Τιμόθεος Γαβριηλίδης – Πέτριν: Ο Δον Κιχώτης του Στράους είναι προάγγελος της κινηματογραφικής μουσικής

Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους Έλληνες μουσικούς της νέας γενιάς. Ο τσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν, έκλεισε φέτος μόλις τα 30 του χρόνια και έχει πετύχει ήδη μια αξιοζήλευτη καριέρα: Απόφοιτος του διαπρεπούς αμερικανικού Ινστιτούτου Κέρτις –μια σχολή με ρίζες που φτάνουν στα χρόνια του Ραχμάνινοφ, του Χάιφετς, του Μπέρνσταϊν και πολλών άλλων θρύλων μετέπειτα – εδώ και λίγο καιρό είναι Κορυφαίος στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ), κι ένας από τους νεότερους μουσικούς της. Αναμφίβολα αποτελεί ένα από τα μουσικά ταλέντα που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια.

Την ερχόμενη Παρασκευή 8 Μαρτίου, είναι σολίστ στον ευφάνταστο Δον Κιχώτη του Ρίχαρντ Στράους μαζί με τον Κορυφαίο στις βιόλες της ΚΟΑ, Ηλία Λιβιεράτο.

Λίγες μέρες πριν τη συναυλία, ο Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν μιλά στο NEWS 24/7 για τον νέο του ρόλο στην Ορχήστρα, τον ήρωα του Θερβάντες και την αχαρτογράφητη περιοχή της ζωντανής ερμηνείας:

Ερμηνεύετε το σόλο βιολοντσέλο στο συμφωνικό ποίημα του Ρίχαρντ Στράους, Δον Κιχώτης. Θεωρείτε ότι το προγραμματικό περιεχόμενο της σύνθεσης λειτουργεί περιοριστικά η δημιουργικά για την ερμηνεία σας;

«Στο συγκεκριμένο συμφωνικό ποίημα, το βιολοντσέλο είναι ο Δον Κιχώτης. Είναι αυτή η ανθρώπινη, περίπλοκη, τραγική φιγούρα και φωνή που όλοι κρύβουμε βαθιά μέσα μας και προσπαθούμε να ξεφορτωθούμε.

Μέσω του Δον Κιχώτη, ο Θερβάντες κι ο Στράους μας υπενθυμίζουν ότι τα πάθη μας, οι εμμονές μας, οι αδυναμίες μας, είναι αυτά που μας χαρακτηρίζουν ως ανθρώπους και ως εκ τούτου δίνουν νόημα και ουσία στο είναι μας. Η αδυναμία είναι δύναμη, θα πει ένας ρομαντικός. Κι εγώ θα πω: Επιτέλους! Μπορώ να εκφραστώ ελεύθερα στη σκηνή. Το έργο αυτό είναι σκέτη δημιουργία.»

Πώς μετατρέπονται οι αφηρημένοι ήχοι της μουσικής σε συγκεκριμένα συναισθήματα ή καταστάσεις που περιγράφονται σε ένα συμφωνικό ποίημα;

«Στον Δον Κιχώτη οι ήχοι δεν είναι καθόλου αφηρημένοι. Το αντίθετο θα έλεγα. Ο Στράους, ως ο μέγιστος ενορχηστρωτής της εποχής του, χρησιμοποιεί τεχνικές σύνθεσης που περιγράφουν με πολύ μεγάλη ακρίβεια την αδιανόητη πλοκή και τις ξέφρενες εικόνες του μυθιστορήματος. Η είσοδος του Δον Κιχώτη από το τσέλο παρουσιάζεται με ρυθμούς επίμονους και αυτο-επιβεβαιωτικούς, ενώ οι γεμάτες απλότητα μελωδίες της σόλο βιόλας περιγράφουν την αθώα και συχνά σαρκαστική διάθεση του Σάντσο Πάνθα. Η επίθεση του Δον Κιχώτη στον αντίπαλο στρατό (που στη πραγματικότητα είναι ένα κοπάδι με πρόβατα) σημαίνεται με διαφωνίες στα χάλκινα πνευστά, ενώ τα κρουστά φέρνουν τη καταιγίδα και τους κεραυνούς. Το έργο αυτό είναι ένας προάγγελος της κινηματογραφικής μουσικής.»

