Nelly’s: Το έργο της σπουδαίας Ελληνίδας φωτογράφου μέσα από 350 σπάνια καρέ

Μεγάλη φωτογραφική έκθεση της Nelly’s εγκαινιάζει το Μουσείο Μπενάκη, με σπάνιες φωτογραφίες από το σύνολο του έργου της που θα δούμε για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση.

NEWSROOM
22 Φεβρουαρίου 2023 18:40

Χαρισματική, εκκεντρική και πηγαία ταλαντούχα, έγραψε ιστορία με τις αέρινες φωτογραφίες και τα χαρακτηριστικής αισθητικής κοντινά πορτρέτα της.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά από τον θάνατο της φωτογράφου Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998), γνωστής ως Nelly’s, το Μουσείο Μπενάκη, θεματοφύλακας του πολύτιμου έργου της από το 1984, αποτίει φόρο τιμής και, με έντονο το αίσθημα ευθύνης, διοργανώνει την αναδρομική της έκθεση με τίτλο “Nelly’s“, επανασυστήνοντας τη δημιουργό στο σύγχρονο κοινό.

Η έκθεση, που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138, ανοίγει για το κοινό την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2023 και θα διαρκέσει έως την Κυριακή 23 Ιουλίου 2023. Την έκθεση θα εγκαινιάσει η Α.Ε. η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly’s), Χορεύτριες της Σχολής Mary Wigman στη Σαξονική Ελβετία, 1922-23. Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Nelly’s – Οι φωτογραφήσεις στην Ακρόπολη και μία σπουδαία διαδρομή

Η σπουδαία Ελληνίδα φωτογράφος Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly’s) γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1899 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα το 1924 και έπειτα μετέβη στη Δρέσδη με τον αδελφό της για να σπουδάσει ζωγραφική, αλλά εν τέλει ασχολήθηκε με τη φωτογραφία. Επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε το πρώτο της εργαστήριο στην οδό Ερμού.

Με τον φακό της απαθανάτισε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, πορτραίτα διάσημων ανθρώπων της εποχής αλλά και απλών αγροτών της υπαίθρου, φωτογραφίες με ιδιαίτερη ιστορική σημασία μιας και σε αυτές αποτύπωσε τη ζωή στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.

Ανάμεσα σε άλλα έργα της ξεχωρίζουν η γυμνή φωτογράφιση της Μόνα Πάεβα (Mona Paeva), πρώτης μπαλαρίνας της Opera Comique στην Ακρόπολη. Το 1928, η φωτογράφος πληροφορήθηκε, ότι η διάσημη χορεύτρια βρισκόταν στην Αθήνα για παραστάσεις και θεώρησε καλή ιδέα να της κάνει μια καλλιτεχνική φωτογράφιση, με φόντο τον Παρθενώνα.

Ζήτησε και πήρε άδεια από τον διευθυντή της Ακρόπολης, Αλέξανδρο Φιλαδελφέα για το συγκεκριμένο λόγο. Ιδιαίτερα τολμηρή απόφαση για εκείνα τα χρόνια. Οι αντιδράσεις δεν την πτόησαν και επανέλαβε τη φωτογράφηση στην Ακρόπολη, με μοντέλο την Ουγγαρέζα χορεύτρια Νικόλσκα… Έζησε για αρκετά χρόνια στην Αμερική από όπου επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα το 1966.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραΐδάρη (Nelly’s), Μέλη του χορού των Ωκεανίδων ποζάρουν στο αρχαίο θέατρο των Δελφών, 1927. Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Το 1949 ήλθε, για μικρό χρονικό διάστημα, στην Αθήνα και έφυγε πάλι για τις ΗΠΑ. Το 1966, επιστρέφοντας οριστικά στην Ελλάδα, έμεινε με τον σύζυγό της Άγγελο Σεραϊδάρη στη Νέα Σμύρνη διαμορφώνοντας το διαμέρισμά της σε φωτογραφικό μουσείο. Το 1989 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της.

Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ εξέδωσε πολλά λευκώματα με φωτογραφίες της και παρουσίασε τα έργο της σε πολλές εκθέσεις. Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου – Σεραϊδάρη πέθανε στη Νέα Σμύρνη Αττικής, στις 17 Αυγούστου του 1998.

Η μεγάλη έκθεση για τη Nelli’s στο Μουσείο Μπενάκη – 3 άξονες

Η παρουσίαση του πολυδιάστατου έργου της Νέλλης επιχειρείται με άξονες τις τρεις πόλεις στις οποίες διαμόρφωσε το φωτογραφικό της βλέμμα: Δρέσδη, Αθήνα, Νέα Υόρκη. Με σχεδόν 350 φωτογραφίες φιλοτεχνημένες από την ίδια τη δημιουργό και επιλεγμένες από το ογκώδες αρχείο της καταβάλλεται προσπάθεια να εκπροσωπηθούν οι διαφορετικές αισθητικές τάσεις που υιοθέτησε κατά τη διάρκεια των σαράντα πέντε χρόνων ενασχόλησής της με το μέσο και οι πολυάριθμες τεχνικές ασπρόμαυρης αλλά και έγχρωμης φωτογραφίας με τις οποίες πειραματίστηκε.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly’s), Η Ρωσίδα χορεύτρια Elizaveta (Lila) Nikolska στην Ακρόπολη, Νοέμβριος 1930 Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου (Nelly's), Η ρωσίδα χορεύτρια Elizaveta "Lila" Nikolska στον Παρθενώνα. Αθήνα, Νοέμβριος 1930. Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Τα πρωτότυπα αυτά έργα συμπληρώνονται από 150 περίπου σύγχρονες ψηφιακές εκτυπώσεις που πραγματοποιήθηκαν από τα αρνητικά της ώστε να συμπληρώσουν τα αφηγηματικά κενά. Ο φωτογραφικός εξοπλισμός που χρησιμοποίησε ως φοιτήτρια στη Δρέσδη αλλά κυρίως ως επαγγελματίας φωτογράφος στην Αθήνα την περίοδο του Μεσοπολέμου και στη Νέα Υόρκη μεταπολεμικά εκτίθεται με σκοπό να τεκμηριώσει τη βαθιά της γνώση γύρω από τη φωτογραφική τεχνολογία.

