Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ: Η ιστορία πίσω από το τραγούδι - σύμβολο του Θεοδωράκη

Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη είναι το "Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ" που αποτελεί απόσπασμα από το "Άξιον Εστί". Η γνωριμία με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τα λόγια του Οδυσσέα Ελύτη.

NEWSROOM
02 Σεπτεμβρίου 2021 15:56

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών το πρωί της Πέμπτης (02/09) ο σπουδαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, αφήνοντας πίσω του τραγούδια που άφησαν ιστορία.

Ένα από αυτά είναι και το “Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ”, που αποτελεί απόσπασμα από το ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη “Άξιον Εστί”, το οποίο γράφτηκε το 1959.

Μελοποιήθηκε λίγα χρόνια αργότερα, το 1964, από τον Μίκη Θεοδωράκη. Συγκεκριμένα, η μελοποίηση έγινε στην Αθήνα και στο Παρίσι, με τον μουσικοσυνθέτη να την ξεκινά το 1960 και να την ολοκληρώνει τρία χρόνια αργότερα, το1963. Κυκλοφόρησε το 1964.

Πρόκειται για ένα τραγούδι-σύμβολο με τις αξίες της ελευθερίας, της αγάπης και της ειρήνης. Χιλιοτραγουδήθηκε από τον ελληνικό λαό, καθώς συνδέθηκε με την περίοδο της δικτατορίας και τους αγώνες των φοιτητών για ελευθερία και δημοκρατία.

Η ανάθεση στον Γρηγόρη Μπιθικώτση

Ο Μίκης Θεοδωράκης ανέθεσε την ερμηνεία του τραγουδιού στον Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο οποίος σκεφτόταν να αρνηθεί, ωστόσο μετά δέχτηκε. Όπως έχει αφηγηθεί ο ίδιος:

“Παίρνω τηλέφωνο τον Μίκη και του λέω: νομίζω πρέπει να μ’ ακούσεις. Πήγα σπίτι του και του είπα δύο καλά και τα άλλα τσάτρα πάτρα. Ήταν τα πέντε τραγούδια του Άξιον Εστί: Ένα το χελιδόνι, Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, Της αγάπης αίματα, Ανοίγω το στόμα μου και Με το λύχνο του άστρου. Ε, μετά από αυτά πια κατάλαβα ότι κάτι γίνεται, ότι αυτά τα πράγματα κάπου μπαίνουνε, κάπου πάμε, κάτι αλλάζει…Κάτι θα μείνει”.

Η γνωριμία τους

Ο Γρηγόρης Μπθικώτσης, έχει περιγράψει στην αυτοβιογραφία του “Εγώ, ο σερ” (εκδόσεις Κοχλίας), την γνωριμία του με τον Μίκη Θεοδωράκη, γράφοντας:

“Μια ημέρα που το κάναμε πρόβα με την ορχήστρα μου το τραγούδι αυτό και κάπου ήθελε ένα ακόρντο. Τους είπα ‘’εδώ φα’’. Και πετάγεται ένα παιδί που ήταν ξαπλωμένο με ένα βιβλίο στο χέρι και λέει: το ‘’φα πάει καλύτερα’’. Και τον ρωτάω ‘’τι δουλειά κάνεις εσύ ρε φίλε, με τι ασχολείσαι;’’. Και μου απαντά ‘’σπουδάζω μουσική’’. Αυτό το παιδί ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης. Ήταν η πρώτη μας συνάντηση και επαφή στη Μακρόνησο. Πού να φανταζόμουν, εκείνη τη στιγμή, τι ρόλο θα έπαιζε στη ζωή μου, στη μουσική της Ελλάδας, αλλά και στην παγκόσμια μουσική σκηνή αυτό το παλικάρι, που το είδα μ’ ένα βιβλίο στα χέρια, ξαπλωμένο να διαβάζει”.

Πώς γεννήθηκε το “Άξιον Εστί”

Όπως είχε αναφέρει ο Ελύτης σε συνέντευξη του για το “Άξιον Εστί”:

“Η παραμονή μου στην Ευρώπη με έκανε να βλέπω πιο καθαρά το δράμα του τόπου μας. Εκεί αναπηδούσε πιο ανάγλυφο το άδικο που κατάτρεχε τον ποιητή. Σιγά-σιγά αυτά τα δύο ταυτίστηκαν μέσα μου. Το επαναλαμβάνω, μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά έβλεπα καθαρά ότι η μοίρα της Ελλάδας ανάμεσα στα άλλα έθνη ήταν ότι και η μοίρα του ποιητή ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους – και βέβαια εννοώ τους ανθρώπους του χρήματος και της εξουσίας. Αυτό ήταν ο πρώτος σπινθήρας, ήταν το πρώτο εύρημα. Και η ανάγκη που ένιωθα για μια δέηση, μου ‘δωσε ένα δεύτερο εύρημα. Να δώσω, δηλαδή, σ’ αυτή τη διαμαρτυρία μου για το άδικο τη μορφή μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας. Κι έτσι γεννήθηκε το Αξιον Εστί”.