Το The Last Anthem του Δημήτρη Σκύλλα φέρνει την Ελλάδα και την Τουρκία λίγο πιο κοντά

Τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2024, το Ωδείο Αθηνών θα φιλοξενήσει την πρώτη πανελλήνια εκτέλεση του έργου “The Last Anthem” του συνθέτη Δημήτρη Σκύλλα, σε συνεργασία με τη Χορωδία της ΕΡΤ και σκηνοθεσία του Θάνου Παπακωνσταντίνου. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο Ιωάννης Δεσποτόπουλος, στις 20:30.

Το έργο είναι γραμμένο για μικτή χορωδία, τρομπόνι, μπαγιάν ακορντεόν και κρουστά και αποτελεί ανάθεση του Φεστιβάλ Μουσικής Κωνσταντινούπολης 2024 και του Ιδρύματος Τεχνών και Πολιτισμού Κωνσταντινούπολης (IKSV), με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Το έργο, που δημιουργήθηκε με στόχο την ενίσχυση των ελληνοτουρκικών πολιτιστικών δεσμών, είναι μια συν-ανάθεση με τη διεθνούς φήμης χορωδία Cappella Romana, με προγραμματισμένη πρεμιέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2025.

“Το The Last Anthem είναι μια μουσική τελετή πάνω στον θρήνο και το προσφυγικό ζήτημα συνολικά. Με αφορμή τα 100 χρόνια από την ανταλλαγή πληθυσμών κατά τη Συνθήκη της Λωζάνης, παραγγελία της Κωνσταντινούπολης, θέλησα να φτιάξω ένα άκουσμα το οποίο θα μπορέσει ενδεχομένως να μας μεταφέρει κάποια αυτά από αυτά τα συναισθήματα, έχοντας όμως ως άξονα τη γενικότερη και απόλυτα επίκαιρη κατάσταση του τι σημαίνει να χάνει κανείς το σπίτι του, τους αγαπημένους του, ολόκληρη τη ζωή του. Ειλικρινά, πόσο πιο επίκαιρο θέμα θα μπορούσε να είναι;” αναφέρει στο NEWS 24/7 ο Δημήτρης Σκύλλας.

Πώς, ωστόσο, η μουσική μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση των ελληνοτουρκικών πολιτιστικών σχέσεων;

“Ξέρετε, όταν η Τουρκία μου ζήτησε να γράψω αυτό το έργο, πολλοί φίλοι και συνεργάτες στην Ελλάδα μου είπανε “Δημήτρη, μην το κάνεις”. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το πόση απόσταση, ακόμα και στη δική μας γενιά η οποία είναι νεότερη, υπάρχει με τους αντίστοιχους Τούρκους λόγω της πολιτικής κατάστασης. Σκέφτομαι σήμερα πως αν τους είχα ακούσει, θα είχα κάνει το μεγαλύτερο επαγγελματικό λάθος της ζωής μου.

Το Ίδρυμα αυτό της Κωνσταντινούπολης είναι ίσως η πιο όμορφη, η πιο ευλογημένη και ίσως η συνεργασία με το μεγαλύτερο σεβασμό που έχω λάβει μέχρι στιγμής ως συνθέτης. Η ίδια η διευθύντρια του Ιδρύματος μου εξέφρασε το πόσο τους ενδιαφέρει η σύνδεση με την Ελλάδα του σήμερα, την αλληλεγγύη των λαών μας μέσω του σύγχρονου πολιτισμού και το πως η ιστορία μας διδάσκει από τα λάθη μας.

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ότι μου έδωσαν το ελεύθερο να γράψω ό,τι θέλω και σε όποια γλώσσα θέλω. Αυτό δείχνει σεβασμό και ελευθερία. Και αυτές οι αξίες μπορούν να είναι οδηγοί των σύγχρονων σχέσεων και υπόδειγμα συνύπαρξης. Αυτό οφείλει να κάνει η δημιουργία, να ενώνει και να αλληλοσυμπληρωνει”.