Προβάλλονται επίσης και δύο ταινίες ψηφιοποιημένες από το υλικό που φυλάσσεται στο αρχείο της ενδεικτικές των πρώτων πειραματισμών της με την κινηματογραφική λήψη. Τέλος, το αρχειακό υλικό που σταχυολογήθηκε, όπως εξώφυλλα περιοδικών της εποχής της, αφίσες και επιστολικά δελτάρια, συμβάλει στην κατανόηση της χρήσης των φωτογραφιών της στην εποχή της.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραΐδάρη (Nelly’s), Η κυρία Φραντζή, 1928 Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Η αφήγηση της έκθεσης έχει αφετηρία τις σπουδές της στη Δρέσδη (1920-1923) και παρουσιάζονται δείγματα από τις σπουδές στο πορτρέτο και τη φωτογραφία χορού και γυμνού.

Ακολουθούν η άφιξή της στην Αθήνα και η δυναμική της παρουσία στα φωτογραφικά δρώμενα της πόλης από το 1924 έως το 1939. Η κατανομή του έργου της σε ενότητες αποδίδει το πλούσιο εύρος των θεμάτων που απασχόλησαν τον φακό της κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Ελλάδα.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly’s), Η χορεύτρια Maina Claes στο στούντιο του Franz Fiedler, 1922-23 Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραΐδάρη (Nelly’s), Ο κύριος και η κυρία Vilan, 1933-34 Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Εικόνες ήδη γνωστές από τις πολλαπλές δημοσιεύσεις τους στο παρελθόν συμπληρώνονται με νέες, άγνωστες έως σήμερα, προβάλλοντας τη διαφορετική οπτική που εισήγαγε στην εγχώρια φωτογραφική παραγωγή του Μεσοπολέμου και η οποία αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία θα εξελιχθεί η μεταπολεμική ελληνική φωτογραφία.

Στην ηλικία των 40 ετών, αποφάσισε να αφήσει την επιτυχημένη επιχείρησή της στην αθηναϊκή πρωτεύουσα και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της στον άγνωστο, σε εκείνη, χώρο της αμερικανικής φωτογραφίας.

Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου (Nelly’s). Καρυάτιδες του Ερεχθείου, 1932-39 Φωτογραφία από την έκθεση στο Μπενάκη / NEWS 24/7

Η τρίτη και τελευταία ενότητα είναι αφιερωμένη στο έργο που φιλοτέχνησε στη Νέα Υόρκη από το 1939 έως το 1966. Πρόκειται για το λιγότερο γνωστό τμήμα της δουλειάς της, παρά το γεγονός ότι έζησε και εργάστηκε εκεί για είκοσι επτά χρόνια. Τότε, στην ηλικία των σαράντα ετών, αποφάσισε να αφήσει την επιτυχημένη επιχείρησή της στην αθηναϊκή πρωτεύουσα και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της στον άγνωστο, σε εκείνη, χώρο της αμερικανικής φωτογραφίας.

Η έκθεση ολοκληρώνεται με μια μικρή παρουσίαση των ζωγραφικών της έργων σε πορσελάνη, μια δραστηριότητα που ανέπτυξε παράλληλα με τη φωτογραφική της καριέρα κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Αμερική.

Τέλος, ο επισκέπτης της έκθεσης έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις που παραχώρησε η Νέλλη στον σκηνοθέτη Γιώργο Σγουράκη το 1994 για την εκπομπή ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ.

Την επιμέλεια ανέλαβε η Αλίκη Τσίργιαλου, Υπεύθυνη των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, και τον σχεδιασμό της η Ναταλία Μπούρα, αρχιτέκτονας και Υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου.

Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραΐδάρη (Nelly’s), Ηπειρώτισσες στις θημωνιές κοντά στα Ιωάννινα, 1937/38 Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Ο συνοδευτικός κατάλογος Nelly’s. Το έργο της φωτογράφου Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998), σε σχεδιασμό της Εριφύλης Αράπογλου-En Arte, κυκλοφορεί από το Μουσείο Μπενάκη χάρη στην αποκλειστική χορηγία του Ιδρύματος Γεωργίου & Βικτωρίας Καρέλια.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα που θα ανακοινωθούν, καθώς και ημερίδα αφιερωμένη στη μεγάλη δημιουργό.

Η διοργάνωση της αναδρομικής έκθεσης της Νέλλης και η συνοδευτική έκδοση συμπίπτουν χρονικά με τα πενήντα χρόνια λειτουργίας των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη και αφιερώνονται στην Αιμιλία Γερουλάνου και στον αείμνηστο Άγγελο Δεληβορριά.