Ο Jo Nesbo έχει κάνει αναρρίχηση στην Αθήνα

Ο τίτλος του άρθρου θα μπορούσε να είναι (και) μεταφορικός. Είναι όμως ρεαλιστικός. Ο Νορβηγός συγγραφέας που ανάγεται πλέον σε σύγχρονο “βασιλιά” της αστυνομικής λογοτεχνίας, έχει αναρριχηθεί στην κορυφή των προτιμήσεων των Ελλήνων αναγνωστών, αλλά και σε κορυφές βουνών της Ελλάδας και της… Αττικής, όπως αποκάλυψε ο ίδιος.

Γνωστή άλλωστε είναι η τρέλα του για αναρριχήσεις στην Κάλυμνο όπου βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες, λίγο πριν ανέβει στην κεντρική σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών για να μιλήσει μπροστά στο Αθηναϊκό κοινό, στα πλαίσια της εκδήλωσης που διοργάνωσε το Μεταίχμιο με αφορμή την κυκλοφορία της “Δίψας” (μετάφραση Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη). Το News 24/7, ήταν εκεί.

Η Στέγη αποδείχθηκε βέβαια πολύ μικρή για να χωρέσει το σεμνό εκτόπισμα του Nesbo μιας και οι προσκλήσεις είχαν εξαφανιστεί τουλάχιστον μία ώρα πριν ξεκινήσει η ομιλία-συζήτηση του συγγραφέα μπροστά στους αναγνώστες και θαυμαστές του. Το ίδιο είχε γίνει και πριν δυο χρόνια στο Μέγαρο Μουσικής. Ο Nesbo εμφανίστηκε και πάλι, λιτός και απέριττος, με ένα λευκό t-shirt, τζιν και αθλητικά παπούτσια, και κυρίως, χωρίς καμία έπαρση.

Χθες το βράδυ, “έφερε” μπροστά στα μάτια μας τη νέα περιπέτεια του Χάρι Χόλε, του “μπουκοφσκικού” του ήρωα, που λίγο – πολύ ακτινογραφεί και τον χαρακτήρα του ιδίου.

Συνομιλώντας με τη Μαριλένα Αστραπέλλου και τον Γιώργο Νάστο, τόνισε πως ο λόγος που γράφει, είναι για να ξορκίσει τους προσωπικούς του δαίμονες. “Παίζεις μουσική γιατί ακούς μουσική, γράφεις γιατί διαβάζεις πολύ. Αυτό ισχύει και για μένα, γράφω σαν να κάνω  αναδρομή στο παρελθόν μου, κατά κάποιο τρόπο είναι σαν να το ξαναζώ μέσα από τους ήρωες μου”, ανέφερε ο πρώην ποδοσφαιριστής, πρώην ροκ σταρ, πρώην οικονομολόγος και νυν μετρ του “θρίλερ”.

Ξεκινώντας τη συζήτηση, δήλωσε πως έχει μετακομίσει σε νέο σπίτι στο Όσλο το οποίο είναι το… μόνο μέρος στο οποίο δεν μπορεί να γράψει. Όπως είπε, γράφει σε μια μικρή καφετέρια κοντά στο σπίτι του, φορώντας πάντα στα αυτιά του ακουστικά για να “μπλοκάρει” τον ήχο του κόσμου. Εκεί όπως σημείωσε, τον αναγνωρίζουν πλέον, αλλά δεν τον ενοχλούν, κάτι που φυσικά δεν θα μπορούσε να συμβεί στην Ελλάδα.

O κακός της Δίψας βρίσκει τα θύματά του στο Tinder

Σε αυτή την καφετέρια του γεννήθηκε η ιδέα να εντάξει το Tinder στο νέο του βιβλίο. “Ένα ζευγάρι δίπλα μου γνωρίζονταν μέσω της εφαρμογής και ήταν σαν να μιλάνε σε συνέντευξη για δουλειά. Έκλεινα τη μουσική μου και άκουγα τους διαλόγους. Άλλοι ήταν βαρετοί, άλλοι ήταν άμεσοι, αυθόρμητοι. Ήταν σαν να ήμουν σε ένα σινεμά όπου ανατρέπονταν οι κανόνες”. Ο ίδιος άλλωστε είχε σκεφτεί να χρησιμοποιήσει το Tinder.

“Μια φίλη μου που χώρισε ήθελε να το χρησιμοποιήσει και την ενθάρρυνα να το κάνει. Στη συνέχεια, παρακολουθούσα τις “περιπέτειες” της και κάποια από αυτά που μου είπε, τα χρησιμοποίησα. Σήμερα είναι με κάποιον που γνώρισε μέσα από το application αυτό”. Και στη συνέχεια παρατήρησε βέβαια ότι στη χώρα του ο κόσμος σέβεται τις ιδιωτικές στιγμές.

