Οι 5 φορές που η Eurovision “ξέχασε” πως είναι απολιτίκ

Σφοδρή κριτική δέχονται τις τελευταίες ώρες οι διοργανωτές της Eurovision, λόγω της συμμετοχής του Ισραήλ στον 68ο Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Τραγουδιού εν μέσω του πολέμου στη Γάζα.

Εκατομμύρια πολίτες σε όλον τον κόσμο με αναρτήσεις τους στα social media έχουν καταδικάσει την “δήθεν απολιτίκ” θέση του διαγωνισμού, που από τη μία επιτρέπει στο Ισραήλ να συμμετάσχει παρά τις αδιάκοπες στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγει στην Παλαιστίνη, οι οποίες, μέχρι στιγμής, έχουν κοστίσει τη ζωή σε πάνω από 34.000 πολίτες και από την άλλη απαγορεύει και λογοκρίνει όσους από τους συμμετέχοντες φέρουν το εν λόγω θέμα στο προσκήνιο.

Όπως έγινε με τον Eric Saade, ο οποίος εμφανίστηκε στο opening act του Α’ Ημιτελικού φορώντας την παλαιστινιακή keffiyeh και στη συνέχεια “εξαφανίστηκε” από τα social media της διοργάνωσης. Αντίστοιχη λογοκρισία κατήγγειλε σε συνέντευξή του το Bambie Thug, που εκπροσωπεί την Ιρλανδία, τονίζοντας πως ενώ είχε γράψει στο πόδι και στο πρόσωπό του συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης, αναγκάστηκε να τα αλλάξει με εντολή της EBU.

 

 

Η EBU τονίζει διαρκώς από την πλευρά της πως πρόκειται για μια μουσική εκδήλωση με σαφή “μη πολιτικό χαρακτήρα”.

Είναι, όμως, έτσι; Ας θυμηθούμε πέντε φορές, όπου η σκηνή της Eurovision φιλοξένησε ηχηρά πολιτικά μηνύματα.

5 φορές που η Eurovision “πήρε θέση”

1. Αποκλεισμός της Γιουγκοσλαβίας, λόγω Σαράγεβου

Στις 6 Απριλίου 1992, το Σαράγεβο – η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλης της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και η de jure πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας σήμερα- δέχτηκε ανελέητη επίθεση από δυνάμεις του Γιουγκοσλαβικού Στρατού και στη συνέχεια και από τον νεοσύστατο Σερβο-βοσνιακό στρατό, μέχρι και τον Οκτώβριο του 1995.

Τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, πάνω από 56.000 τραυματίστηκαν, χιλιάδες αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν ενώ η πόλη υπέστη ανυπολόγιστες καταστροφές. Και αν με αυτές τις περιγραφές σας έρχεται στο μυαλό η ισραηλινή επίθεση στη Γάζα, δεν έχετε άδικο, μιας και πρόκειται για αρκετά παρόμοιες καταστάσεις – τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ανθρωπιστική καταστροφή-.

Τότε, το 1992, απαγορεύτηκε στη Γιουγκοσλαβία να συμμετάσχει στον διαγωνισμό μέχρι το 2001, λόγω των κυρώσεων του ΟΗΕ.

“Αυτή είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια χώρα να αποκλείεται από τον διαγωνισμό. Η Γιουγκοσλαβία αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό λίγο μετά τον διαγωνισμό του 1992 λόγω της πολιορκίας του Σαράγεβο. Επιβάλλονται κυρώσεις του ΟΗΕ κατά της Γιουγκοσλαβίας και η Βοσνία μπορεί να συμμετάσχει στον διαγωνισμό, αλλά η Γιουγκοσλαβία όχι. Παρόλο που η Βοσνία δεν συμμετέχει με κάποιο τραγούδι, της δίνεται η δυνατότητα να ψηφίσει στον διαγωνισμό [και] να καλέσει στον διαγωνισμό ενώ βρίσκεται υπό πολιορκία”  περιγράφει η Tess Megginson, υποψήφια διδακτόρισσα ευρωπαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, Chapel Hill στο Vox.