Πώς θα περιγράφετε τον Δον Κιχώτη όπως τον απέδωσε ο Ρίχαρντ Στράους;

«Κατά τη γνώμη μου υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στην απεικόνιση του Δον Κιχώτη στο μυθιστόρημα και τη μουσική του απόδοση στο συμφωνικό ποίημα. Στο μυθιστόρημα ο Θερβάντες διατηρεί μια καθαρά αφηγηματική προσέγγιση όπου είμαστε όλοι παρατηρητές, θαρρώ να πω, σε ένα κωμικο-τραγικό θέατρο του παραλόγου. Ο Στράους όμως μας αναγκάζει να διεισδύσουμε στη ταραγμένη προσωπικότητα του Δον Κιχώτη μέσω της δύναμης του ήχου. Τον παρουσιάζει ως έναν ήρωα παρεξηγημένο, πολυσύνθετο, φιλοσοφημένο, ερωτευμένο, αδύναμο απέναντι στις ίδιες του τις αδυναμίες.»

Έχετε ελληνική και ρωσική καταγωγή, ενώ σπουδάσατε στις ΗΠΑ. Πώς έδρασαν μέσα σας αυτά τα διαφορετικά ερεθίσματα;

«Επηρεάστηκα αρκετά και από τις τρεις κουλτούρες. Κάθε μια από αυτές μου έδωσε αρκετά θετικά στοιχεία και “εργαλεία” τα οποία χρησιμοποιώ καθημερινά σε διάφορες καταστάσεις. Η ανάμειξη των τριών αυτών συστατικών σίγουρα δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να ακολουθήσω μια σταθερή καλλιτεχνική πορεία, γεμάτη εναύσματα και εμπνεύσεις. Υπάρχουν και δύσκολες στιγμές όμως. Εύκολα μπορεί κανείς να με παρεξηγήσει και συχνά νιώθω ότι δεν ανήκω εξ ολοκλήρου σε έναν τόπο ή σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό σύνολο.»

Τον τελευταίο χρόνο, είστε Κορυφαίος Α’ στα βιολοντσέλα της ΚΟΑ. Ποιες είναι οι σημαντικότερες εμπειρίες που αποκομίζετε ως κορυφαίος μουσικός ορχήστρας;

«Τους τελευταίους μήνες μαθαίνω ότι είναι μια τέχνη το να μπορείς δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό καθημερινά μέσα σε ένα σύνολο ανθρώπων, όπου η κάθε παράκληση προς την ομάδα σου και η κάθε σου κίνηση μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Αυτή είναι για μένα και η πιο σημαντική εμπειρία, το να μαθαίνω την τέχνη αυτή.»

Έχοντας διακριθεί διεθνώς θεωρείτε ότι η συμμετοχή σας σε μια Ορχήστρα λειτουργεί σε βάρος μιας σολιστικής καριέρας ή την εμπλουτίζει;

«Μέχρι στιγμής μπορώ και συνδυάζω και τους δύο κόσμους με αρκετή άνεση. Η μόνη πρόκληση είναι η προετοιμασία μου για όλες αυτές τις υποχρεώσεις, καθώς η διαδικασία μελέτης διαφέρει αρκετά, ανάλογα με το ρεπερτόριο στο οποίο επικεντρώνομαι. Μπορώ να πω ότι τα νέα μου καθήκοντα στην ορχήστρα έχουν συμβάλλει θετικά στη καλλιτεχνική μου δραστηριότητά. Βλέπω τη μουσική δημιουργία μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα.»

