Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ: Από πού ξέρεις τον θρυλικό συνθέτη της σειράς-φαινόμενο

Εκτός από την προσφορά του στον παγκόσμιο κινηματογράφο και τη δια βίου καριέρα του στην παραγωγή όπερας και τη μεταφορά οπερατικών έργων στην οθόνη, ο σπουδαίος σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφιρέλι δημιούργησε επίσης μία από τις εμβληματικότερες τηλεοπτικές σειρές που έμεινε στην ιστορία.

Η μίνι τηλεοπτική σειρά “Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ” (1977) γνώρισε τεράστια επιτυχία αρχικά στην Ιταλία και κατόπιν όπου κι αν προβλήθηκε διεθνώς, κάνοντας τον πρωταγωνιστή Ρόμπερτ Πάουελ (Robert Powell) απόλυτα “ταυτόσημο” με τη φιγούρα του βιβλικού Ιησού για μια ολόκληρη γενιά.

Ρόμπερτ Πάουελ – Ο ιδανικός Ιησούς από τη Ναζαρέτ

Πάσχα χωρίς τον “Ιησού από τη Ναζαρέτ” δεν υπάρχει και για πολλά χρόνια οι ευσεβείς τηλεθεατές είχαν ταυτιστεί τόσο πολύ με τον Πάουελ και την ασκητική περσόνα του, ώστε θεωρούσαν ότι πραγματικά κάτι θεϊκό συνέβη στα γυρίσματα του Τζεφιρέλι. Ο Πάουελ καταδύθηκε στον ρόλο με τέτοια ακρίβεια, που τελικά τον καθόρισε.

Ο ρόλος θα μπορούσε να έχει πάει στον Ντάστιν Χόφμαν ή στον Αλ Πατσίνο, αλλά ευτυχώς ο Τζεφιρέλι στο δοκιμαστικό για τον Ιούδα τον Ισκαριώτη βρήκε τα δύο εκφραστικά υγρά μάτια του Ιησού που αναζητούσε. Και σε έναν ηθοποιό που το τηλεοπτικό κοινό δεν θα ταύτιζε με κανέναν προηγούμενο ρόλο.

Αν και ο βίος του Πάουελ ήταν μάλλον άσωτος και αυτό κέντρισε αρνητικά την περιέργεια του κίτρινου Τύπου, η επιλογή ενός ηθοποιού λιγότερου “φθαρμένου” ήταν ιδανική. Ο Πάουελ έκανε και πολλές ραδιοφωνικές αφηγήσεις και η φωνή του ήταν “δουλεμένη” και έτοιμη για τους συγκινητικούς μονολόγους του Ιησού που είχε σχεδιάσει ο Τζεφιρέλι.

Όπως αποδείχτηκε αυτός ήταν ο σημαντικότερος ρόλος της καριέρας του Πάουελ, ο οποίος δήλωσε σε συνέντευξη ότι το πρώτο πράγμα που έκανε μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων ήταν να κόψει κοντά τα μαλλιά του και να ξυριστεί. Στην ίδια συνέντευξη είχε πει:

“Όταν κλήθηκα να υποδυθώ τον Ιησού, ήμουν 31 ετών και ομολογώ ότι μέχρι τότε δεν είχα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη θρησκεία και καμία απολύτως γνώμη για τον Χριστό. Ύστερα από 9 μήνες γυρισμάτων σε επιβλητικά τοπία του Μαρόκου και της Τυνησίας, μπορώ να πω ότι πραγματικά πιστεύω στον Ιησού. 

Στη σκηνή της Σταύρωσης, ήμουν λίγο νευρικός, ίσως και από την εξάντληση που ένιωθα, ύστερα από τη δίαιτα 12 ημερών που είχα επιβάλλει στον εαυτό μου πριν από το γύρισμα, για να φαίνομαι όσο πιο ρεαλιστικός μπορούσα. Κάποια στιγμή κοιτάζοντας στον καθρέφτη αναγνώρισα στο είδωλό μου τον Ιησού. Μου φάνηκε ότι είδα την εικόνα που έχει ο καθένας από εμάς γι΄ αυτόν, όταν προσπαθούμε να τον φανταστούμε. Την εικόνα που έχω συγκρατήσει από παιδί. Πραγματικά ελπίζω στο μνημόσυνό μου, να με θυμούνται και να με αποκαλούν όλοι ως «τον άνθρωπο που υποδύθηκε τον Ιησού.”

Εκτός από τον Πάουελ στη σειρά πρωταγωνιστεί πλειάδα σπουδαίων ηθοποιών, μεταξύ των οποίων οι: Ολίβια Χάσεϊ, Έρνεστ Μποργκνάιν, Ροντ Στάιγκερ, Πίτερ Ουστίνοφ, Κλαούντια Καρντινάλε, Τζέιμς Μέισον, Αν Μπάνκροφτ, Κρίστοφερ Πλάμερ, Άντονι Κουίν, Λόρενς Ολίβιε κ.αλ., καθώς και ο δικός μας Γιώργος Βογιατζής στον ρόλο του Ιωσήφ.