“Η τηλεφωνική γραμμή αρχικά αποσυνδέεται και πέφτει νεκρή. Και επικρατεί αυτή η σιωπή στο κοινό. Σύντομα καταφέρνουν να επανασυνδεθούν, και το κοινό χειροκροτεί δυνατά και ζητωκραυγάζει καθώς είναι σε θέση να δώσει τους πόντους του για τον διαγωνισμό. Είναι μια πραγματικά όμορφη στιγμή αλληλεγγύης για τους ανθρώπους που βρίσκονταν σε πόλεμο. Και είναι κάτι που, παρόλο που είναι μια πολύ πολιτική στιγμή, είναι μια πολύ όμορφη στιγμή στην ιστορία του διαγωνισμού“, προσθέτει.

2. Όταν η Ελλάδα μποϊκόταρε τη Eurovision

“Τα μποϊκοτάζ στη Eurovision είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο και ο ίδιος ο διαγωνισμός, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1970” σημειώνει η κ. Megginson. “Tο 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο και η Ελλάδα έκανε μποϊκοτάζ τον διαγωνισμό“, προσθέτει, καθώς την επόμενη χρονιά (1975) δεν συμμετείχε στον διαγωνισμό.

“Το 1976, η Ελλάδα υποβάλλει ένα τραγούδι που είναι αντιπολεμικό και αναφέρεται ξεκάθαρα στην παρουσία των τουρκικών δυνάμεων στην Κύπρο, και η Τουρκία μποϊκοτάρει με τη σειρά της τον διαγωνισμό. Αυτό, μπορούμε να πούμε πως είναι το πρώτο παράδειγμα από τα μεγάλα μποϊκοτάζ του διαγωνισμού” προσθέτει. Η Megginson αναφέρεται στη συμμετοχή της Μαρίζας Κως στη Eurovision, με το τραγούδι “Παναγιά μου, Παναγιά μου” με το οποίο έλαβε τη 13η θέση. 

 

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της ΕΡΤ, ο Μάνος Χατζιδάκις επικοινώνησε με τη Μαρίζα Κωχ την άνοιξη του 1976 ζητώντας της να ετοιμάσει ένα τραγούδι διαμαρτυρίας για την Κύπρο για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Eurovision. Η ίδια βασίστηκε στο ηπειρώτικο δημοτικό τραγούδι-μοιρολόι ‘‘Παναγιά μου, Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου’‘. Το τραγούδι που ετοίμασε με τον Μιχάλη Φωτιάδη και η συμμετοχή της στο διαγωνισμό αποτέλεσε αφορμή για να διαδηλώσουν οι Τούρκοι του εξωτερικού στη Χάγη τη βραδιά του τελικού εναντίον της ελληνικής συμμετοχής.

Όπως αναφέρεται, η σπουδαία Ελληνίδα ερμηνεύτρια δέχτηκε απειλές για τη ζωή της ενώ μέσα στο μέγαρο υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής. Η Μαρίζα Κως υπέγραψε ότι με δική της ευθύνη θα τραγουδήσει, μιας και οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης δεν μπορούσαν να εγγυηθούν για την ασφάλειά της. Παρά τις απειλές και τους κινδύνους, ερμήνευσε το τραγούδι ”Παναγιά μου, Παναγιά μου” που αν και δεν έλαβε θέση στην πρώτη δεκάδα του διαγωνισμού, έτυχε θερμής υποδοχής από τους κριτικούς του εξωτερικού ως ένα εξαίρετο δείγμα σύγχρονα διασκευασμένης παραδοσιακής μουσικής.

3. Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν

Οι δύο “αιώνιοι εχθροί”, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, έχουν επίσης απασχολήσει πολλές φορές τη Eurovision.

Το 2015, η Αρμενία “χρησιμοποίησε” τη Eurovision, για να αποτίσει φόρο τιμής στους τουλάχιστον 1,5 εκατομμύρια Αρμένιους που, πριν 100 χρόνια, το 1915, σφαγιάστηκαν από τους Οθωμανούς. ΄Ένα γεγονός που έχει αναγνωριστεί από πολλά ευρωπαϊκά κράτη, εκτός της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν, ως “η γενοκτονία των Αρμένιων”.