Από το 2023 είστε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Samos Young Artists Festival. Πως αντιλαμβάνεστε την ευθύνη μιας τέτοιας θέσης; Ποιο είναι το όραμά σας για τον θεσμό;

«Το SYAF έχει πλέον αναδειχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ μουσικής στη χώρα, παρουσιάζοντας πάντα μερικούς από τους κορυφαίους νέους μουσικούς παγκοσμίως, Έλληνες και ξένους. Ένας από τους στόχους του φεστιβάλ είναι η παρουσίαση συναυλιών κορυφαίου επιπέδου και η δημιουργία ενός χώρου όπου η καλλιτεχνική διάδραση και έκφραση μπορεί να λειτουργήσει ως φάρος έμπνευσης για όλους τους νέους στη χώρα μας, προς τους οποίους έχω ένα μεγάλο αίσθημα ευθύνης. Το όραμά μου για τον θεσμό είναι να συνεχίσουμε προς αυτή τη κατεύθυνση, δηλαδή να υποστηρίζουμε τον χώρο αυτό όπου νέοι μουσικοί από όλο τον κόσμο μπορούν να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο και να δημιουργούν καλλιτεχνικούς δεσμούς που θα έχουν διάρκεια στον χρόνο.»

Συμμετέχετε επίσης μεταξύ άλλων στο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων. Οι ερμηνείες έργων από μικρότερα σχήματα επιτρέπουν μια αμεσότητα η οποία νιώθετε σας εξελίσσει ως ερμηνευτή;

«Η μουσική δωματίου για μένα αποτελεί ιδανικό μέσο ενεργειακής σύμπτυξης. Η επικοινωνία πάνω στη σκηνή αλλά και μεταξύ σκηνής και ακροατηρίου είναι πάντα άκρως απρόβλεπτη και ιδιαίτερα έντονη. Τα πάντα μπορούν να συμβούν. Πιστεύω ότι η μεγαλύτερη εξέλιξη ενός καλλιτέχνη είναι η προσπάθεια προσανατολισμού πάνω σε μια τόσο αχαρτογράφητη περιοχή, όπως αυτή της ζωντανής ερμηνείας.»

Υπάρχει κάποιος συνθέτης που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεστε το βιολοντσέλο;

«Ο Ζόλταν Κόνταϊ, του οποίου η σονάτα για σόλο τσέλο είναι ένα από τα αριστουργήματα του 20ου αιώνα. Σε αυτό το έργο το τσέλο δεν υφίσταται πια. Μεταμορφώνεται σε κάτι διαφορετικό, υπερβατικό.»

Θεωρείτε ότι ένας ολοκληρωμένος μουσικός θα πρέπει να έχει γνώσεις και πάνω σε άλλες τέχνες πέραν της μουσικής;

«Το “πρέπει” είναι μια άσχημη και άβολη λέξη. Ένας μουσικός μπορεί να είναι περίεργος για τη ζωή και οι τέχνες αποτελούν ένα μικρό κομμάτι αυτής.»

Πιστεύετε ότι αν δεν είχατε μεγαλώσει σε μια μουσική οικογένεια, ενδεχομένως να μην είχατε ανακαλύψει ποτέ τη μουσική;

«Ναι, πιστεύω ότι υπό διαφορετικές συνθήκες, σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, δύσκολα θα ανακάλυπτα την κλίση μου προς τη μουσική και τις τέχνες γενικότερα, πράγμα λυπηρό. Είναι σημαντικό όμως να το αναγνωρίζουμε αυτό και να συνεισφέρουμε δραστικά στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας με κάθε δυνατό τρόπο. Ο κόσμος πλέον δεν έχει χρόνο και χώρο να ακολουθεί τις τέχνες. Το έργο μας είναι δύσκολο.»

Υπάρχουν πιστεύετε προσωπικά χαρακτηριστικά που μπορεί να λειτουργήσουν ευνοϊκά στην ενασχόληση με τη μουσική;

«Η υπομονή, η αυτογνωσία, η περιέργεια, η εμπάθεια, η ευαισθησία και η προθυμία για έρωτα φυσικά.»