Το μπαρόκ φεστιβάλ της πόλης επιστρέφει

Τέσσερις μουσικές παραστάσεις, δεκαέξι διακεκριμένοι μουσικοί, ένα ταξίδι στον κόσμο του παράδοξου και της υπερβολής. Το Athens Baroque Festival επιστρέφει από 28 Σεπτεμβρίου έως 1 Οκτωβρίου 2023 και υπόσχεται στο αθηναϊκό κοινό μουσικές εμπειρίες υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου, στο θέατρο Χώρος στο Βοτανικό.

Με προσκεκλημένους μουσικούς από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, ανάμεσά τους ο ερμηνευτής – θρύλος της παλαιάς μουσικής Lee Santana, η διακεκριμένη σοπράνο με έδρα τη Γερμανία Μαρία Παλάσκα, ο μπάσο – βαρύτονος και σκηνοθέτης Γρηγόρης Πυριαλάκος, τα σύνολα ELIKΩN Ensemble, Canto Soave και Ensemble Diverse and Bizarre, το μοναδικό αυτό στο είδος του φεστιβάλ υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της βιολονίστριας Αναστασίας Μηλιώρη, επικεντρώνεται στη μουσική του μπαρόκ και την ιστορική της ερμηνεία με όργανα εποχής.

“Το Athens Baroque Festival έκανε την εμφάνισή του το Σεπτέμβριο του 2017 με στόχο να δώσει βήμα στους όλο και περισσότερους Έλληνες μουσικούς που ασχολούνταν με την ιστορική ερμηνεία της παλαιάς μουσικής (early music), αλλά και να ικανοποιήσει το ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον και την περιέργεια του κοινού γι’ αυτή τη μουσική. Πολύ σύντομα αποτέλεσε έναν πόλο έλξης για μουσικούς απ’ όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Μέχρι στιγμής έχει φιλοξενήσει καλλιτέχνες από το Λουξεμβούργο, το Ισραήλ, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Αρμενία, τη Σουηδία, την Ισπανία και τη Γαλλία, σε συνεργασία με τις αντίστοιχες Πρεσβείες” αναφέρει στο NEWS 24/7 η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, Αναστασία Μηλιώρη.

Και συνεχίζει λέγοντας: “Πέραν από τις παραστάσεις, διοργάνωσε σεμινάρια και διαλέξεις αναλαμβάνοντας και παιδαγωγικό ρόλο. Επίσης ότι το 2021 μετέδωσε διαδικτυακά και δωρεάν 4 συναυλίες έπειτα από πολύ υψηλής ποιότητας ηχογράφηση και βιντεοσκόπηση. Ένα βασικό χαρακτηριστικό του Athens Baroque Festival είναι η ποικιλία και η πολυφωνία. Κάθε συναυλία, κάθε παράσταση είναι κάτι ξεχωριστό: διαφορετική σύνθεση οργάνων, διαφορετικοί μουσικοί, διαφορετική θεματολογία.
Η μουσική του Μπαρόκ είναι διαχρονική και πανανθρώπινη, είτε είναι κοσμική είτε είναι θρησκευτική. Δεν είναι τυχαίο που αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο διοργανώνονται φεστιβάλ μπαρόκ μουσικής τα οποία είναι πολύ δημοφιλή! Ένα τεράστιο και ανεξάντλητο ρεπερτόριο φωνητικής και οργανικής μουσικής που αναδεικνύεται με την ιστορική ερμηνεία καθώς αποτυπώνει – τι άλλο – τα ανθρώπινα πάθη, το φως και το σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής.