Ο Nesbo παραδέχτηκε ότι η “Δίψα” θυμίζει την “Πείνα” του Κνουτ Χάμσουν, του Νορβηγού μυθιστοριογράφου που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1920: “Πρόκειται για την ίδια ιστορία: μια ιστορία που ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Μερικά από τα θέματά της είναι στην πρώτη γραμμή της δράσης, άλλα πρέπει να τα αναζητήσουμε στις λεπτομέρειες. Το κεντρικό ζήτημα είναι ότι συνεχώς αναμένεται κάτι να συμβεί”.

Για το πώς γράφει, ανέφερε: “Κάποιες φορές ξέρεις από την αρχή τι θα γράψεις. Άλλες, αλλάζει στα μισά η ιστορία. Πρέπει να με εμπιστευτείς όμως σαν αναγνώστης, για το πού θα σε οδηγήσω. Στα έργα μου, πάντα υπάρχει λόγος για όσα γίνονται, ενώ ρόλο παίζει και το υποσυνείδητο. Όπως είπα, εγώ είναι σαν να γράφω για τη ζωή μου χωρίς να το καταλαβαίνω πάντα”.

Πού βρίσκουμε σήμερα τον Χάρι Χόλε;

“Είναι χαρούμενος, αισθάνεται οικεία με τους ανθρώπους. Είναι όμως σαν να πατάει σε έναν λεπτό πάγο που θα σπάσει ανά πάσα ώρα και στιγμή. Μοιάζει σαν να μπήκε σε “συμβατικές” κοινωνικές δομές για να τεστάρει τον εαυτό του. Περπατά πάνω στον πάγο, τον ακούει να σπάει και περιμένει. Με τον Χάρι Χόλε, πάντα κάτι θα γίνει”.

Δεν είχα δει μέχρι σήμερα ούτε σκηνή από την κινηματογραφική μεταφορά του Χιονάνθρωπου

Αναφορικά με την κινηματογραφική μεταφορά του από τον Μάικλ Φασμπέντερ για τον “Χιονάνθρωπο”, παραδέχθηκε πως σαν Χάρι Χόλε θα μπορούσε να φανταστεί μόνο τον Νικ Νόλντε. Είπε μάλιστα, πως δεν είχε δει ούτε μια σκηνή από την ταινία, ενώ το τρέιλερ της το είδε για πρώτη φορά live το βράδυ της Τρίτης στη Στέγη, μαζί με το κοινό του.

Όσο για το ερασιτεχνικό τρέιλερ του βιβλίου που προβλήθηκε; “Το έφτιαξαν φοιτητές σχολής κινηματογράφου του Όσλο. Με εξέπληξε όλο αυτό, δεν περίμενα ποτέ ότι κάποιος θα έκανε τρέιλερ για ένα βιβλίο μου”.

Πώς διαχειρίζεται τη δημοφιλία του; Με χιούμορ και εμπεριστατωμένη μελέτη έτσι ώστε τα έργα του να μοιάζουν ρεαλιστικά.. “Θυμάμαι ένα βράδυ σε ένα μπαρ, ήρθε μια μεγαλόσωμη γυναίκα που μου έριχνε δύο κεφάλια, ήταν σαν παίχτης μπάσκετ και μου είπε: ‘Χθες έκανα σεξ και σκεφτόμουν τον Χάρι Χόλε’. Δεν με απασχολεί κάθε μέρα, αλλά πράγματι, είμαι πλέον μέρος μιας μεγάλης επιχείρησης θεάματος. Με τροφοδοτεί η περιέργεια μου για τη φύση του κακού, για το διαβολικό, κάνω έρευνες πριν γράψω”, ανέφερε.

“Για να πεις μια ιστορία σαν τη δική μου, χρειάζεσαι βία. Στην “Λεοπάρδαλη” υπερέβαλα, το πήγα πολύ μακριά και το μετανοιώνω”, πρόσθεσε.

Για τη Σκανδιναβική λογοτεχνία αστυνομικών μυθιστορημάτων, ο Jo Nesbo δήλωσε: “Υπάρχουν πολλοί καλοί λογοτέχνες αστυνομικών στον Βορρά. Γιατί γράφουμε για εγκλήματα; Ίσως να φταίνε οι μεγάλοι χειμώνες και το σκοτάδι. Ίσως και το ότι τα πράγματα στις χώρες αυτές είναι πολύ ήρεμα και ο κόσμος ψάχνει για κάτι διαφορετικό. Στη Νορβηγία για παράδειγμα δεν έχεις προφανή λόγο για να γίνεις εγκληματίας. Οι εγκληματίες μοιάζουν να είναι οι τελευταίοι “επαναστάτες” των κοινωνιών μας εκεί”.

Μιλώντας για τις ελευθερίες στις δυτικές κοινωνίες, είπε πως στην Ευρώπη παρότι υπάρχει στρατός στους δρόμους σε κάποιες πόλεις, δεν αισθάνεσαι ανελεύθερος. “Η ερώτηση σήμερα είναι, ‘τί θα θυσίαζες για έννοιες όπως, ανεξαρτησία, ελευθερία, δημοκρατία. Ποιος θα σήκωνε πρώτος το όπλο για την προάσπιση της ελευθερίας του; Στη Νορβηγία έχουμε αυτό το πρόβλημα με το παρελθόν μας, από τα χρόνια των ναζί. Ήταν Στάλιν εναντίον Χίτλερ εντός της χώρας. Ο πατέρας μου δήλωνε αντικομμουνιστής και ήταν στο πλευρό των Γερμανών, ενώ η μητέρα μου ήταν με στην αντίσταση με τους Συμμάχους”.

