι κίονες του Παρθενώνα ή τα έργα του Σαίξπηρ. Η διαχρονικότητα αυτών των έργων παρά του ότι έχουν δημιουργηθεί σε μία άλλη εποχή, τα κάνει ικανά να μας μιλούν πάντα για το σήμερα, να βρίσκουμε μέσα τους τον εαυτό μας και να αφορούν πάντα το ταξίδι μας στην υπαρξιακή μας ταυτότητα.

 

INFO: Παρασκευή 20 Μαΐου 2022, 20:30/Μέγαρο Μουσικής Αθηνών/Αίθουσα Χ. Λαμπράκης/Περισσότερα εδώ