Η επιλογή των αιθουσών γίνεται με βάση την καλή ακουστική τους και την προσβασιμότητά τους στο κοινό. Είναι σημαντικό ο ακροατής να μπορεί να δει ν’ ακούσει και ν’ απολαύσει από κοντά και χωρίς ενίσχυση τα σπάνια όργανα εποχής και τις ανθρώπινες φωνές με τον γήινο, φυσικό αλλά και επιβλητικό τους ήχο: (τσέμπαλο, φλάουτο τραβέρσο, βιόλα ντα γκάμπα, μπαρόκ βιολί, θεόρβη, βιχουέλα, φλάουτο με ράμφος, μπαρόκ μαντολίνο και κιθάρα κ.α.) Μέχρι στιγμής το φεστιβάλ έχει φιλοξενηθεί στο θέατρο Σφενδόνη, στο θέατρο Βαφείο, στο Καρύδειο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών, στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη βυζαντινή Μονή Δαφνίου, στην αίθουσα Φίλιππος Νάκας. Φέτος φιλοξενείται στο Θέατρο Χώρος στο Βοτανικό.Φέτος για πρώτη φορά έχει τη χαρά ν’ ανεβάζει και μια μικρή κωμική όπερα.
Το Athens Baroque Festival είναι μία ιδιωτική πρωτοβουλία, διοργανώνεται από μια μικρή ομάδα εθελοντών και στηρίζεται από ιδιώτες χορηγούς, από Πρεσβείες και από το κοινό που επισκέπτεται τις παραστάσεις του. Αυτά από μόνα τους όμως δεν είναι αρκετά για να επιβιώσει ένας τέτοιος θεσμός, αν δεν υπάρξει ενδιαφέρον και έμπρακτη στήριξη από την πολιτεία και τις κρατικές δομές πολιτισμού”.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πέμπτη 28 Σεπτέμβρη, 21:00
“Obligato” μουσική για φλάουτο τραβέρσο & τσέμπαλο με αφετηρία τον J. S. Bach

ELIKΩN Ensemble
Αντιγόνη Τσάλλα, φλάουτο τραβέρσο
Αλέξης Μαστιχιάδης, τσέμπαλο

Δεν είναι σύνηθες στις μουσικές συνθέσεις του 18ου αιώνα ένα πληκτροφόρο όργανο να αντιμετωπίζεται ισότιμα με ένα μελωδικό όργανο. Ο J. S. Bach όμως κατάφερε να αναδείξει με τον πιο μοναδικό τρόπο, τόσο το τσέμπαλο όσο και το φλάουτο τραβέρσο, μέσα από τις σονάτες του. Ακολουθώντας μετέπειτα αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο γραφής, οι συνθέτες J. J. Quantz και J. A. Scheibe μετέγραψαν δύο ξεχωριστές τρίο σονάτες ειδικά για το συγκεκριμένο συνδυασμό οργάνων.

Οι δύο μουσικοί του ELIKΩN Ensemble (Αντιγόνη Τσάλλα, Αλέξης Μαστιχιάδης) είναι αφιερωμένοι στην ιστορική ερμηνεία της μουσικής του μπαρόκ, αλλά παράλληλα πειραματίζονται με τη σύγχρονη μουσική δημιουργία. Οι συνεργασίες τους περιλαμβάνουν σύνολα παλαιάς μουσικής στην Ολλανδία και την Κροατία (Musica Poetica, De Swaen, the Bach Orchestra of the Netherlands, Il Concerto Barocco, Contrasto Αrmonico) και στην Ελλάδα (Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, Armonia Atenea). Η δισκογραφική τους δραστηριότητα περιλαμβάνει συνεργασίες με εταιρείες όπως η DECCA, η MDG και η Brilliant Classics.

Παρασκευή 29 Σεπτέμβρη, 21:00
“Vita Segreta, Musica Segreta” μουσική για αντισυμβατικές γυναίκες

Canto Soave
Νατάσσα Αγγελοπούλου, σοπράνο
Μάιρα Μηλολιδάκη, σοπράνο
Έφη Μηνακούλη, μέτζο σοπράνο / θεόρβη
Κατερίνα Κτώνα, τσέμπαλο

17ος αιώνας, Adriana Basile – η Σειρήνα του Posillipo. Laura Peverara, Anna Guarini και Livia D’Arco, το περίφημο Concerto delle Donne. Ο Οίκος των Μεδίκων, οι Αυλές των D’ Este και των Gonzaga, η Accademia degli Unisoni.
Μέσα από επιστολές, ημερολόγια και ποιήματα το σύνολο Canto Soave αναζητά τα μυστικά των ταλαντούχων γυναικών που τόλμησαν να ζήσουν και να δημιουργήσουν, συχνά ενάντια στους κοινωνικούς κανόνες της εποχής τους.
H παράσταση Vita Segreta, Musica Segreta εξερευνά την αθέατη ζωή τους, με επίκεντρο την φωνητική μουσική που γράφτηκε για τις διάσημες τραγουδίστριες και τα σπουδαία γυναικεία φωνητικά σύνολα που ψυχαγωγούσαν τους ευγενείς στις αυλές της Φλωρεντίας, της Φερράρα,της Μάντοβα και της Βενετίας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει άριες, ντουέτα και τρίο των L. Luzzaschi, C. Monteverdi, L. Rossi αλλά και των συνθετριών F. Caccini και B. Strozzi.