Με κεντρικό άξονα την ποίηση του Καρυωτάκη, αποσπάσματα από την Νεκρώσιμη Ακολουθία, ποίηση του μυστικιστή Τούρκου ποιητή Yunus Emre και ανώνυμα μοιρολόγια της Τουρκικής παράδοσης, το The Last Anthem συμβολίζει τη γεφύρωση του σύγχρονου πολιτισμού των δύο χωρών, κοιτώντας βαθιά μέσα στον ψυχισμό του ανθρώπου ανεξαρτήτως πολιτικής διάστασης, ενώνοντας τους λαούς μέσω ενός κοινού και καθολικού συναισθήματος, αυτού της απώλειας.
Τι νιώθει όμως ο Δημήτρης Σκύλλας πως ενώνει τους δύο λαούς και γιατί μεγαλώνουμε σαν εχθροί;
“Μεγαλώνουμε σαν εχθροί γιατί έτσι μας έμαθαν από μικρά παιδιά, από το σχολείο. Αυτό δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Προσωπικά δεν τρέφω αισθήματα έχθρας για κανέναν λαό, πως θα μπορούσα άλλωστε εφόσον ζω στο Λονδίνο 18 χρόνια;

Η αλήθεια είναι πως μέσω αυτής της συνεργασίας, πέρασα ένα μεγάλο διάστημα στην Κωνσταντινούπολη. Το Ίδρυμα με κάλεσε ως composer in residence, ήταν η πρώτη φορά που έκαναν κάτι τέτοιο, ώστε να γνωρίσω καλύτερα την κουλτούρα τους. Τώρα πλέον, ύστερα από τόση τριβή, η Πόλη είναι ένα παράλληλο σπίτι μου” απαντά.

Πώς οι δύο χώρες «συνομιλούν» στο The Last Anthem; Και πώς “συνομιλούν” και οι δύο θρησκείες.

“Η ανάμειξη της μουσικής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι πραγματικά συγκλονιστική. Λόγω της ιστορίας της, η Κωνσταντινούπολη έχει έναν ισχυρό απόηχο Ελλάδος. Παράλληλα, μια βόλτα να κάνει κανείς στους δρόμους της Αθήνας, θα καταλάβει πως ο τρόπος ζωής μας, τα λαϊκά τσιφτετέλια μας, είναι ισχυρά συνδεδεμένα με αυτά των Τούρκων.

Το θέμα της θρησκείας είναι φυσικά πιο πολύπλοκο. Στο Last Anthem χρησιμοποίησα αναφορές και από τις δύο πλευρές. Ίσως φανεί περίεργο που το λέω, αλλά δεν αντιμετώπισα καμία δυσκολία, το αντίθετο μάλιστα. Ήταν και είναι τόσο ισχυρή η παρουσία του θρήνου και της απώλειας μέσα στο εργο που το μόνο που έχει σημασία σε βάθος είναι το να ελπίζεις. Το σε ποιον θεό ή και μη, ας επιλέξει ο καθένας για τον εαυτό του” απαντά ο Δ. Σκύλλας.

Και συνεχίζει μιλώντας για την εμπειρία του από την παρουσίαση του έργου στην Κωνσταντινούπολη…
“Η υποδοχή εκεί ήταν πιο θερμή, η πιο ελπιδοφόρα. Από την συνολική διοργάνωση μέχρι την στάση της χορωδίας προς το έργου, δεν έχω πραγματικά λόγια να εκφράσω το πώς ένιωσα. Η πρεμιέρα έγινε στο Ναυτικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης μπροστά από τα παλιά πλοία και με θέα τον Βόσπορο. Στο τέλος, το κοινό έκλαιγε. Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο ως Δημήτρης”.

Τι θα έλεγε πως είναι αυτό που σε εμπνέει στη Μουσική;
“Το πώς μπορεί η ίδια η ζωή να γίνει μουσική. Και το αντίστροφο!”

Το πρόγραμμα της συναυλίας ανοίγει το επιβλητικό  Lux aeterna του Μorten Lauridsen, έργο που παρουσιάζεται επίσης για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το οποίο αντικατοπτρίζει την αναζήτηση του νοήματος της ειρήνης μέσα από την αιωνιότητα, την ανθρώπινη επιθυμία διερεύνησης του νοήματος της ζωής και του προορισμού μας, επιστρέφοντας στις ρίζες της ψυχής και της ύπαρξης.

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ

Χορωδία της ΕΡΤ
Θάνος Μαργέτης | Εκκλησιαστικό Όργανο
Μαρία Δελή | Μπαγιάν ακορντεόν
Γιάννης Καΐκης | Τρομπόνι
Θοδωρής Βαζάκας | Τύμπανα – Κρουστά
Σκηνοθετική επιμέλεια [The Last Anthem]: Θάνος Παπακωνσταντίνου
Μουσική διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου