Όταν η ποίηση του Βέλτσου συνομιλεί με τα κείμενα του Βελεστινλή, ο έρωτας “επαναστατεί”

«Το “Σχολείον των ντελικάτων εραστών” ζητά έναν ντελικάτο αναγνώστη» είναι ο τίτλος της νέας παραγωγής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η οποία συνδυάζει κείμενα του Ρήγα Βελεστινλή, «διαβασμένα» από την ποίηση του Γιώργου Βέλτσου, με τον μουσικό αναστοχασμό του Γιώργου Χατζημιχελάκη (μουσική σύνθεση, προηχογραφημένο υλικό). Πρόκειται για ένα πρωτότυπο έργο λόγου και μουσικής που παρουσιάζεται την Τρίτη 12 Οκτωβρίου στις 8:30 το βράδυ στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος. Η αρχική ιδέα ανήκει στον Βασίλη Παπαβασιλείου (κοντραμπάσο, αυτοσχεδιασμοί). Η σκηνοθετική επιμέλεια είναι της Μάνιας Παπαδημητρίου, ενώ τα βίντεο δημιούργησε η Violet Louise. Επιστημονική σύμβουλος, η Όλγα Κατσιαρδή-Hering, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Λαμβάνουν μέρος οι ηθοποιοί Μυρτώ Ρήγου και Κώστας Βασαρδάνης καθώς και οι μουσικοί Σπύρος Κοντός (όμποε), Αγγελίνα Τκάτσεβα (τσίμπελ) και Βασίλης Παπαβασιλείου.

Το «Σχολείον των ντελικάτων εραστών» ζητά έναν ντελικάτο αναγνώστη

Παρότι το Σχολείον σε πρώτη ανάγνωση δεν συνδέεται με το εθνεγερτικό έργο του Ρήγα, ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει την συνεισφορά του στην προσπάθεια της κοινωνικής αναμόρφωσης των Ελλήνων στο πλαίσιο του Διαφωτισμού; Ποιος σήμερα, 230 χρόνια από την έκδοσή του στην Βιέννη, θα αμφέβαλλε πως η «ερωτική ύλη» που επέλεξε, «δια γύμνασιν της φιλοπονίας του», όπως γράφει στο προλογικό «προς τους αναγνώστας» σημείωμά του, δεν είναι την ίδια στιγμή παιδαγωγός της Ελευθερίας και «ηθικόν βιβλίον», όπως ο Ρήγας χαρακτηρίζει το Σχολείον στον υπότιτλο του βιβλίου;

Αυτό το τολμηρότατο «εκ της γαλλικής διαλέκτου» έργο συνδέει εμμέσως τον έρωτα με την επανάσταση, με τρόπο μάλιστα προδρομικό για τα «ρεύματα» στο β΄ μισό του 20ού αιώνα. Αυτές οι «τραγανιστές βουκίτσες», όπως χαρακτηρίζει σκωπτικά τις γυναίκες, δεν αναφέρονται άραγε στην Μαριάννα, το ημίγυμνο σύμβολο της Ελευθερίας, που οι νεότεροι Γάλλοι το αναπαράστησαν με τη μορφή της Μπριζίτ Μπαρντό; Άλλωστε το πασίγνωστο έργο του Ντελακρουά βρήκε και αυτό, σε παραλλαγή, την ιδιοτυπία του σε αντίστοιχο κλιπ με την γαλλίδα σταρ.

Ποιος αμφέβαλλε άλλωστε, πως «η έφιππη αμαζόνα» και ο «ημίγυμνος διώκτης της, ροπαλοφόρος Ηρακλής», στην προμετωπίδα που ο Ρήγας επέλεξε για να κοσμήσει την Χάρτα του, δεν αναφέρεται στην «θηλυμανία» (επιθυμία για το θήλυ) που, ενώ ο Ρήγας την απέδιδε στον Σουλτάνο, θα μπορούσε να ισχύει ως σεξουαλική συνδήλωση στις αναπαραστάσεις των δύο φύλων ως τις μέρες μας;

Το νεάνισμα αυτό του Ρήγα –μέρος παραταύτα του εθνικού του έργου– όπου έξι ιστορίες ανδρών και γυναικών εξελίσσονται αισθησιακά, ανασκευάζει ο Γ. Βέλτσος σε έναν διάλογο του άνδρα και της γυναίκας, που ενοφθαλμίζεται στο Σχολείον των ντελικάτων εραστών με μια χειρονομία άμεσης αναφοράς στον Ρήγα, ο οποίος μεταφράζει και παραφράζει τις Contemporaines mêlées του Ρεστίφ ντε λα Μπρετόν. Ο Βέλτσος, με τον δικό του θεατρικό διάλογο, θέλησε να ακολουθήσει το παιδαγωγικό πρόγραμμα του Ρήγα, δείχνοντας τη σύγκρουση μεταξύ του αισθήματος και των θεσμών, όπως ο Βελεστινλής στους Ντελικάτους εραστές.