Ο Πάπας ήθελε τον Τζεφιρέλι

Το εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα οφείλεται στην προσεγμένη φωτογραφία και στην σκηνογραφία, αλλά και στις τοποθεσίες των γυρισμάτων. Τα γυρίσματα στο Μαρόκο και την Τυνησία ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 1975 και ολοκληρώθηκαν τον Μάιο του 1976. Οι σκηνές των συναγωγών τραβήχτηκαν στο νησί Djerba, ενώ οι σκηνές της Ιερουσαλήμ τραβήχτηκαν στην πόλη της Τυνησίας “Μοναστήρι “(που μέχρι και σήμερα οι ξεναγοί πηγαίνουν εκεί γκρουπ για να τους δείξουν τα σημεία που περπάτησε ο Πάουελ-Ιησούς).

O θρυλικός παραγωγός Λιου Γκρέιντ (Lew Grade) – που είχε και την ιδέα για τη σειρά – ανέφερε στην αυτοβιογραφία του ότι του απέφερε καθαρό κέρδος 30 εκατομμύρια δολάρια.

Όταν ο Γκρέιντ έγινε δεκτός από τον Πάπα Παύλο ΣΤ’, μετά την επιτυχία της τηλεοπτικής ταινίας “Moses the Lawgiver” (Μωυσής ο Νομοθέτης) του 1974, με πρωταγωνιστή τον Μπαρτ Λάνκαστερ, στο τέλος της συνάντησης, ο Πάπας του είπε ότι ήλπιζε ότι το επόμενο έργο του θα αφορούσε τη ζωή του Ιησού.

Δύο εβδομάδες αργότερα, ενώ δειπνούσε με ένα στέλεχος της RAI, ο Γκρέιντ είχε βάλει ήδη μπρος τη σειρά με τον Φράνκο Τζεφιρέλι στο τιμόνι. Ο Πάπας επέμεινε ότι είτε αυτός θα έκανε τον Ιησού από τη Ναζαρέτ είτε κανένας άλλος.

Το μουσικό θέμα του “Ιησού από τη Ναζαρέτ” και ο πατέρας του Ζαν Μισέλ Ζαρ

Το μουσικό θέμα της σειράς ανέλαβε να συνθέσει περνώντας μέσα από σαράντα κύματα ο σπουδαίος Γάλλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας Μωρίς Ζαρ. Υπήρξε “ένας από τους γίγαντες της κινηματογραφικής μουσικής του 20ού αιώνα” και ήταν ο πατέρας του εξίσου διάσημου συνθέτη Ζαν-Μισέλ Ζαρ.

Η μουσική που δημιούργησε για τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, ειδικά το μουσικό θέμα της σταύρωσης, είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην ιστορία της μικρής και της μεγάλης οθόνης. Ζαρ και Τζεφιρέλι τα πήγαν αρκετά καλά, αν και ο πατέρας του Ζαν Μισέλ Ζαρ ήταν περισσότερο γνωστός για τις συνεργασίες και τη φιλία του με τον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λιν.

Ο Ζαρ συνέθεσε τη μουσική για όλες τις ταινίες του Λιν από τον “Λόρενς της Αραβίας” (1962) έως το “Πέρασμα στην Ινδία” (1984). Ήταν υποψήφιος για εννέα βραβεία Όσκαρ και κέρδισε τρία στην κατηγορία Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής [για τις ταινίες του Λιν “Λόρενς της Αραβίας”, “Doctor Zhivago” (1965) και “Πέρασμα στην Ινδία”].

“Δεν μπορώ να πω ότι δούλεψα ποτέ με έναν κακό σκηνοθέτη” είχε πει σε συνέντευξή του ο Ζαρ. “Ντέιβιντ Λιν, Σκλόντορφ, Βισκόντι, Τζον Χιούστον και Χίτσκοκ. Αυτό το είδος σκηνοθετών έχει πλέον εκλείψει”.

Ο Ζαρ συνέθεσε κυρίως για ορχήστρες, αλλά στράφηκε στην ηλεκτρονική σύνθεση τη δεκαετία του 1980. “Πριν γράψω το πρώτο ηλεκτρονικό score για την ταινία “Επικίνδυνα χρόνια” (The Year of Living Dangerously, με τον Μελ Γκίμπσον) κανείς δεν ήθελε να ακούσει για κάτι τέτοιο”.

Άλλες ηλεκτρονικές συνθέσεις του Ζαρ είναι για τις ταινίες “Ολέθρια σχέση”, “Επικίνδυνα χρόνια”, “Ο κατάσκοπος των δύο ηπείρων” και “Αδιέξοδο”.  Την ίδια στιγμή ο γιος του, ο Ζαν Μισέλ Ζαρ έγινε ένας σταρ της ηλεκτρονικής μουσικής. 

Σε μια σπάνια συνέντευξη του Μωρίς Ζαρ από τον οσκαρικό συνθέτη Αλεξάντρ Ντεσπλά, (για το CNN) ο συνθέτης του Ιησού από τη Ναζαρέτ είχε αναφέρει: “Ο Πικάσο είχε πει ‘Δεν ψάχνω, βρίσκω’. Εγώ συνεχώς ψάχνω, μελωδίες, ήχους κλπ. Με ρωτούν αν όταν γράφω τη μουσική για μια ταινία νιώθω ότι θα γίνει επιτυχία. Απαντάω ότι κυρίως με ενδιαφέρει να τελειώσω μέσα στη χρονική προθεσμία που συνήθως είναι πάρα πολύ στενή. Συχνά πρέπει να κάνεις τον Σούπερμαν”.

Ο Μωρίς Ζαρ πέθανε από καρκίνο στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας σε ηλικία 84 ετών.