Το δύσκολο είναι να δείξεις αλληλεγγύη στους άλλους. Να βοηθήσεις ώστε ο κύκλος αλληλεγγύης να μεγαλώσει

Για τους παραπάνω λόγους έχει “δεθεί” περισσότερο με τον Κοκκινολαίμη, ένα μυθιστόρημα που θίγει τη βαθιά εμπλοκή της νορβηγικής κοινωνίας με το ναζισμό παλαιότερα και σήμερα με την ακροδεξιά (σφαγή της Ουτόγια το 2011 από τον Μπρέιβικ).

“Είναι εύκολο να υπερασπιστείς τους ανθρώπους σου, την περιουσία σου, τη χώρα σου. Το δύσκολο είναι να δείξεις αλληλεγγύη στους άλλους. Να βοηθήσεις ώστε ο κύκλος αλληλεγγύης να μεγαλώσει, κάτι που προσωπικά προσπαθώ πάντα”, σχολίασε, καυτηριάζοντας την πολιτική των “κλειστών θυρών” της Ευρώπης.

Θα άλλαζε όμως κάτι αν γυρνούσε πίσω στο παρελθόν; “Όχι, πώς θα μπορούσα άλλωστε; Πάλι τις ίδιες πληροφορίες θα είχα στα χέρια μου”.

Τέλος, ο Νορβηγός σταρ συμπλήρωσε πως “σκοπός του συγγραφέα είναι να προσπαθήσει να καταλάβει τον κάθε ήρωα του, να μιλήσει για τα κίνητρα και τη ψυχολογία του. Εγώ προσπαθώ να καταλάβω τους “κακούς” που παρουσιάζω και να πω την ιστορία μέσα και από τα δικά τους μάτια”.

Το Who is Who (για όσους λίγους δεν τον ξέρουν)

Ο Jo Nesbο γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1960 στο Όσλο, όπου και εξακολουθεί να ζει. Σπούδασε οικονομικά και εργάστηκε ως χρηματιστής και δημοσιογράφος. Το 1997 κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο Η νυχτερίδα, το οποίο ήταν και το πρώτο της σειράς με πρωταγωνιστή τον ντετέκτιβ Χάρι Χόλε.

Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα (όλα με ήρωα τον Χάρι Χόλε) Οι κατσαρίδες (1998), Ο κοκκινολαίμης (2000), Νέμεσις (2002), Το αστέρι του διαβόλου (2003), Ο λυτρωτής (2005), Ο χιονάνθρωπος (2007), Η λεοπάρδαλη (2009), Ο φαντομάς (2011), Αστυνομία (2013), Η Δίψα (2017). Εκτός αυτών με τον Χόλε, έχει γράψει επίσης τα μυθιστορήματα Κυνηγοί κεφαλών (2008), Ο Γιος (2014), Αίμα στο χιόνι (2014), Περισσότερο αίμα (2015), παιδικά βιβλία με πρωταγωνιστή τον Δόκτορα Πορδαλό (2007, 2008, 2010, 2012), σενάρια για ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Έχει τιμηθεί με τα πιο έγκυρα βραβεία, όπως τα Riverton Prize (1997), Glass Key (1998), Booksellers’ Prize (2000 και 2007), καθώς και με τις υψηλότερες διακρίσεις στη χώρα του. Το μυθιστόρημά του, Νέμεσις, ήταν υποψήφιο για το βραβείο Edgar Allan Poe (2010).

Ο Nesbo συμμετέχει στο The Hogarth Shakespeare Project, στο οποίο τα πιο αγαπημένα έργα του μεγαλύτερου δραματουργού όλων των εποχών ξαναγράφονται από σπουδαίους συγγραφείς όλου του κόσμου. Ο ίδιος ξαναγράφει τον αιματοβαμμένο Μάκμπεθ μετατρέποντάς τον σε ψυχολογικό θρίλερ (θα κυκλοφορήσει το 2018).

Διάσημος σήμερα όσο και ο καλτ ντετέκτιβ του, θεωρείται ο βασιλιάς της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του είδους παγκοσμίως. Τα βιβλία του έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 36 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και εκδίδονται σε περισσότερες από 50 χώρες, ενώ το 2011 στη Μεγάλη Βρετανία κάθε 27 δευτερόλεπτα πουλιόταν ένα βιβλίο του. Και όμως, ακόμα και ο ίδιος δεν μπορεί να εξηγήσει τη μεγάλη επιτυχία του. Θεωρεί ότι είναι αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς, του πάθους του να διηγείται ιστορίες, ενδεχομένως λίγης τύχης και –ελπίζει– κάποιου ταλέντου.

Όλα τα βιβλία του Jo Nesbo κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Φωτογραφίες: Eurokinissi