Το σύνολο Canto Soave ειδικεύεται στην φωνητική μουσική της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Η καθεμία από τις καλλιτέχνιδες που το αποτελούν διαγράφει εδώ και χρόνια την δική της ξεχωριστή πορεία στο χώρο της κλασικής μουσικής και του μουσικού θεάτρου, υπηρετώντας ένα ευρύ φάσμα ρεπερτορίου και αισθητικής. Με εμφανίσεις στο Cotsen Hall της Γενναδίου Βιβλιοθήκης, στο θέατρο του Αμερικάνικου Κολλεγίου Ελλάδος, στον κύκλο συναυλιών του Τρίτου Προγράμματος «Τρίτη και Τρεις στο Τρίτο», στην Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στη σειρά Γέφυρες, του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, κ.ά. Έχουν στο ενεργητικό τους το CD με τίτλο Vita Segreta Musica Segreta που κυκλοφόρησε από την FM Records και παρουσιάστηκε στο Μεγάρου Μουσικής Αθηνών τον Φεβρουαρίου του 2019.

Σάββατο 30 Σεπτέμβρη, 21:00
“Cantando con vihuela de mano” η ισπανική Αναγέννηση & η σεφαραδίτικη παράδοση συναντούν το σύγχρονο τραγούδι

Μαρία Παλάσκα, σοπράνο / σύλληψη, επιλογή ποιημάτων
Lee Santana, vihuela / σύνθεση

Μια ιδιαίτερη μουσική παράσταση με βασικούς άξονες τον Ισπανό συνθέτη του 16ου αιώνα Luis de Milán, τον σύγχρονο Αμερικανό συνθέτη και λαουτίστα Lee Santana, τη Vihuela, τη Σεφαραδίτικη παράδοση και τη σύγχρονη γυναικεία σοπράνο φωνή.
Η νihuela – παραδοσιακό ισπανικό όργανο – ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής το 15ο και 16ο αιώνα στην Ισπανία και ιδιαιτέρως αγαπητή μεταξύ των Εβραίων της Ισπανίας. Ο Luis de Milán ήταν o βιρτουόζος αυτού του οργάνου με την περίφημη μέθοδό του Libro de musica de vihuela de mano – El Maestro (Valencia, 1536).
Χρησιμοποιώντας αυτό το όργανο ο Lee Santana μελοποιεί σεφαραδίτικα λαϊκά ποιήματα από τη Θεσσαλονίκη, γραμμένα στη Ladino, εμπνεόμενος από τον Luis de Milán, και καταθέτοντας τη δική του συνθετική γραφή με σαφής αναφορές στη τζαζ.

O ερμηνευτής – θρύλος της παλαιάς μουσικής Lee Santana, έχει παίξει σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ παλαιάς μουσικής με πολλά από τα πιο γνωστά μουσικά σύνολα ( Freiburg Baroque Orchestra, The Harp Consort, Hesperion XX, Musica Fiata), αλλά και με το δικό του συγκρότημα «Los Otros». Η δουλειά του ως σολίστ, ως κοντινουίστα και ως συνθέτη αποτυπώνεται σε περισσότερες από 60 παραγωγές CD.
Η διακεκριμένη σοπράνο Μαρία Παλάσκα με έδρα τη Γερμανία έχει στο ενεργητικό της πάνω από 15 οπερατικούς ρόλους. Η φωνητική και ερμηνευτική της ευελιξία καλύπτει ένα ρεπερτόριο από τον Claudio Monteverdi έως τον Wolfgang Rihm. Αγαπήθηκε από το Αθηναϊκό κοινό μέσα από παραγωγές όπως η Σαλώμη του Stradella (Φεστιβάλ Αθηνών) και ο Ορφέας του Monteverdi (Μέγαρο Μουσικής) με τους Latinitas Nostra, όπως επίσης η La Bohème και ο Μαγικός Αυλός – Εθνική Λυρική Σκηνή.