Γράφτηκε πως το Σχολείον μπορεί να θεωρηθεί «ως το ριζοσπαστικότερο έργο του Ρήγα», γιατί επιδιώκει την απελευθέρωση του συναισθήματος από την καταπίεση των κοινωνικών συμβάσεων μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας και έτσι, αναγγέλλει διά της διαμαρτυρίας αυτής τη νέα ηθική. Αυτή την ηθική άλλωστε προσδίδει στα δύο αντικατοπτριζόμενα λογοτεχνικά έργα η μουσική.

Δεν είναι τυχαίο ότι η αρχική ιδέα για έναν διάλογο της μουσικής με το Σχολείον του Ρήγα ήταν του κοντραμπασίστα Βασίλη Παπαβασιλείου που τη μοιράστηκε με τον συνθέτη Γ. Χατζημιχελάκη. Συμφώνησαν εξαρχής ότι η μορφή και το έργο του Ρήγα επιτάσσουν η μουσική να μην ενδώσει σε επιφανειακές μουσικολογικού ενδιαφέροντος καταθέσεις ή σε διά ανακρούσεων και υποκρούσεων υπομνήσεις που θα σκηνογραφούσαν ηχητικώς την εποχή του. Αντιθέτως, ως ηθική στάση, η μουσική οφείλει να καταθέσει την προίκα που έχει απ’ τους θεούς: την αφαίρεση, η οποία, ως ζητούμενο της αρτιότητας, είναι η δική της διαχρονική διακήρυξη της Ελευθερίας, ανάλογη με τη ρήση του Ρήγα στο Φυσικής απάνθισμα «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Ο «ντελικάτος αναγνώστης», τον οποίο αναδημιουργεί η ποιητική ματιά του Βέλτσου, είναι αυτός που καλείται διά της ακροάσεως να προεκτείνει, να νοηματοδοτήσει όσα η τέχνη του συνθέτη και η ερμηνευτική ευαισθησία των μουσικών προκαλέσουν. Συνθέσεις στοχαστικές, προηχογραφημένα ηχητικά τοπία, μουσικά πεδία δράσης, παραμετροποιημένος αλλά και ελεύθερος αυτοσχεδιασμός αποτελούν, σε συνδυασμό με τον ρυθμό του θεατρικού λόγου, τα ένηχα εναύσματα μιας μετά-ανάγνωσης όπου μουσική και ποίηση συνεπιδρούν ολιστικά.

Συντελεστές: αρχική ιδέα | Βασίλης Παπαβασιλείου/κείμενα | Γιώργος Βέλτσος/μουσική σύνθεση, προηχογραφημένο υλικό | Γιώργος Χατζημιχελάκης/σκηνοθετική επιμέλεια | Μάνια Παπαδημητρίου/βίντεο | Violet Louise/επιστημονική σύμβουλος | Όλγα Κατσιαρδή-Hering/Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού ΕΚΠΑ/Μυρτώ Ρήγου, Κώστας Βασαρδάνης | ηθοποιοί/Σπύρος Κοντός | όμποε/Αγγελίνα Τκάτσεβα | τσίμπελ (συμμετοχή σε προηχογραφημένο υλικό)/Βασίλης Παπαβασιλείου | κοντραμπάσο, αυτοσχεδιασμοί/

Ιnfo: Τρίτη 12 Οκτωβρίου | 20:30/ Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος/ Τιμές εισιτηρίων: 10 € (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι) ● 15 € ● 20 €/ Διάρκεια: 80 λεπτά περίπου

Θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής προστασίας. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://www.megaron.gr/metra-prolipsis-kata-tou-covid-19-sto-megaro-mousikis-athinon/

Eισιτήρια: 210 72 82 333, megaron.gr και σε όλα τα καταστήματα