Το 2015, λοιπόν, η Αρμενία συμμετείχε στον διαγωνισμό με το συγκρότημα Genealogy και το τραγούδι τους “Face the Shadow”, το οποίο καλούσε τη διεθνή κοινότητα να “μην αρνείται τα δεινά του αρμένικου πληθυσμού”.

4. Όταν η EBU ζήτησε να αλλάξουν στίχοι που επέκριναν τον Πούτιν

Το 2009, η προγραμματισμένη συμμετοχή της Γεωργίας στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό στη Μόσχα προκάλεσε έντονη διαμάχη.

Πιο αναλυτικά, μετά τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, ο Stephane και η 3G επιλέχθηκαν να εκπροσωπήσουν τη Γεωργία με το τραγούδι “We Don’t Wanna Put In”, κάνοντας σαφείς αναφορές στον Ρώσο πρόεδρο. Ωστόσο, η EBU εξέφρασε αντιρρήσεις για τους στίχους, καθώς φαινόταν ότι επικρίνουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Τα αιτήματα της EBU για την αλλαγή των στίχων του τραγουδιού απορρίφθηκαν από το συγκρότημα και ο γεωργιανός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός GPB αποσύρθηκε από τη διοργάνωση.

5. Αποκλεισμός της Ρωσίας το 2022

Φυσικά, από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει ο πρόσφατος επ’ αόριστο αποκλεισμός της Ρωσίας, το 2022, από τον ευρωπαϊκό μουσικό διαγωνισμό, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

“Το Εκτελεστικό Συμβούλιο της EBU έλαβε την απόφαση μετά από σύσταση του διοικητικού οργάνου της Eurovision νωρίτερα σήμερα. Η απόφαση έγινε με βάση τους κανόνες της εκδήλωσης και τις αξίες της EBU. Η απόφαση αντικατοπτρίζει την ανησυχία ότι, υπό το φως της άνευ προηγουμένου κρίσης στην Ουκρανία, η ρωσική συμμετοχή θα δυσφημούσε τον φετινό διαγωνισμό.

Παραμένουμε αφοσιωμένοι στην προστασία των αξιών ενός πολιτιστικού διαγωνισμού που προωθεί τη διεθνή σύμπραξη, φέρνει κοντά το κοινό, γιορτάζει τη διαφορετικότητα μέσω της μουσικής και ενώνει την Ευρώπη σε μια σκηνή”, ανέφερε στην επίσημη ανακοίνωσή της η EBU.

Την ίδια χρονιά νικήτρια χώρα του διαγωνισμού αναδείχθηκε η Ουκρανία, με χιλιάδες πολίτες ανά τον κόσμο να σχολιάζουν πως κέρδισε, με όχι και τόσο αξιοκρατικά κριτήρια, αλλά ως ένδειξη αλληλεγγύης λόγω πολέμου.

Αντί επιλόγου, να παραθέσουμε ένα όχι και τόσο “fun fact” σχετικά με την συμμετοχή του Ισραήλ στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό.

Όπως σημειώνει η Tess Megginson μιλώντας στο Vox, το Ισραήλ ήταν η πρώτη μη Ευρωπαϊκή χώρα που έλαβε μέρος στη Eurovision. Κατάφερε να αναδειχθεί νικήτρια 4 φορές και 3 φορές φιλοξένησε τον διαγωνισμό.

“Μία από αυτές τις φορές, το 1978, κέρδισε τον διαγωνισμό, αλλά η Ιορδανία, η οποία ήταν μέλος της EBU αν και δεν συμμετείχε στον διαγωνισμό, επέλεξε να μην προβάλλει τη συμμετοχή του Ισραήλ. Μάλιστα, όταν κατά τη διάρκεια της βραδιάς έγινε πια σαφές ότι το Ισραήλ πρόκειται να κερδίσει, η ιορδανική τηλεόραση διέκοψε τη ζωντανή μετάδοση και ανακοίνωσε ως νικητή το Βέλγιο”, περιέγραψε. “Οι Ιορδανοί έμαθαν την αλήθεια με την έλευση του internet και της Wikipedia”, σημείωσε χαριτολογώντας.