Κυριακή 1 Οκτώβρη, 21:00
“La Dirindina – Η Μαθητευόμενη Τραγουδίστρια”
κωμική όπερα σε δύο μέρη

Μουσική: Domenico Scarlatti
Libretto: Girolamo Gigli

Σκηνοθεσία, διδασκαλία ρόλων, επιμέλεια σκηνικών και κοστουμιών, μετάφραση, υπερτιτλισμός: Γρηγόρης Πυριαλάκος
Μουσική προετοιμασία: Φοίβος Φίλκας

Dirindina: Μαρία Σβάρνα
Don Carissimo: Γρηγόρης Πυριαλάκος
Liscione: Δημήτρης Γρηγόρης Καλογιάννης

Ensemble Diverse and Bizarre
Αναστασία Μηλιώρη, μπαρόκ βιολί
Κίρα Σαπλαχίδου, φλάουτο τραβέρσο
Νικολέτα Χατζοπούλου, βιόλα ντα γκάμπα
Σεβαστιανός Μοτορίνος, τσέμπαλο

Η όπερα La Dirindina είναι ένα κωμικό ιντερμέτζο του Domenico Scarlatti. Λίγο πριν από την πρεμιέρα της για το Καρναβάλι του 1715 στο Teatro Capranica στη Ρώμη, απαγορεύθηκε και αποσύρθηκε μετά από την λογοκρισία που δέχθηκε από το Βατικανό.

Ο λόγος ήταν το σκανδαλώδες λιμπρέτο του αξιότιμου αλλά ασεβούς και σατιρικού Τοσκανού θεατρικού συγγραφέα Girolamo Gigli, που αποκάλυπτε τις υποκρισίες της «καλής κοινωνίας» της εποχής, ειδικά σε ό,τι αφορούσε στη θέση της γυναίκας, το θέμα του γάμου, των αμβλώσεων, την ματαιοδοξία, κ.α. Η εκτύπωση του λιμπρέτου απαγορεύθηκε, αλλά ένα αντίγραφο ανακαλύφθηκε από τον Giovanni Battista Martini (διάσημος ως δάσκαλος τόσο του J. C. Bach όσο και του Mozart), ο οποίος τελικά συνέβαλε στη μουσική έκδοση που εκτελείται σήμερα. Το έργο ανακαλύφθηκε εκ νέου και επιμελήθηκε πιο πρόσφατα από τον μουσικολόγο Francesco Degrada και μια πρώτη ηχογράφηση έγινε από τον Riccardo Muti στη Νάπολη το 1968.

Ο μπάσο – βαρύτονος και σκηνοθέτης Γρηγόρης Πυριαλάκος έχει στο ενεργητικό του πάνω από 15 οπερατικούς ρόλους και πολυάριθμες συμμετοχές σε ρεσιτάλ και θεατρικά έργα. Έχει σκηνοθετήσει, μεταφράσει και κάνει τη μουσική διδασκαλία στις όπερες “La Dirindina” του D. Scarlatti, “La Canterina” του J. Haydn, “The Old Maid and the Thief” και “The telephone’ του G. C. Menotti, “Hansel and Gretel” του E. Humperdinck, “Yolka” του Α. Rebikof, “La Voix humaine”,”The Italian Lesson” του L. Hoiby, “Before breakfast” του T. Pasatieri, “Der kanarienvogel kantate” δραματοποιημένη κοσμική καντάτα του G. P. Telemann, “La Princesse Jaune” του C. Saint Saëns και ” Little red riding hood” του Seymour Barab – τις περισσότερες σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση.

Το σύνολο παλαιάς μουσικής Ensemble Diverse and Bizarre αποτελείται από νέους, πολύπλευρους μουσικούς και ασχολείται από το 2017 μέχρι σήμερα με την ιστορική ερμηνεία της μουσικής του μπαρόκ. Έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις στην Εναλλακτική Σκηνή του Ιδρύματος Νιάρχος, στον Πειραϊκό Σύνδεσμο, στο Θέατρο Σφενδόνη, στην Αίθουσα Φίλιππος Νάκας, σε περιοδεία στα νησιά την Πάτμο, τη Ρόδο, την Κω, τη Λέρο υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και στη Finska Kyrkan της Στοκχόλμης